Brokoli özellikle karnabahara benzerliği ile dikkat çeken bir sebzedir. İkisi arasındaki en temel fark; karnabaharın beyaz olması, brokolinin ise yeşil renkte olmasıdır. Brokoli, lahana, karnabahar, Brüksel lahanası ile aynı familyadan olup, kalın ve etli çiçek yaprakları yenebilen bir bitkidir. Çiğ olarak veya haşlanarak da tüketilebilen brokolinin sağlık açısından birçok faydası bulunmaktadır.
Uzmanlar beta karoten açısından oldukça zengin olan brokolinin sıklıkla tüketilmesi gerektiğini, hatta suyunun bile içilmesinin faydalı olacağını söylemektedir. Güçlü bir kanser savaşçısı olan beta karoten sayesinde mide, bağırsak, yemek borusu gibi kanser türlerinin önüne geçmek mümkündür. Serin iklimleri seven brokoli insan vücudundaki demir ve mineral eksikliğini de gidermektedir.
[renkbox baslik="Zakkum Nedir? Çeşitleri ve Özellikleri Nelerdir?
" link="https://bilgihanem.com/zakkum-nedir/" resim="https://bilgihanem.com/wp-content/uploads/2016/08/zakkum-cicegi-hakkinda-bilgi.jpg" renk="pembe" yenisekme="evet"][/renkbox]
Yakın Çağ Avrupa’sında egzotik bir bitki olarak görülen brokolinin dünya genelinde tanınması ancak 20. yüzyılın başlarını bulmuştur. Doktorların sıklıkla önerdiği brokoliyi aslında mevsiminde sofralarımızdan eksik etmemeliyiz. Ancak birçok kişi, özellikle de çocuklar tadını pek sevmemektedir. Sade tüketmek yerine, üzerine limon ve baharatlarla yaptığınız bir salata sosunu ekleyerek, daha lezzetli bir hal almasını sağlayabilirsiniz.
Brokoli Nedir?
Brokoli, familya olarak Lahanagillere bağlı, boyut olarak küçük ve yeşil topluluklar halinde bulunan bir sebzedir. Lahana, karnabahar, alabaş ve Brüksel lahanası ile aynı familyada yer alır. Yıl boyunca marketlerde taze olarak bulabileceğimiz brokoli besin değeri açısından çok önemli bir sebzedir. Her ne kadar çocuklar ve et sevenler, brokolinin tadını beğenmese de sıklıkla tüketilmesi gereken sebzelerden biridir.
Çiğ haldeki brokoli içerisinde; karbonhidrat, şeker, yağ ve su bulunur. Bunlar dışında Brokoli, vitamin ve minerallerden; A vitamini, B grubu vitaminleri, C, E, K vitaminleri ve magnezyum, kalsiyum, demir, çinko, potasyum gibi mineralleri barındırır. Brokoli özellikle C vitamini ve K vitamini bakımından çok zengin bir sebzedir. Doğal olarak antioksidandır. 100 gram çiğ brokoli günlük ihtiyaçta; kalsiyum, demir ve magnezyum gibi minerallerin her biri %5’ini, vitaminlerin yaklaşık %10’unu karşılar.
Brokolinin Özellikleri Nelerdir?
Brokolinin gövdesi 50-90 cm arasında uzunluğa sahiptir. Bitkinin oluşumu esnasında orta kısımda ortalama 120 gr ağırlıkta, küçük yumrular halinde bir baş oluşur. Bu baş kesilir ve yapraklardan çıkan sürgünler hızlı bir şekilde gelişerek üstünde yeşil çiçek tomurcukları bulunduran etli sürgünler oluştururlar. Ancak oluşan bu başlar, ilk başta oluşan baştan daha küçüktür ve ortalama olarak yaklaşık 30 gr ağırlığındadır.
Brokoli, İtalya yarımadası ile özdeşleşmiş yeşil bir bitkidir. Tarihte ilk defa Romalıların yazılarında brokoliden bahsedilmiştir. Dünyada tanınması ve yaygınlaşması henüz çok yenidir. 20. yüzyılın başlarında yeni yeni adını duymaya başladığımız brokoli, şimdi sofraların ve salataların vazgeçilmezidir. Restoranlarda da birçok yemeğin yanında hafif haşlanmış brokoli servis edilmektedir.
Lifli ve vitamin açısından zengin yapısı sayesinde günümüzde en çok tercih edilen sebzeler arasına girmiştir. Farklı bileşenlerden oluştuğu için kökü, sapı ve çiçekleri olmak üzere her bölgesi tüketilebilir. Ancak çiçeklerinin çok çabuk sararması ve solması nedeniyle taze olarak tüketilmesi tavsiye edilir. Kalp-damar sağılığını koruyan brokoli aynı zamanda kanserle mücadelede çok önemlidir. Cildin pürüzsüz ve sağlıklı olmasını sağlar.
Brokoliyi satın alırken renginin koyu yeşil olmasına dikkat edilmelidir. Saplarının sağlam ve kırılgan olmasına özen gösterin. Sararmış veya pörsümüş brokolilerin besin değeri azaldığından bir işe yaramayacaktır. Yemek için kaynamış suda 5-10 dakika durdurmak yeterli olacaktır. Çok hafif yumuşayan brokoliye biraz soğuduktan sonra nar ekşisi, sumak, zeytinyağı ve sevdiğiniz diğer baharatları ekleyerek harika bir salata yapabilirsiniz.
Hazırladığınız bu karışım hem tok tutarak sağlıklı bir şekilde kilo vermenizi hem de brokolideki tüm vitaminleri almanızı sağlayacaktır. Taze olarak da tüketilen bitki bu haliyle mide sorunlarına iyi gelir. Ama pişirerek yemek isterseniz tıpkı karnabaharda olduğu gibi farklı pişirme teknikleri kullanabilirsiniz. Burada okurlarmıza yapmamız gereken en önemli uyarı ise kızartma yolunu seçmemeniz olacaktır. Brokoliyi kızarttığınızda içeriğindeki faydalı vitaminlerin etkisini yitirmesine sebep olursunuz.
Brokoli Nerelerde Yetiştirilir?
Brokoli İtalya ile özdeşleşmiş bir sebze çeşididir. Eski metinlerden bir yeme kitabında lahana benzeri olarak tarif edilen bitkinin brokoli olduğu varsayılmaktadır. Avrupa topraklarında ise egzotik bir sebze olarak tanımlanır. Dünya üzerinde tanınması 20. yüzyıl başlarında gerçekleşmiştir. ABD’de bulunan İtalyan göçmenler bu tanışmada ön plandadır.
[renkbox baslik="At Kestanesi Nedir? Nasıl Kullanılır? Faydaları ve Yan Etkileri Nelerdir?
" link="https://bilgihanem.com/at-kestanesi-nedir-nasil-kullanilir/" resim="https://bilgihanem.com/wp-content/uploads/2017/10/at-kestanesi-nedir-nasil-kullanilir-faydalari-ve-yan-etkileri-nelerdir.jpg" renk="kahve" yenisekme="hayir"][/renkbox]
İtalya tarafından tanıtılmasından hareketle sebzenin Akdeniz sebzesi olduğu söylenebilir. Yani Akdeniz iklimi ya da benzeri iklimlerde yetiştirilebilir. Türkiye’de Samsun Bafra Ovası’nda yetiştiriciliği yapılmaktadır. İtalya asıllı olmasına rağmen, 2008 verilerine göre en çok Çin’de üretilmiştir. Çin’i, Hindistan ve ABD takip etmektedir.
Brokolinin Faydaları Nelerdir?
Brokoli doğru pişirildiğinde içerisindeki vitamin ve minerallerden hiçbir şey kaybetmez. Kanserle mücadelede çok önemli bir sebze olab brokoliyi hem pişirerek hem de taza olarak tüketebilirsiniz. Tabi çiğ olarak yediğinizde içeriğindeki vitaminlerden daha çok yararlanabilirsiniz. Brokolinin belli başlı faydaları şunlardır;
- Hücrenin doğal yapısını ve işleyişini korur.
- Kanser gibi ilerlemeye müsait hastalıklarda hücrelerin yapısını iyileştirerek ilerlemeyi önler. Zaten brokoli faydaları üzerine yapılan çalışmalar, kanser ile birlikte yürütülmüştür. Tümörlerin büyüme hızını %60 oranında yavaşlattığı, büyümüş tümörleri ise %75 oranında küçülttüğü tespit edilmiştir. Özellikle; meme, prostat, rahim ve cilt kanserlerinde tedaviye yardımcı etkileri vardır.
- Kronik hale gelebilecek enfeksiyonlardan korur.
- Serbest radikallerle sürekli savaş halinde olarak kişiyi hastalıklardan korur. Toksik ve zararlı maddelerin vücuttan atılımını kolaylaştırır.
- Detoks etkisi yaratarak toksinlerden arındırır.
- Lifli bir sebze olduğundan; diyet programlarında da faydalıdır.
- Kolesterol seviyelerinde olumlu anlamda gelişme gösterir.
- Bağırsak hareketlerine düzen getirir ve kabızlığı önler.
- Beyin gücünü ve hafızayı kuvvetlendirir.
- İçeriğindeki A ve C vitaminleri sayesinde kalp hastalıklarına karşı koruyucu etki gösterir.
- Demir ve Folik asit zengini olması nedeniyle kansızlığa karşı faydalıdır. Hamile bayanların sıkça tüketmesi gerekir.
- Kalp sağlığını korur. Yapılan araştırmalar brokolinin içindeki maddelerin kalp damar tıkanıklığını önlediğini ve kalp krizi riskini düşürdüğünü ortaya koymuştur. İçeriğindeki C vitamini, potasyum ve oksidanlar atardamarların kan pompalama hızını artırır.
- Şeker hastalığı nedeniyle meydana gelen kalp damar hasarlarını düzelttiği tespit edilmiştir.
- Saçların sağlıklı ve daha hızlı uzamasını sağlar. Kalsiyum açısından zengin olan brokoli saç diplerini kökünden besleyerek dökülmelerin de önüne geçmektedir.
- Kan basıncını düzenlemektedir.
- Depresyona iyi gelir. Beyin yorgunluğu, stres gibi durumlarda rahatlatıcı etkileri olduğu anlaşılmıştır.
- Sağlıklı bir şekilde kilo vermeyi sağlar.
- Hücreleri yenileyerek erken yaşlanmanın önüne geçer. Cilt lekeleri, kırışıklık ve solgunluk gibi durumları giderir.
- A vitamini açısından zengin olduğu için gözlerin daha sağlıklı olmasını sağlar.
- Kalsiyum ve K vitaminleri açısından zengin olan brokoli kemiklerin gelişiminde çok önemlidir. Düzenli bir şekilde brokoli yiyen insanlarda kemik erimesi riskinin azaldığı bildirilmektedir.
Brokoli Çeşitleri Nelerdir?
Brokoliyi market ve pazarlarda farklı isimlerle görebilirsiniz. Bu isimlerin bazıları literatürde bulunurken, bazıları tarım sektöründeki üreticiler ve markalar tarafından kullanılan genel kalıplardır. Buna göre en yaygın bilinen brokoli çeşitleri şunlardır;
- Yeşil Dük (Green Duke): İlkbahar ve sonbahar mevsimlerinde yetiştirilmek için uygundur. Olgunlaşması için yaklaşık 50 gün süre gereklidir.
- Sultan: 60 günlük bir sürede olgunlaşır. Sonbahar ayı, sultan brokoli için en uygun mevsimdir. Sonbaharda görülen hava değişimlerine karşı dayanıklıdır.
- Yeşil Yükleyici (Green Chargen): Olgunlaşmak için 64 güne ihtiyacı vardır. Mahsul için sonbahar en uygunudur.
- Pinnacle: 64 günde olgunlaşan bir sonbahar ürünüdür. Küçük tesbih tanesi büyüklüğündedir.
- Ninja: 86 günde olgunlaşabilir. İlkbahar ve sonbahar mevsimleri için uygundur.
- Arcadia: Olgunlaşma süresi 86 gündür. Bahar mevsimlerinin ikisi için de uygun bir türdür.
- Emperor: 65 gün içinde olgunlaşır. İlkbahar ve sonbahar mevsimleri için uygundur.
- Yeşil Kemer (Green Belt): 67 günlük sürede olgunlaşan bu tür, sonbahar mahsulüdür. Kısa saplı ve büyük başlıdır.
