Dizanteri Nedir? Nedenleri, Belirtileri, Korunma Yolları ve Tedavisi

Bir sindirim sistemi hastalığı olan dizanteri, insanlık tarihinde görülen en eski sağlık sorunlarından biridir. Bulaşıcılık oranı çok yüksek olan dizanteri genel olarak; bakteri, virüs ve parazit gibi mikroorganizmalar aracılığıyla meydana gelir. Bu mikroorganizmalar bağırsaklarda tahriş ve iltihaplanmaya yol açarak, vücudun halsiz kalmasına, şiddetli karın ağrılarına ve kanlı ishalin yaşanmasına sebep olur.

Kirli içme sularından çok rahat bir şekilde bulaşabilen dizanteri için alınacak en güzel tedbir, temizliğe özen gösterilmesidir. Sebze ve meyvelerin yemeden önce iyice yıkanması, kişisel hijyene özen gösterilmesi ve kapalı içme sularının tüketilmesi önerilmektedir. Tedaviye geç kalınması durumunda kalın bağırsakta yaraların oluşmasına yol açan dizanteriye sebep olan bakteriler, aynı zamanda diğer organlara sıçrayarak daha ciddi sorunları ortaya çıkarabilir.

[renkbox baslik="Ebola Virüsü Nedir? Hastalığın Belirtileri, Korunma Yolları ve Tedavisi Nelerdir?
" link="https://bilgihanem.com/ebola-virusu-nedir/" resim="https://bilgihanem.com/wp-content/uploads/2016/01/ebola-virusu-nedir-hastaligin-belirtileri-korunma-yollari-ve-tedavisi-nedir.jpg" renk="turuncu" yenisekme="evet"][/renkbox]

Bu nedenle birazdan sizlere belirtilerini sıralayacağımız durumlardan herhangi birini fark ettiğiniz anda, en yakın sağlık kuruluşuna giderek muayene olmanızı öneririz. Daha çok yaz aylarında görülen dizanteri hastalığından şüphelenenlerin ya da yakalananların dahiliye doktoruna gitmesi gerekir. Şimdi dilerseniz, iki farklı türü olan ve son derece önemli bir sağlık problemi olan dizanterinin nasıl bir hastalık olduğunu, buna sebep olan etkenleri, belirtilerini ve tedavi şeklini hep birlikte öğrenelim.

Dizanteri Nedir?

Dizanteri; bakteri, virüs veya parazitlerin yol açtığı bir sindirim sistemi hastalığıdır. Bulaşıcı bir hastalık olan dizanteri, genel olarak saydığımız bu organizmaların bağırsaklarda tahriş, tahribat ve iltihaplanma oluşturmasına sebep olur. Oldukça ciddiye alınması gereken bir durum olan dizanteride, hastalığın seyri kişiden kişiye değişiklik gösterebilir.

Vücudu susuz bırakıp, şiddetli ve kanlı ishale yol açtığından, zayıf ve bağışıklık sistemi güçsüz olan insanlar çok daha çabuk etkilenmektedir. Hafif durumlar 4-8 gün arasında geçerken, ağır vakaların 6 haftaya kadar uzadığı bilinmektedir. Bebeklerde ve çocuklarda ölümcül sonuçlara kadar giden dizanteri, tedaviye geç kalınırsa kalın bağırsaklarda büyük yaraların oluşmasına yol açabilir.

Dizanterinin Türleri Nelerdir?

Sıcak iklimi olan ülkelerde çok sık görülen dizanterinin genel olarak 2 türü bulunmaktadır. Bunlardan biri adını daha çok duymuş olduğunuzu düşündüğüm amipli dizanteri, diğeri ise basili dizanteridir. Bu iki türün özelliklerinden kısaca şu şekilde bahsedebiliriz;

Amipli Dizanteri

Amipli dizanteri, Entomoeba histolytica adı verilen bir mikroorganizmanın yol açtığı hastalıktır. Halk arasında genellikle bu tür için sadece amip kelimesi kullanılır. Hatta okul çağındaki çocuklar için "amip oldu" ifadesini sıklıkla duyarız.

Kirli sulardan, yiyeceklerden ve amip kistlerini taşıyan sivri sinek gibi canlılardan bulaşan amipler, kalın bağırsağa yerleşerek burada yaralar oluştururlar. Su aracılığıyla bulaşmış olan amipler daha şiddetli seyreder. Bazı durumlarda hiç belirti vermeyen amipli dizanteri genel olarak; aşırı iştahsızlıkla başlayan kilo kaybı, kusma ve kanlı ishal ile kendini gösterir.

Basili Dizanteri

Kanlı ishal olarak da bilinen bu türe sebep olan bakterinin adı Shigella'dır. Gelişmemiş ve az gelişmiş ülkelerde daha sık görülür. Bunun nedeni ise su sıkıntısı yaşayan yerlerde, kirli hayat koşullarının da beraberinde gelmesidir. İnsan dışkısı ile bulaşan basili dizanteriden korunmak için tuvalet sonrasında ellerin mutlaka yıkanması ve kaynağı belli olmayan yerlerden su içilmemesi gerekmektedir.

En sık okul ve kreş çağındaki çocuklarda görülen basili dizanteri, Dünya Sağlık Örgütü'nün verilerine göre yılda 600 bini ölümcül olmak üzere, 140 milyon kişide görülmektedir. Belirtileri genel olarak aynı olmakla birlikte, kasık ağrıları ve kanlı ishal daha yoğun görülmektedir.

Dizanterinin Nedenleri Nelerdir?

Dizanterinin en yaygın nedenleri arasında bakteriyel enfeksiyonlar gösterilebilir. Salmonella, Shigella, E.coli ve Campylobacter gibi türler kalın bağırsağı etkileyerek, dizanteri adı verilen sorunun oluşmasına yol açar. Bunların dışında dizanterinin en önemli nedenleri arasında şunlar sıralanabilir;

Kirli sularda ve havuzlarda yüzmek.
Tuvaletten çıktıktan sonra elleri yıkamamak.
Dizanteri hastası biriyle cinsel ilişkiye girmek.
İçme suyuna kanalizasyon sularının karışması.
Meyve ve sebzelerin yeterince yıkanmadan tüketilmesi.
İnsan dışkısının besinlere bulaşması.
Dizanteri hastası birinin çatal, bıçak, bardak veya havlu gibi kişisel eşyalarını kullanmak.
Hijyen koşullarına yeterince özen göstermemek.
Fast food tarzı sağlıksız gıdalarla beslenmek.
Bozulmuş veya tarihi geçmiş gıdaları tüketmek.

Yukarıda saydığımız sebepler aslında tek bir ortak paydada birleşiyor: temizlik! Kişisel temizliğimizden tutun da, yediğimiz gıdaların ve içtiğimiz sulara kadar her şeyin temiz olduğundan emin olmalıyız. Dizanteri çok kolay yayılan bir hastalıktır. Özellikle sıcak ve gelişmemiş ülkelerde, bir kişide meydana gelen dizanteri çok kısa bir süre içerisinde onlarca, hatta yüzlerce kişiyi etkisi altına alacaktır.

Dizanterinin Belirtileri Nelerdir?

Vücudun normal işleyiş düzeninde en ufak bir aksaklık olduğunda bunu verdiği tepkilerle gösterir. Hastalığın meydana geldiği organda veya genel olarak vücutta oluşan bu belirtiler bir sorun olduğunun habercisidir. Dizanteri genel olarak ilk belirtilerini 1-3 gün arasında gösterir.

Ancak bazı durumlarda belirtilerin görülmesi haftaları bulabilir. İşte bu durum, son derece tehlikeli ve yıkıcı hasarların oluşması anlamına gelir. Eğer dizanteriye yol açan organizmalar başka organlara yayılırsa, verdiği zararın ölçüsü daha büyük olacaktır. Bağırsaklarda iltihap ve tahrişe yol açan dizanteri en yaygın sindirim sisteminde olmak üzere şu belirtilerle kendini gösterir;

Şiddetli karın ağrısı ve ishal.
Karında şişlik ve kramp hissi.
Ağızda ve ciltte kuruluk.
Midede gaz birikmesi ve gaz sancısı hissi.
Dışkıda kan veya mukus görülmesi.
Dışkılama esnasında zorlama.
Kanlı ishal.
Mide bulantısı.
Kusma.
Dilin şişmesi.
Halsizlik.
Baş ağrısı.
Susama hissi.
Tat alma duyusunun azalması.
Yüksek ateş ve titreme.
İştahsızlıkla bağlantılı olarak kilo kaybı.
Kalp atışında anormallik.

Dizanteriden Korunma Yolları Nelerdir?

Dizanterinin nasıl önlendiğini ve nasıl korunmak gerektiğini makalemizin başından bu yana aslında defalarca tekrarladık. Bu başlık altında bir kez daha toparlayacak olursak; dizanteriden korunmanın ilk şartı temizliğe özen gösterilmesidir. Tabi, halihazırda bir hastalık varsa öncelikle ortam koşullarının dizanteriden arındırılması gerekmektedir.

Eğer bulunduğunuz ortamda dizanteri hastası varsa tedavi olumlu sonuçlanıncaya kadar uzak durmaya özen gösterilmelidir. Bunun haricinde; eller sıkça yıkanmalı, gıdaların ve içme sularının temiz olduğundan emin olunmalı, çiğ besinlerden uzak durulmalı ve dizanteri hastası birinin eşyaları kullanılmamalıdır.

Dizanteri Nasıl Teşhis Edilir?

Genellikle yüksek ateş, şiddetli karın ağrısı ve kanlı ishal akla ilk olarak dizanteriyi getirmektedir. Hasta bu şikayetlerle beraber hastaneye gittiğinde, doktor önce dışkıdan, idrardan veya kandan alınmış örnekle bir takım testler isteyecektir. Bu testler, kişide dizanteri mikrobunun olup olmadığını net bir şekilde göstermektedir. Kesin tanının konmasıyla birlikte de tedaviye başlanır.

Dizanterinin Tedavisi Nedir?

Dizanteri hastalığından tam anlamıyla kurtulmak için 3 farklı tedavi yöntemi vardır. Bunların hepsi bir arada uygulanabileceği gibi hastalığın derecesine göre sadece bir tanesine de başvurulabilir. Yine hastanın durumuna göre hastaneye yatırılması veya tedaviye evde devam edilmesi hekimin vereceği karar doğrultusunda olacaktır.

[renkbox baslik="Kolera Nedir? Nedenleri, Belirtileri, Korunma Yolları ve Tedavisi
" link="https://bilgihanem.com/kolera-nedir/" resim="https://bilgihanem.com/wp-content/uploads/2017/05/kolera-hastaligi-hakkinda-bilgi.jpg" renk="sari" yenisekme="hayir"][/renkbox]

Sayacağımız tedavi şekillerinin dışında bazı gıdalar ve bitkisel çaylar da dizanteriden kısa sürede kurtulmayı sağlamaktadır. İshali kesmeye yönelik olarak; haşlanmış patates, haşlanmış yağsız pirinç, muz, salata, elma, yoğurt, yulaflı gıdalar, fıstık ezmesi, yumurta, makarna, papatya çayı, portakal suyu, fırınlanmış tavuk veya balık gibi gıdalar dizanteri hastalarına önerilmektedir. Dizanteri tedavisinde uygulanacak yöntemler şu şekildedir;

Rehidrasyon Tedavisi

Adında da anlaşılacağı üzere, bu tedavi şeklinde mantık vücudun kaybettiği suyun tekrar kazandırılmasıdır. Çünkü yoğun ishal sorunu yaşayan kişide, sürekli su ve mineral kaybı söz konusudur. Rehidrasyon tedavisi ağız yoluyla yapılır. Hastaya bol su ve sıvı tüketmesi önerilir. Eğer yaşanan sıvı kaybı çok ileri düzeydeyse, bu kez damar yoluyla sı ve mineral takviyesi yapılır.

İlaç Tedavisi (Antibiyotik veya Antiamip)

Yapılan testler sonucunda hastalığa neden olan bakteri ve dizanterinin türü tespit edilir. Daha sonra bu bakterileri yok etmeye yönelik ilaç tedavisine başlanır. İlaçlar düzenli ve eksiksiz bir şekilde önerilen süre boyunca kullanıldığında, bağırsaktaki bakteriler tamamen yok olacaktır.

Antiromatizmal İlaçlar

Bu tedavi yönteminin amacı, hastalığın ilerlemesini önlemek ve semptomlarını hafifletmektir. Diğer tedavi yöntemleriyle paralel uygulandığında, iyileşme sürecini hızlandıracaktır.