Yaşamakta olduğumuz modern çağda, doğum kontrolü özenle dikkat edilmesi gereken durumlardan birisidir. Zaten eskiden olduğu gibi garipsenen bir uygulama değildir ve bilinçli her çift bu konuda gerekli desteği almaktadır. Çiftler kendini bir ebeveyn olarak görene kadar kontrollü bir şekilde bir araya gelebilmektedir. Eskiden hem ‘ayıp’ görülen hem de önem verilmeyen doğum kontrolü, plansız hamilelikleri önlemektedir.
Günümüzde birçok farklı yöntemle sağlığı etkilemeyecek şekilde doğum kontrolü sağlanabilmektedir. Hem kadın hem de erkek için uygulanabilen yöntemler sayesinde çiftler, istedikleri zaman çocuk sahibi olabilmektedir. Aynı zamanda plansız hamilelik sonucunda, gebeliğin sonlandırılması durumlarını yaşamamak adına da doğum kontrolü oldukça önemlidir. Artık çiftler bu konularda daha açık oldukları için bu konuya özen göstermeye başlamışlardır.
[renkbox baslik="Anne Sütü Nedir? Özellikleri ve Faydaları Nelerdir?" link="https://bilgihanem.com/anne-sutu-nedir/" resim="https://bilgihanem.com/wp-content/uploads/2016/01/anne-sutu-nedir-ozellikleri-faydalari-nelerdir.jpg" renk="pembe" yenisekme="evet"][/renkbox]
Günümüzde birçok korunma yöntemi bulunurken, aileler genel olarak doğumdan kısa süre sonra aile planlama adı altına bilgilendirilmeye çalışılmıştır. Gelişmemiş ve az gelişmiş ülkelerde, doğum kontrolüne karşı kötü bir bakış bulunurken, hem korunma reddedilmekte hem de artan çocuk sayısı ile baş etmek zorlaşmaktadır. Bu bölgelerde yapılan çalışmalar ile doğum kontrolünün önemi anlatılmak, insanların bu konuda daha bilinçli olmaları sağlanmaya çalışılmaktadır.
Doğum Kontrolü Nedir?
Doğum kontrolü, geçici ya da tamamen kalıcı olarak hamileliğe engel koymak, hamile kalma ihtimalini en aza indirmek amacıyla uygulanan çeşitli yöntemlerin, araçların, ilaçların genel olarak verildiği isimdir. Kadınların gebe kalmasını önlemek amacıyla uygulanıyor olsa da erkeklerin de korunmak için çeşitli yöntemleri bulunmaktadır. Bu durum sadece kadına yüklenmemeli ve erkekler de bunların bilincinde olmalıdır.
Doğum kontrolü, nüfus ya da aile planlaması olarak da bilinmektedir. Terimin yaratıcısı ABD’deki feminizm hareketinin öncülerinden olan Margaret Sanger’dir. Tanımını ise şu şekilde yapmıştır; “gebeliğin önlenmesi, kısırlaştırma, çocuk aldırma ve düşürme gibi çeşitli yöntemlerle insan doğurganlığının kısıtlanması, ailedeki çocuk sayısının ve doğumlar arasındaki sürenin isteye göre belirlenmesi ve bu amaçla uygulanan yöntemlerin türü.”
Detaylı bir şekilde Margaret Sanger’in tanımı bize doğum kontrolünün ne olduğunu anlatmaktadır. Doğurganlığı belli üreme mevsimleri ile kısıtlanmamış olan bütün memelilerde, iki gebelik arasındaki süreyi ayarlayan bazı fizyolojik mekanizmalar vardır. Mesela emzirme, doğanın kendine özgü doğum kontrol yöntemlerinden birisidir. Aynı zamanda avcılık ve toplayıcılıkta geçinen göçebe toplumlarda, kadınlar bebeklerini 2 ila 3 yıl emzirmekte, bu şekilde doğal bir korunma yöntemi uygulamaktadır. Ama bunlar günümüz koşullarında çok da etkili olmayan yöntemlerdir.
Doğum Kontrol Yöntemleri Nelerdir?
Doğum kontrolü denince birkaç yararlı yöntem işin içine girmektedir. Kişinin tercihine veya sağlık durumuna göre uygulayabileceği belli başlı yöntemler şunlardır;
Yumurtlama Takibi: Kadınların yumurtlama dönemlerinde cinsel ilişki yaşaması gebeliği artıran bir konudur. Bugünlerde cinsel ilişkiden kaçınmak doğal bir yöntem olarak görülmektedir. Vücut ısısı ölçümü veya LH testi ile yumurtlama dönemi öğrenilebilmektedir.
Dışarı Boşalma: Bir diğer doğal doğum kontrolü yöntemi, dışarı boşalmadır. Erkeğin boşalacağını anladığı zamandan hemen önce kendini çekmesidir. Elbette bu şekilde riskler tamamen yok olmamaktadır.
Vajinal Duş: Doğal yöntemlerin birisi de vajinal duştur. İlişkiden sonra spermi almak ve gebeliği önlemeye çalışmak şeklindedir. Bu yöntemlerin etkisi, bariyer ve hormonal yönteme göre azdır. Eğer daha kesin sonuçlar elde edilmek isteniyorsa diğer yöntemlerin tercih edilmesi gerekmektedir.
Erkek Prezervatifi: Düz, geniş bir yapıya ve ucunda spermin toplanması için rezervuar kısmı vardır. Bu kısmın görevi, spermlerin prezervatif içinde dağılmasını engellemek ve o noktada toplanmasını sağlamaktır.
Kadın Prezervatifi: Erkekler için kondomlar olduğu gibi kadınlara özel üretilenleri de vardır. Bunlar hazne içini ve rahim ağzını örterek, cinsel ilişki sırasında erkekten atılan spermin, kadın rahmi içine girmesini önlemektedir.
Spiral: Bariyer yöntemlerden bir diğeri ise spirallerdir. 2 ila 3 cm boyutundaki ve T şeklindeki bir rahim içi araçtır. Bu yöntemde hem hormonal hem de mekanik yöntem beraber kullanılmaktadır. Rahim ağzının geçirgenliğini azaltan spiral, o bölgeye geçişi de engellemektedir.
Diyafram: Rahim ağzına yerleştirilerek kullanılan, lateksten yapılmış ve spermin rahim içine girmesini engelleyen elastik bir araçtır. Doğum kontrolü oranı yüzde 80 civarındadır. Cinsel ilişkiden saatler önce yerleştirilebilmesi, 1 yıldan uzun süre kullanılabilmesi ve emzirenler için bir sakıncası olmaması gibi avantajlara sahiptir.
Vajinal Halka: Nuvaring ismiyle de bilinen vajinal halka, vajinaya yerleştirilen ve burada 21 gün kalarak hamileliği engelleyen bir araçtır. İçeriğinde bulunan hormonlar, doğum kontrol hapı gibi etki ederek, hamile kalma olasılığını düşürmektedir. Adet döngüsü başlangıcında vajinanın derinliklerine yerleştirilir ve döngünün 21. günü çıkartılır. Hissedilmez ve cinsel ilişki sırasında bir rahatsızlık yaratmaz. Hap kullanamayan kişiler için tavsiye edilen yöntemlerdendir.
Vasektomi: Cerrahi bir operasyon ile erkeğin sperm kanallarının kapatılması, kısırlaştırılması anlamına gelen bir uygulamadı. İşlem sonrasında erkekler doğurganlıklarını kalıcı olarak kaybederler. Boşalma gerçekleşmesine karşın, meni içerisinde herhangi bir sperm bulunmadığı için hamilelik ihtimali ortadan kalkar. Geri dönüşü olmayan bir uygulamadır.
Tüp Ligasyonu: Tüplerin bağlanması olarak da bilinen bu yöntem, kadınların yumurtalıklarını taşıyan tüplerin, cerrahi bir işlemle bağlanarak kısırlaştırılması işlemidir. Kadınların cinsel işlevlerini veya adet düzenlerini bozmayan bu işlem ile doğurganlık kaybedilir. Geri dönüşü oldukça zor bir yöntemdir.
Doğum Kontrol Hapı: Kadınların bazı hormonları yapay yollarla almasını sağlayan, yumurtlamayı ve hamileliği önleyen ilaçlardır. Adet döngüsünün ilk gününden itibaren 21 gün boyunca her gün 1 tane olacak şekilde alınır. Migren, kalp-damar, tansiyon, şeker gibi hastalıkları bulunan kişilerin bu hapı kullanmaması gerekmektedir. Aynı zamanda doktor kontrolünde kullanılmalıdır.
Koruyucu İğneler: Tıpkı haplar gibi yapay hormon takviyesi ile hamile kalmayı önleyen ilaçlar olan Mesigyna ve Depo Provera, koruyucu iğne ismiyle anılmaktadır. Mesigyna, ayda 1 kere uygulanırken, Depo Provera 3 ayda 1 olacak şekilde kullanılmaktadır. Emziren annelere önerilmemekle birlikte yazı yan etkileri olabilmektedir. Aynı zamanda doğru uygulandığı zaman korunma oranı yüzde 99’dur.
Derialtı İmplant: Uzman hekim veya hemşire tarafından genellikle kolda derialtına yerleştirilen 4 cm uzunluğunda bir çubuktur. Progesteron hormonu salınımını etkileyen bir yöntemdir. 3 yıl boyunca koruma sağlayabilen implantlar bulunmaktadır. İmplanon ismiyle de bilinen bu derialtı implantlar, doktor tarafından çıkarılmaktadır.
Spermisid: Vajen içine yerleştirilen fitil, tablet veya köpük formundaki korunma araçlarıdır. Sperm hücrelerinin rahme ulaşmadan ölmesini sağlayan bir doğum kontrol yöntemidir. Cinsel ilişkiden 1 saat kadar önce uygulanabilen bu yöntemin koruyuculuk oranı yüzde 74 civarındadır.
Doğum Kontrolünün Aile Üzerindeki Faydaları Nelerdir?
Anne için sağlık açısından zararlı olan doğum sayıları, baba içinse ciddi maddi sıkıntılar meydana getirmiştir. Günümüzde artık birçok korunma yöntemi tespit edilmiş ve aileler genellikle doğumdan kısa süre sonra aile planlama adı altında bilgilendirilmiştir. Böylece kişiler bilinçlendirilmeye çalışılmıştır.
Ancak Doğu bölgelerimizde bu konu ne yazık ki hala kanayan yaralardan bir tanesidir. Hizmetlerin yeterli ulaşmaması, kişilerin eğitimsiz kalması gibi durumlar bunları tetiklemiştir. Dünya üzerinde ise birçok ülkede çok ciddi bir şekilde uygulanmaktadır. Örneğin; Çin’de tek çocuk sahibi olmak zorunludur ve diğer çocuklar için devlete para ödeme mecburiyeti bulunmaktadır.
[renkbox baslik="Miyom Nedir? Nedenleri, Belirtileri, Korunma Yolları ve Tedavisi" link="https://bilgihanem.com/miyom-nedir/" resim="https://bilgihanem.com/wp-content/uploads/2016/07/miyom-nedir-nedenleri-belirtileri-korunma-yollari-tedavisi.jpg" renk="kahve" yenisekme="hayir"][/renkbox]
Aile planlaması adıyla da bilinen doğum kontrolünün, aile yaşantısında da birçok faydası bulunmaktadır. Aile bütçesinden psikolojik olarak hazırlığa kadar birçok noktada önemi ortaya çıkmaktadır. Doğum kontrolünün faydaları şu şekildedir:
- Çiftlerin özellikle iki gebelik arasındaki süreyi rahatlıkla belirlemeleri ve planlamalarını sağlar. Böylece özellikle kadın sağlığı için iki doğum arasında en az 18 ay olmalı kuralı da çiğnenmemiş olur.
- Sık doğum yapan ve süreyi kısa tutan kadınlarda ölümlerin görülmesini en aza indirir ve sık hamileliğin neden olduğu düşükler önlenir.
- Kadınlar için 20 yaş öncesi doğum yapmak ve 35 yaş üzerindeyken 2 sene geçmeden doğum yapmak tehlikeli durumlar arz edebilir. Bunların engellenmesi ve planlanması için doğum kontrolü gerekmektedir.
- Çiftler, maddi durumlarını göz önünde bulundurarak, istedikleri sayıda çocuk sahibi olabilirler. Çok çocuk sahibi olmak yerine eğitimli, donanımlı ve sağlıklı çocukların yetiştirilmesi mümkün hale gelir.
- Özellikle kadının kariyer planına etkin şekilde bağlı kalmasını da sağlayan doğum kontrol yöntemleri, ne yazık ki günümüzde sadece kadınların önem verdiği bir durumdur.
Doğum kontrolü, önceden çok önem verilmeyen fakat modern çağımızda her çiftin özenle dikkat ettiği durumlardan biridir. Eski zamanlarda hem yöntemler gelişmediğinden hem de insanlar yeterince bilinçli olmadığından çocuk yapma konusunda kontrolsüz davranılabiliyordu. Doğum kontrolünün, gebeliğin sonlandırılması ile karıştırılması ve dini açıdan uygun olmadığı yönünde gelişen görüşler nedeniyle birçok aile istemediği sayıda çocuk sahibi olmuştur.
