Havuç Nedir? Çeşitleri, Özellikleri ve Faydaları Nelerdir?

Havuç Nedir? Çeşitleri, Özellikleri ve Faydaları Nelerdir?

Turuncu, beyaz, mor ve siyah gibi çeşitleri bulunan havucun ülkemizde en çok tüketilen türü turuncu havuçtur. Özellikle göz sağlığına olan faydaları ile bilinmektedir. Kendisi kadar suyu da şifa kaynağı olan havuç hakkında merak ettiklerinizi aşağıdaki yazımızdan öğrenebilirsiniz.

Yasemin Saygın

Havuç, genellikle göz sağlığına olan yararları ile bilinen, büyük-küçük her yaştan kişinin severek tükettiği bir sebzedir. Halk arasında daha çok meyve olarak bilinir ancak, bitki dünyasında sebze sınıfında yer almaktadır. Ülkemizde yaygın olarak tüketilen turuncu havuçtur. Mor renkteki havuç şalgam ve turşu yapımında tercih edilmektedir. Araştırmalar, havucun en fazla tüketilen besinler arasında ilk sralarda yer aldığını göstermektedir.

Havuç Anadolu'nun farklı bölgelerinde çok değişik isimlerle tanınan bir sebzedir. Bal kamış, gelin parmağı, yere batan bu isimlerden birkaç tanesidir. Yeni Zelanda, Avustralya, Afrika ve Akdeniz civarında çok yayın yetişmektedir. Havuç ülkemizde de birçok bölgede yetiştiriciliği yapılan bir sebzedir. Havucun 60 civarında türü bulunmasına karşın en çok tüketilen türleri 5-6 adet kadardır. Havuç ve çeşitleri vitamin yönünden çok zengin olmalarıyla bilinmektedir.

[renkbox baslik="Kayısı Nedir? Çeşitleri, Özellikleri ve Faydaları Nelerdir?" link="https://bilgihanem.com/kayisi-nedir/" resim="https://bilgihanem.com/wp-content/uploads/2017/02/kayisi-hakkinda-bilgiler.jpg" renk="turuncu" yenisekme="evet"][/renkbox]

Havucun A vitamini yönünden zengin olduğu herkesçe bilinir. Beta karoten denince akla ilk gelen sebzelerden birisi olmakla da meşhurdur. İçeriğindeki vitaminler ve yararlı maddeler sayesinde havuç çok sayıda hastalık için mucizevi bir sebzedir. Havucun cilt ve göz sağlığına olumlu etki yaptığı da bilinmektedir. Havucun faydalarından yararlanabilmek için doğrudan çiğ olarak tüketebileceğiniz gibi suyunu sıkarak, salatalara koyarak, yemeklerde kullanarak da tüketebilirsiniz.

Havuç Nedir?

Daucus carota yani havuç, Maydanozgiller (Apiaceae) familyasından bir sebzedir. Her ne kadar meyve olarak tüketilse de, literatürde sebze olacak geçmektedir. Saplarından faydalanılmaz ve koni biçimindeki etli kök kısmı için yetiştirilir. Havuç iki yıllık otsu bir kültür bitkisi olarak bilinmektedir. En bilinen havuç türü turuncu renkte olanıdır.

Asya kökenli bir bitki olduğu bilinen havuç, muhteşem bir A vitamini kaynağıdır. Göz sağlığı için gerekli olan A vitamini ihtiyacını karşılamak için özellikle çocuk yaştan itibaren, sık sık havuç yenmesi önerilmektedir. Bir porsiyon havuçta %10 K vitamini, %6 C vitamini ve %2 kalsiyum bulunmaktadır.

Havucun Özellikleri Nelerdir?

Havuç kökleri sebze olarak tüketilen bir bitki türüdür. İki yıllık bir bitki olan havucun kökleri, elverişli topraklarda 1 metre derinliğe kadar inebilmektedir. Olgunlaşan havuçlar topraktan çıkarılarak temizlenir. Havucu topraktan çıkarma işlemi sonbahar aylarında yapılmaktadır.

Havuç vitamin bakımından zengin olma özelliği ile bilinir. Havucun %87'lik büyük bir kısmı sudan oluşmaktadır. A vitamini açısından zengin olan havucun, 100 gramda 6 mg kadar karoten olduğu bilinmektedir. Bunun dışında B1, B2 vitaminleri de havucun içeriğinde var olan vitaminlerdendir. Vitaminler dışında kalsiyum, demir gibi mineraller de havuç içinde barınmaktadır.

Havucun ülkemizde en çok mor ve siyah olanı üretiliyor olsa da tüketim açısından en çok tercih edileni turuncu havuçlardır. Türkiye'deki havucun %35 ila %40'lık bölümü Ankara'nın Beypazarı ilçesinde yetiştirilmektedir. Ankara'yı Konya, Antalya, Hatay, Mersin, İzmir ve Güney Marmara takip etmektedir.

Ilıman iklimleri seven havuç, derin ve serin topraklarda yetiştiği için soğuğa karşı da dayanıklı bir bitkidir. Topraktaki mineralleri çekerek çok fazla yorduğu için üst üse üç yıl ekilmemesi önerilmektedir. Aksi halde istenildiği kadar verim alınmakayacaktır. Havucun ekildiği toprağa gübre verilecekse, sonbahar ayları seçilmelidir.

Gübre verilir verilmez havuç ekilirse, yetişen mahsulün renginde bozulma olmaktadır. Bu nedenle genellikle; lahana, salatalık ve marul gibi bitkilerden sonra ekilmesi önerilmektedir. Verimli bir hasat yapmak için toprağın sonbahar aylarında iyice bellenmesi gerekir. Tohum ise ya serpme yöntemiyle ya da çizgi şeklinde ekilmelidir. Her iki ekim şekli de uygundur fakat çizgi şekli daha çok önerilmektedir.

Ekimden önce toprak tahtalara ayrılır, tohumlar serpildikten sonra tırmıkla üzeri kapatılır. Üzerine bastırılarak toprakla iyice temas etmesi sağlanır. Yaklaşık bir ay sonra yeşillenir. Ancak bu süre zarfında toprağın yabancı otlar ile sarılmasına izin verilmemeli ve sık sık çapalanarak temizlenmelidir. Havucun kök kısmının serinde kalması gerekir. Eğer toprak sıcaklığı çok yükselirse boylarının kısa ve bodur kaldığı görülmektedir.

Havuç Çeşitleri Nelerdir?

Havucun çok sayıdaki çeşidi içinde özellikle altı tanesi çok bilinen türlerdir. Turuncu, kırmızı, sarı, beyaz, mor ve siyah havuç en faydalı olan türlerindendir. Turuncu havuç çoğunlukla Avrupa ve Orta Doğu civarında yetiştirilmektedir. Kırmızı havucun ana vatanı Hindistan ve Çin'dir.

Sarı havuçların yetiştiriciliğinde Orta Doğu ilk sıradadır. Beyaz havuç diğerlerinden farklı olarak Afganistan, İran ve Pakistan bölgelerinde yetişmektedir. Uzak ve Orta Doğu ülkeleri ile Türkiye'de en çok yetiştirilen türü ise mor ve siyah havuçlardır. Siyah havuç ülkemizde özellikle Adana yöresinde meşhur olan, şalgam suyu yapımında kullanılmaktadır.

Havucun Faydaları Nelerdir?

İçeriğindeki beta karoten sayesinde kanseri önlemede oldukça önemli rol oynadığı düşünülmektedir. Yapılan araştırmalarda özellikle prostat kanserine karşı korucuyu olduğu anlaşılmıştır. Yapılan bir diğer araştırmada sigara tüketenler arasında havucu bolca yiyenlerin yemeyenlere göre kansere daha az yakalandıkları görülmüştür. Güçlü bir antioksidandır. Bu özelliği nedeniyle serbest radikallerle savaşır, kanın temizlenmesini sağlar.

Havucun akciğer kanserine neden olan maddelerin yıkımında etkili olduğu bilinmektedir. Havucun kendisi dışında özütünün de lösemi hücrelerinin üzerinde etkili olduğu görülmüştür. Mantar hastalığına iyi geldiği de havucun bilinen bir diğer faydasıdır.

A vitamininin göz ve cilt sağlığı üzerinde etkisi olduğu bilinmektedir. Dolayısıyla bol A vitaminli havuç göz hastalıklarına karşı gözleri korurken antioksidan etkisiyle de cildi temizler ve sağlıklı kalmasını sağlar. Saçlarda ve tırnaklarda vitamin eksikliği sonucunda görülen rahatsızlıkların engellenmesi için havucu bolca tüketebileceğiniz gibi havuç maskesi olarak cilde uygulayabilirsiniz.

Havucu sadece vücudu toksinlerden arındırmak için bile tüketebilirsiniz. Havuç bu faydalarından başka, kalp hastalıklarına, beyin sağlığına, hücrelerin onarılmasına, bağırsakların düzenli çalışmasına ve diş eti hastalıklarına karşı faydalı bir sebzedir. Damar tıkanıklığını önler ve dolayısıyla da kalp sağlığını korur.

Lifli bir besin olduğu için bağırsakların düzenli çalışmasını sağlar, sindirim sistemi için çok önemlidir. Midenin sağlıklı bir şekilde çalışmasını sağlar. Bağırsaklarda oluşan zararlı parazitlerin vücuttan atılmasına yardımcı olur. Havuç önemli bir antiseptiktir. Rendelenmiş veya haşlanmış havucu deri üzerindeki sivilce veya yaralar üzerine sürdüğünüzde, enfeksiyonların azaldığını ve geçtiğini gözlemleyebilirsiniz.

Bu saydıklarımızdan başka organların daha sağlıklı çalışmasını ve yağların atılmasını sağlayan havuç; karaciğer ve safra sağlığı için de çok faydalıdır. Yapılan bilimsel araştırmalar havucun inme ve felç geçirme riskini büyük oranda azalttığını ortaya koymaktadır.

Havuç Nasıl Tüketilir?

Havucun faydalarını alabilmek için en sağlıklısı çiğ olarak doğrudan ya da salataların içinde tüketmektir. Pişmiş olan havuçta şeker oranında yükselme görülür. Aynı şekilde suyunun sıkılması halinde de fruktoz açığa çıkmaktadır. Çiğ olarak yenemiyorsa bir diğer öncelik turşu olarak tüketmek olmalıdır.

[renkbox baslik="Avokado Nedir? Çeşitleri, Özellikleri ve Faydaları Nelerdir?" link="https://bilgihanem.com/avokado-nedir/" resim="https://bilgihanem.com/wp-content/uploads/2016/07/avokado-nedir-cesitleri-ozellikleri-faydalari.jpg" renk="yesil" yenisekme="hayir"][/renkbox]

Kızartma, kavurma yöntemleriyle pişirilmiş havucun besin değerleri kaybolmaktadır. Ancak toprak içerisinde yetişen bir bitki olduğu için, yemeden önce iyice yıkanmasına özen gösterilmelidir. Eğer diş etleriniz çok hassas ve ısırarak yiyemiyorsanız, suyunu çıkararak da tüketebilirsiniz. Son yıllarda mutfaklarımızın vazgeçilmezi olan ve hayatı kolaylaştıran katı meyve sıkacaklarından bu konuda yarım alabilirsiniz.

Yukarıda havucun nasıl bir bitki olduğundan, yetişme özelliklerinden ve en önemlisi faydalarından bahsettik. Sizler için kapsamlı bir şekilde hazırladığımız bu yazının aklınızdaki soru işaretlerini gidermesini ve faydalı olmasını umuyoruz. Saydığımız bu kadar çok özelliğe sahip olan havucu artık daha çok tüketmeli ve sağladığı olumlu etkilerden faydalanmalıyız.

Havuç dünyada en çok tüketilen sebzelerden biridir. Çalışmalar, havuçların neredeyse 500 fitokimyasal maddeyi içerdiğini göstermektedir. Bir bardak havuç suyu yetişkinlerin temel beslenme ihtiyaçlarının yaklaşık % 70’ini sağlamaktadır.
Havucu seviyor musunuz? Ne sıklıkla ve ne kadar tüketiyorsunuz?
Havucu ısırarak mı yoksa suyunu sıkarak mı tüketiyorsunuz?
Aşırı tüketimde herhangi bir zararına maruz kalanlarınız oldu mu?
Havuç yetiştiriciliği hakkında yazımıza eklemek istediğiniz bir bilgi var mı?



Okur Yorumları
  1. Cidden de yazdığınız gibi havuç cilde çok faydalı bir besin. Ben düzeli olarak yemeye başladıktan sonra cildimin aydınlandığını fark ettim.

Ebru için bir cevap yazın Cevabı iptal et