Abdulkadir Geylani Kimdir? Hayatı ve Eserleri

İslam dünyasının en büyük alimlerinden biri kabul edilen Abdulkadir Geylani, birçok güzel sıfatı bünyesinde toplayan, ışık tutan kişi olarak kabul edilmiştir. Seyyid ve şehit olarak bilinen Abdulkadir Geylani’nin kütüğü Hazreti Muhammed (SAV)'e dayanmaktadır.

Fıkıh, kelam ve hadis eğitimlerini küçük yaşta eksiksiz tamamlayan alim, tasavvufta dönemin en önemli isimlerinden biri olmuştur. Kendi verdiği vaazlar ya da sohbetlerle bulunduğu şehrin dışından binlerce göç almıştır. Heybetli olduğu kadar samimi ve bilgin olan Abdulkadir Geylani, sohbetine gelen kimseyi ilim öğrenmeden göndermemiştir.

[renkbox baslik="Yunus Emre Kimdir? Hayatı ve Eserleri" link="https://bilgihanem.com/yunus-emre-kimdir/" resim="https://bilgihanem.com/wp-content/uploads/2017/04/yunus-emre-hayati-hakkinda-bilgi-960x560.jpg" renk="sari" yenisekme="evet"][/renkbox]

Hayatının tamamını İslamiyet uğruna mücadele ve ibadetle geçiren alim, kendinden sonrası için pek çok alim yetiştirmiştir. Ders vermeyi bıraktıktan sonra yalnızlığı tercih eden Abdulkadir Geylani, uzun süre inzivaya çekilmiştir. Bir süre gezginlik yapıp 25 yıl boyunca insanlıktan ayrı kalmıştır. Nefsini terbiye yolunda kendine pek çok şart koşan alim, bu süreci örnek olacak şekilde tamamlayıp geri gelmiştir.

Abdulkadir Geylani Kimdir?

İslam aleminde kabul görmüş en büyük alimlerden biri olan Abdulkadir Geylani, hayatını ilme ve nefsini terbiyeye adamış isimlerden biridir. Küçük yaşta kendini geliştirmeye başlamış olan alim, hayatının büyük kısmında sohbet ve ders vermiş sonrasında kendini, kendi terbiyesi için yalnızlığa terk etmiştir. İnzivada olduğu yıllarda zamanının tamamını ibadet ile geçiren Abdulkadir Geylani aynı zamanda binlerce talebe yetiştirmiştir.

Yetişen talebeler dünyanın pek çok yerine dağılmış İslamiyet’i anlatmaya, yaymaya çabalamışlardır. Eserlerinin ışığında ölümünden sonra da insanlığa yardım eden alim, bugün hala İslam dünyasının öncü alimi kabul edilmektedir. Kendi döneminde de sonrasında da tüm Müslümanlar için yol göstericidir. Abdulkadir Geylani tarafından, 12. yüzyılda kurulan tasaffuvi yola Kadirilik veya Kadiriyye adı verilmektedir. Aynı şekilde Kadirilik en çok müridi olan tarikatlardan biri olarak da kabul edilmektedir.

Abdulkadir Geylani’nin Hayatı

Büyük Selçuklu Devleti döneminde, günümüz İran'ının Hazar Denizi kıyısındaki Gilan Eyaleti'nde 1077 yılında dünyaya gelen Abdülkadir Geylani’nin asıl ismi, Muhyiddin Ebû Muhammed Abdulkâdir b. Ebî Sâlih Mûsâ Zengîdost el-Geylânî’dir. İslam dünyası onu kısa ismi ile tanımaktadır.

Gilan Eyaleti’nin Neyf köyünde doğan Abdülkadir Geylani, babasını çok küçük yaşta kaybetmiştir. Bir süre annesi ile yaşadıktan sonra eğitim almak, kendini geliştirmek için 1095 yılında Bağdat’a gitmiştir. Kimden eğitim alsa zekası ve çabuk kavraması ile ilgili övgüler duymuş, pek çok öğrencinin öğrenemediklerini kısa sürede öğrenip ezberlemiştir. Kendinden yaşça büyüklerle beraber ders almaya başlamıştır.

Bağdat’ın tanınmış alimlerinden ders alan Abdülkadir Geylani, tasavvufta hızla yükselerek ders verme noktasına gelmiştir. Kendi hocasının medresesinde verdiği ilk dersler çok yoğun ilgi görmüş, medresenin genişletilmesi kararına varılmıştır. Çünkü çevreden gelen yoğun kalabalık artık medreseye sığamaz olmuştur. Verdiği vaazlara bir süre ara veren alim, kendi ile uzun yıllar geçirmiş yalnızlığı ve nefsi terbiyeyi mümkün kılmıştır. Bağdat’a geri döndüğünde çevresindekilere yol göstermeye devam etmiş kısa süre sonra da vefat etmiştir. Bağdat’ta vefat eden Abdulkadir Geylani, yine oraya defnedilmiştir.

Abdulkadir Geylani’nin Eserleri

Kendini geliştirmeye başladığı andan itibaren tefsirlere yer verdiği bilinen Abdulkadir Geylani, aynı zamanda şiir de yazmaktadır. Her ne kadar çokça eser kaleme aldığı bilinse de bu durumu teyit eden yalnızca îbn Kesir ve İbn Receb vardır. İki kişi dışında eserler hakkında detaylı bilgi veren bulunamamıştır.

Abdulkadir Geylani’nin; el-Gunye li-tâlibî tariki’l-Hak, el-Fethu’r Rabbânî ve’l Feyzu’r Rahmânî ve Fûtûhu’l Gayb isimli kitapları bulunmaktadır. Kitapları dışında Farsçadan tercüme ettiği 15 adet mektubu, tasavvufun sırlarından bahsettiği Sırru’l Esrar isimli eseri bilinmektedir. Ed-Dûrerû ’s-seniyye fi’l-mevâızı'l-Geylâniyye ve tasavvufun detaylarından bahsettiği Tenbîhü’l-gabî fi rûyeti ’n-Nebî isimli eseri de oldukça tanınmaktadır.

Abdulkadir Geylani’nin Şiirleri

Yazdığı düzyazılarla beraber şiir de kaleme alan Abdulkadir Geylani’nin aslı Arapça olan daha sonra çevrilen Divanı bulunmaktadır. Bunun yanında el-Kasidetü’l-ayniyye ve Reşfü’l-mûntehilin isimli şiir kitapları da vardır. Esmaül Hüsna isimli şiir kitabı ise Allah’ın isimlerini tek tek şiirle açıkladığı bir yapıttır.

Abdulkadir Geylani’nin Dua Kitapları

Abdulkadir Geylani’nin şiir ve tasavvuf kitapları dışında dua kitapları da bulunmaktadır. Lim, Duâû Hızbi'n-nasr isimli eseri ile dua çeşitlerine yer vermiştir. Hızbu’t-tazarru’ ve’l-ibtihâl ve Salavat-ı Beşairu'l Hayrat isimli eserleriyle ise Hazret-i Muhammed’e salavat dile getirmiştir.

Abdulkadir Geylani’nin Evrad Eserleri

Vird, zikir ve dua kitapları ile arkasında kalanlara yol gösteren Abdulkadir Geylani bu alanda sabah çekilmek üzere Virdû’s-sabâh isimli eserini bırakmıştır. Günün işrak vaktinde okunmak üzere Virdü’l-işrâk isimli eserini yazmıştır. Virdû'z-Zuhr ve Virdû’l-asr isimli eserler ise günün kalan kısmında okunacak olan eserleridir. Güneşin batma vaktinde okunması gereken virdleri ele alan eseri Virdü’l-mağrib’tir. Abdulkadir Geylani’nin evrad alanında yazdığı diğer eserleri ise Virdû’l-ışâ ve Evrâdû’l-üsbu’dur.

[renkbox baslik="Evliya Çelebi Kimdir? Hayatı ve Eserleri" link="https://bilgihanem.com/evliya-celebi-kimdir/" resim="https://bilgihanem.com/wp-content/uploads/2017/02/evliya-celebi-kisaca-hayati-960x560.png" renk="kahve" yenisekme="hayir"][/renkbox]

Abdulkadir Geylani ve Yedi Makam

İslamiyet’te tek sayı kabul edilen rakamların daha etkili olduğu pek çok alim tarafından dile getirilmektedir. Aynı şekilde Hazreti Muhammed (SAV) de sünnetlerinde yapılması gereken icraatların 1-3-5-7 sayıları çerçevesinde yapılması gerektiğini zaman zaman dile getirmiştir. Tasavvufta tek sayıların hükmü, makamları temsil etmektedir. Abdulkadir Geylani Usulü's-seb'a isimli eserinde alimlerin tasavvufta yer edinebileceği 7 makama dikkat çekmektedir. Eser daha çok risale şeklinde hazırlanmıştır. Tasavvuf detayları hakkında oldukça geniş bilgiler içermektedir.