Adaçayı Nedir? Nasıl Kullanılır? Faydaları ve Yan Etkileri Nelerdir?

Şifalı bitkiler içerisinde çok önemli bir yere sahip olan adaçayı (Salvia officinalis) oldukça faydalı ve çok tüketilen bir bitkidir. Uzun yıllardan beri hem gıda olarak hem de sağlığa faydası bakımından kullanımı geniş kitlelere ulaşmış bir bitki türüdür. Yumuşak ve tatlı bir tadı olan adaçayının kurutulmuş yaprakları yıl boyu kullanılabilir. Yine bu yaprakların öğütülerek toz haline getirilmiş şekli de tüketilebilmektedir.

Binlerce yıllık bir geçmişe sahip olan adaçayı Akdeniz'e kıyısı olan tüm ülkelerde yetişmektedir. Tarihte ilk kullanımına Antik Yunan ve Roma döneminde rastlanan adaçayı, o zamanlar etlerin bozulmadan, dayanma süresini artırmak için kullanılmıştır. Bunun dışında adaçayının tarihte çok farklı kullanım alanları olmuştur.

[renkbox baslik="Civanperçemi Bitkisi Nedir? Nasıl Kullanılır? Faydaları ve Yan Etkileri Nelerdir?
" link="https://bilgihanem.com/civanpercemi-nedir-nasil-kullanilir/" resim="https://bilgihanem.com/wp-content/uploads/2014/10/civanpercemi-nedir-nasil-kullanilir-faydalari-nelerdir.jpg" renk="sari" yenisekme="evet"][/renkbox]

Arap Yarımadası’nda ölümsüzlük iksiri olarak, 14. yüzyılda Avrupa’da büyülerden korunmak için kullanılmıştır. Adaçayının bu kadar değerli olduğu bir dönemde o kadar çok talep görmüş ki, Çinliler Hollandalı ticaret gemilerine bir sandık adaçayı yerine, üç sandık siyah çay vermeyi kabul etmişlerdir. Günümüzde de en çok tüketilen şifalı bitki çayları arasında yer almaktadır.

Adaçayı Nedir?

Adaçayı Lamiaceae (Ballıbabagiller) familyasına ait, Salvia cinsini oluşturan, kokulu ve şifalı bir bitkidir. Ülkemizde daha çok Akdeniz bölgesinde yetişmektedir. Yaprakları sivri ve griye çalan yeşil bir renktedir. Yumuşak ve tatlı bir tadı vardır. Acımtırak ve ıtırlı bir koku yayarlar. Bitkinin boyu 30-70 cm arasında değişmektedir.

Tohumları koyu kahverengi ve yumurta biçimindedir. Genellikle tohumuyla birlikte kendi kendine çoğalan bir bitkidir. Adaçayı eter yağları (sineol, borneol, pinen), tanen, glikozid, reçine, fumarik asit, irsol asidi, flavon, asparagin, oleanol asidi gibi maddeleri içermektedir. Soğuğa karşı oldukça hassas olduklarından, kış aylarında ağaçların dalları ile örtülmesi sağlanmalıdır.

Bitkinin yaprakları eter yağları gibi etken maddelerin doruk noktaya ulaştığı öğle saatlerinde toplanır. Kurutulma işlemi ise gölge ve havadar bir yerde olmalıdır. Adaçayının toplama işlemi Mayıs ve Haziran aylarında olmaktadır. Bu aylar bitkinin çiçeklenme öncesi ve eterli yağların oluşumundan sonraya denk geldiği için en ideal zamandır.

Uçucu yağlar bakımından zengin olan bitkinin dünya üzerinde 5 binden fazla türü olduğu bilinmektedir. Hemen her iklimde rahatlıkla yetişse de genel olarak Orta Doğu ve Akdeniz ülkelerinde daha sık rastlanmaktadır. En yaygın kullanım şekli çay şeklinde tüketilmesidir.

Fakat bunun haricinde kurutulup, tütsü olarak da kullanılmaktadır. Mor, açık eflatun ve pembe renklerde çiçek açar. Tarihi kaynaklara bakıldığında Orta Çağ’da şansın simgesi olarak kullanıldığı bilgisine rastlamaktayız. Çok eski yıllardan bu yana insanlar ada çayını; soğuk algınlığı, ishal, ağrı, sindirim sistemi ve ruhsal sorunların tedavisi için kullanmışlardır.

Özellikle menopoz dönemindeki sıcak basmaları ve sinirlilik hallerinde çok faydası olduğu bilinmektedir. Bu bitkini asıl kullanım amacı hastalıklara karşı kesin tedavi sunmaktan ziyade, hastalıkların oluşmasını engellemek veya tedaviye destek olmaktır.

Bu nedenle sadece ada çayı içen birinin tüm ağrılarının bir anda geçeceğini düşünmemesi gerekmektedir. Akdeniz ülkelerinde halk ilacı olarak da bilinen bu şifalı bitki, ağız yaralarının geçmesinde de çok yardımcıdır.

Adaçayı Nasıl Kullanılır (Hazırlanır)?

Adaçayı genellikle kuru olarak tercih edildiği gibi taze olarak da tüketilmektedir. Çayı hazırlarken dikkat etmeniz gereken en önemli husus bitkinin suyla birlikte kaynatılmamasıdır. Bir bardak çay hazırlamak için birkaç tane adaçayı yaprağının üzerine kaynamış suyu dökün, 5-10 dakika beklettikten sonra içebilirsiniz.

Bir başka yöntem ise su kaynadıktan sonra ocağı kapatın veya çok kısık dereceye getirip, içine attığınız adaçayı yapraklarının yine 10 dakika kadar demlenmesini bekleyin. Süzdükten sonra şeker yerine bal ve limonla tüketilmesi tavsiye edilmektedir.

Adaçayı bunun yanında yemeklere tat ve koku vermek amacıyla da kullanılmaktadır. Özellikle ördek, tavuk, kaz gibi hayvanların etlerinin kızartılmasında lezzet vermesi amacıyla tercih edilir. Patates kızartmalarında, etlerin dinlendirilmesinde, salamuralarda da adaçayı oldukça tercih edilen bir bitkidir. Yine fırın yemeği yapmak isteyenler, adaçayının hem şifalı özelliğinden hem de aromasından bu şekilde faydalanabilirler.

Adaçayının Faydaları Nelerdir?

Doğanın bize sunduğu şifalı bitkilerin hepsinin ayrı bir faydası var. Bunları Bilgihanem.com olarak sizlere olabildiğince ulaştırmaya ve tanıtmaya çalışacağız. Ancak bu şifalı bitkilerden tam anlamıya fayda sağlamak için doğru zamanda toplamak ve doğru şekilde kullanmak gerekiyor. İşte aktarlardan veya doğadan kendi imkanlarınızla toplayabileceğiniz adaçayının saymakla bitmeyen faydalarından bazıları;

• Stresi azaltır, sakinleştirir.
• Sindirimi kolaylaştırır, hazımsızlığı giderir.
• Adet düzensizliklerine ve aşırı adet sancılarına iyi gelir.
• Antifungal etkisi olduğundan vücutta oluşan cilt mantarlarına karşı tedavi edici etkisi vardır.
• Zararlı toksinlerin vücuttan atılmasını sağlar.
• Sinire bağlı baş ağrılarını hafifletir.
• Boğaz ağrısını giderir.
• Balgam söktürücüdür.
• Öksürüğü keser.
• Beyin fonksiyonlarını geliştirir.
• Karaciğeri temizler.
• Safra kesesini çalıştırır.
• Menopozun sebep olduğu ağrıları hafifletir.
• İdrar yolu enfeksiyonları tedavisinde faydalıdır.
• Ağız yaralarına iyi gelir.
• Hafızayı güçlendirir.
• Aşırı terlemeyi önler.
• Alzheimera karşı önleyicidir. Alzheimer hastalığını önlemenin diğer yollarını öğrenmek için tıklayınız.
• İltihaplı hastalıklara (romatoid artrit gibi) iyi gelir.
• Saç bakımı için kullanılır, beyazlamayı geciktirir.
• Kemiklerin güçlenmesini sağlar.
• Bağışıklık sistemini güçlendirir.
• Migren ve baş ağrısı durumlarında sıcak adaçayına batırılmış bez, alın bölgesine konursa ağrıyı dindirir.
• Kalp krizi riskini azaltır.

Adaçayının Yan Etkileri Nelerdir?

Adaçayı herhangi bir rahatsızlığı bulunmayan insanlar için, normal şartlarda günde 1-2 fincandan fazla tüketilmemelidir. Bunun yanında tansiyonu olan insanlar, hamile ve emziren kadınlar ile epileptik hastaların kullanmaması önerilmektedir.

Erkeklerde cinsel gücü azalttığı, kadınlarda ise artırdığı söylenmektedir. Çok fazla tüketilmesi durumunda içerisinde bulunan thujone ve kafur bileşenleri toksik etkiye yol açabilmektedir. Her gün kullanılması durumunda bu sürenin 2 haftayı geçmemesi gerekmektedir.

2 hafta düzenli olarak günde 1-2 bardak adaçayı içen birinin 10-15 gün ara vermesi zorunludur. Tüm bunlara ek olarak eğer bildiğiniz bir hastalığınız varsa mutlaka önceden doktorunuza danışmalısınız.

[renkbox baslik="Çuha Çiçeği Nedir? Nasıl Kullanılır? Faydaları ve Yan Etkileri Nelerdir?" link="https://bilgihanem.com/cuha-cicegi-nedir/" resim="https://bilgihanem.com/wp-content/uploads/2016/10/cuha-cicegi-hakkinda-onemli-bilgiler-1024x597.jpg" renk="sari" yenisekme="hayir"][/renkbox]

Bu tür şifalı bitkiler hakkında pek çok araştırma yapılsa bile yine de cevabı netleşmemiş sorular mevcuttur. Bu nedenle sağlıklı kişilerin çok aşırıya kaçmadan, herhangi bir sağlık sorunu olanların da doktora danıştıktan sonra tüketmeleri en doğu yöntemdir. Ancak bunların dışında aşağıda saydığımız durumlarda da tüketilmemesi uygun olacaktır:

• Rahim kaslarını uyardığı için gebe ve emziren kadınlar tüketmemelidir.
• 6 yaşından küçük çocuklar için uygun değildir.
• Günde 2-3 fincandan fazlası kan basıncının çok fazla artmasına sebep olabilir.
• Kanser hastaları kullanmamalı veya doktorlarına sorduktan sonra uygunsa tüketmelidir.