Türk tiyatrosunun ilk kadın oyuncusu olan Afife Jale, ilk kez Emel rolü ile tiyatroda yerini almıştır. Müslüman kadınların oyunculuk yapmasının yasak kabul edildiği dönemlerde zoru başaran Afife Jale, bu adımı ile pek çok kadına öncülük etmiştir. Henüz Cumhuriyet ilân edilmeden tabuları yıkan oyuncu aynı zamanda tiyatroda kadınlar tarafından öncü kabul edilmektedir.
Düşlerinde her zaman tiyatronun yattığını söyleyen Afife Jale, bu adımı atarak her şeyden önce kendi hayallerini gerçekleştirmiş oldu. Yaşamı renkli ve hareketli geçen güzel tiyatrocu hayata erkenden veda eden isimlerden biridir. Özellikle uyuşturucu bağımlılığı Afife Jale’nin erkenden pes etmesine, hayallerinin pek çoğunun yarım kalmasına sebebiyet vermiştir.
[renkbox baslik="Cevdet Kudret Solok Kimdir? Hayatı ve Eserleri" link="https://bilgihanem.com/cevdet-kudret-solok-kimdir/" resim="https://bilgihanem.com/wp-content/uploads/2017/05/cevdet-kudret-solok-kimdir-hayati-ve-eserleri.jpg" renk="siyah" yenisekme="evet"][/renkbox]
Oldukça enerji dolu, hayallerinin peşinden koşacak kadar hırslı bir karakteri olan Afife Jale aynı zamanda mükemmel bir eştir. Güzel bir aşk hikâyesi ile akıllarda kalan tiyatrocu, bugün tiyatrocular arasında saygıyla anılan isimlerden biridir.
Afife Jale Kimdir?
Tiyatro tarihinde çok önemli bir başarıya imza atmış olan Afife Jale, Türk tiyatrosunda sahneye çıkan ilk Müslüman kadın oyuncu olma özelliğine sahiptir. İslamiyet’in kullanılarak kadınların baskı altına alınmasına karşı olan Afife Jale, bu tabuların pek çoğunu yıkmış yalnızca hayallerinin peşinden gitmiştir.
Uzun ve zorlu bir sürecin ardından dilediğini elde eden güzel tiyatrocu, başarısını hırsına ve kararlılığına borçludur. Tiyatro yaşamı oldukça maceralı geçen Afife Jale pek çok kez tutuklanmanın eşiğinden dönmüş, defalarca kaçmak zorunda kalmıştır. Henüz ilk oyununda gösterdiği inanılmaz başarısıyla binlerce tebrik alan tiyatrocu, onlarca tebrik çiçeğinin de adresi olmuştur.
Afife Jale’nin Hayatı
1902 yılında dünyaya gelen Afife Jale, hayata gözlerini İstanbul’da açmıştır. Hidayet Bey ile Methiye Hanım’ın kızları olan Afife Jale’nin bir de Behiye Hanım ile Salah Bey isimli kardeşleri vardır. Eğitiminin ilk yıllarını mahalle mekteplerinde tamamlayan Afife Jale, İstanbul Kız Sanayi Mektebi mezunudur. Eğitimini tamamladıktan sonra Darülbedayinin tiyatro kursları olduğunu duyan Afife Jale, vakit kaybetmeden katılmış ve kazanmıştır.
Kazanan 5 kadından biri olan oyuncu diğer 3 kişinin aksine tiyatrodan vazgeçmemiş, arkadaşı Refika Hanım ile sonuna kadar devam etmiştir. Yaşadığı sıkıntılar ve zorluklar karşısında şiddetli baş ağrılarına yakalanan güzel oyuncu, doktoru tarafından yalnızca morfinle tedavi edilebilmiştir. Bir süre sonra morfin bağımlısı olan Afife Jale sağlık sorunları nedeniyle tiyatrodan uzaklaşmış, bu sıkıntısı onun hayata gözlerini yummasına neden olmuştur.
Afife Jale'nin Tiyatro Başarısı
Hüseyin Suat’ın Yamalar isimli oyununda Emel rolünü canlandıracak olan Eliza Binemeciyan, topluluktan ayrılmış kendi ülkesine dönmüştü. Emel rolünü canlandıracak biri aranıyordu ve bu kişi için uygun birini bulmak oldukça zordu. Tiyatro kursunu kazanan ve oyuna çıkmak için can atan Afife Jale, seçmelerden geçmiş Jale ismi ile Emel rolünü canlandırmaya hak kazanmıştı. Apollon Tiyatrosunda ilk kez Müslüman bir kadın yer almış ve bu rolü inanılmaz bir başarıyla canlandırmıştı.
Sonrasında yer alacağı Tatlı Sır oyununda oldukça başarılı olan Afife Jale oyunun bir kısmında polis tarafından basıldığı için rolünü canlandıramamıştır. Salondan gizlice kaçırılmış bir sonraki oyuna kadar da saklanmıştır. Odalık adlı oyununda da aynı sorunu yaşayan Afife Jale, bu kez yakalanarak karakola götürülmüştür. Dinine ve devletine karşı gelme suçundan tutuklanmıştır.
[renkbox baslik="Barış Manço Kimdir? Hayatı Hakkında Bilgi
" link="https://bilgihanem.com/baris-manco-kimdir/" resim="https://bilgihanem.com/wp-content/uploads/2016/01/baris-manco-hayati-hakkinda-bilgi.jpg" renk="mor" yenisekme="hayir"][/renkbox]
Babası tarafından da iş konusunda kabul görülmeyen Afife Jale, evsiz ve işsiz kalmıştır. Tüm bu yaşananların ardından sağlığı bozulan oyuncu yavaş yavaş tiyatrodan uzak kalmak zorunda bırakılmıştır. Neyse ki Cumhuriyetin ilanından sonra Mustafa Kemal Atatürk Türk kadınının sahneye çıkma yasağını kaldırarak Afife Jale'nin ve başka tiyatro sever kadınlarımızın önünü açmıştır.
Afife Jale’nin Özel Hayatı
Tiyatro ile ilgili olduğu kadar müzikle de iç içe olan Afife Jale, 1928 yılında Hafız Burhan konserine gitmiştir. Konserde tambur çalan Selahattin Pınar ile tanışan oyuncu ona aşık olmuş 1929 yılında da dünya evine girmiştir. Selahattin Pınar ile aşkları dilden dile dolanan Afife Jale, adına pek çok şarkı yazılan bir kadın olmuştur. Eşinin yazdığı "Nereden Sevdim O Zalim Kadını" adlı eseriyle ünlenmiştir. Yaşanan sıkıntılar doğrultusunda sona eren bu aşk 1935 yılında boşanma davası ile son bulmuştur. Aradan yalnızca 6 yıl geçtikten sonra, 1941 yılında Afife Jale hayata veda etmiştir.
Afife Jale’nin Ölümü
Yaşadığı sıkıntılar arka arkaya pek çok problem doğuran ve derin üzüntüler yaşayan Afife Jale, bir süre sonra sürekli baş ağrısından şikayet etmeye başlamıştır. Doktorunun yalnızca morfin ile ağrısını dindirebilmesi güzel tiyatrocunun morfine bağlı yaşamasına neden olmuştur. Uyuşturucu bağımlılığı Afife Jale’nin Bakırköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Hastanesi’ne kaldırılmasına neden olmuştur. 24 Temmuz 1941 yılında bağımlılık nedeniyle hayata gözlerini yummuştur. Afife Jale’nin mezarı Kazlıçeşme Kabristanı’nda bulunmaktadır. Cenazesine sadece dört kişi katılmıştır.
Afife Jale Nasıl Hatırlanmaktadır?
Afife Jale, Türk tiyatrosunun yapı taşlarından biridir. Yaşadıkları ve başarıları göz önünde bulundurulduğunda asla unutulmaması gereken isimler arasında yer almaktadır. Afife Jale bugün Yapı Kredi tarafından 1997 yılından bu yana her yıl düzenli olarak yapılan Afife Tiyatro Ödülleri ile anımsanmaktadır. Ayrıca Can Dündar tarafından hazırlanan Yüzyılın şıkları: Afife ve Selahattin Belgeseli de çiftin hatırlanmasını sağlamaktadır.
Afife Jale’nin Oynadığı Oyunlar
Tiyatronun ilk kadın oyuncusu olan Afife Jale ilk kez 1920 yılında henüz Cumhuriyet ilan edilmeden "Yamalar" isimli oyunda yer aldı. Oldukça ses getiren bu oyun, Afife Jale’nin kadınların önünü açmasını sağladı. Binlerce tebrik alan güzel oyuncu hayallerini gerçekleştirmenin mutluluğu içinde ikinci oyun olan "Tatlı Sır"da yer aldı. Oynadığı bu iki oyun Afife Jale için az olsa da Türk tiyatrosu için iki dev proje olarak kabul edildi.
Bir kadın olarak inanılmaz gurur duyduğum bir isim!
Şimdilerde çoğu bilinçli kadın artık hayalleri peşinde gitmek için afife gibi bir çok cesaret göstergesi sergiliyor ben kendimi kıyasladığımda da öyle şuanda bile hayallerimin peşinden gitmek için birçok uğraş verdiğimi görüyorum. Kadın ve erkek eşitsizliğine gelirsek bu her çağda olacak bir yerde kan davasına benziyor devamda edecek benim kendi kafamda oturtamadığım şey neden erkek güçlü bir karakter gibi algılanıyor oysa kadınlara baktığımızda daha cesur,güçlü olduklarını görürüz bunu bilhassa kendilerini korumak zorunda oldukları karşı cinslerine karşı peki neden kadınlar kendilerini karşı cinslerinden korumak zorunda ? Dünyada başka hiç koruma iç güdüsü bu yönde ısrar ve dikkat gerektirmiyor bir ayı ya da Aslan’la karşılaşsan erkekle karşılaşmandansa daha kârlısın kurtulma payın yüksek bence ilk çağlardan bu yana ataerkil toplum kafası düzelmedikçe kadın , erkek eşitsizliği devam edecek.
Afife Jale de ise beni etkileyen ya da kendimi ona benzettiğim için etkilendiğim nokta hayallerinden vazgeçmeyişi, hırsı beni etkileyen noktaydı