Ağaç Kavunu Nedir? Çeşitleri, Özellikleri ve Faydaları Nelerdir?

Görüntüsüyle ve kokusuyla oldukça dikkat çekici bir meyve olan ağaç kavunu tropikal özelliği ile bilinir. Ağacının meyve verme süresi uzun zaman aldığı için verim düşüktür. Ağırlığı fazlaca olan meyve Sedefotugiller (Rutaceae) familyasına aittir. Turunçgil kategorisinde bulunmasına karşın diğer turunçgil meyvelere göre soğuğa daha dayanıklı olması ile bilinir. Ağaçta büyüyen meyve olgunlaştığı zaman kendiliğinden düşebilir.

Kendiliğinden düşüp zarar görmemesi için toplanma aşaması çok uzun sürmez. Özellikle toplanma aşamasında ilgi bekleyen bir meyvedir. Meyvenin olgunluğu kontrol edilerek toplanma süresine geçilmelidir. Kendiliğinden düşen meyveler satışa sunulamayacak kadar kötü olursa üretici için zarara neden olmaktadır.

[renkbox baslik="Limon Nedir? Çeşitleri, Özellikleri ve Faydaları Nelerdir?
" link="https://bilgihanem.com/limon-nedir/" resim="https://bilgihanem.com/wp-content/uploads/2017/01/limon-nedir-cesitleri-ozellikleri-ve-faydalari-nelerdir.jpg" renk="sari" yenisekme="evet"][/renkbox]

Bunun dışında ağaç kavununun çiçekleri, yaprakları ve meyvesi farklı çeşitlerde kullanılmaktadır. Her birinin toplanma zamanı farklıdır. Meyve, diğer tüm turunçgillerin yetiştiği bölgelerde yetişmektedir. Ağaç kavununun sağlık için çok sayıda faydası da vardır. Meyvenin kokusundan da farklı şekillerde faydalanılmaktadır.

Ağaç Kavunu Nedir?

Ağaç kavunu (Citrus medica) turunçgiller yani narenciye cinsinden bir meyvedir. Ilıman iklimi sevmesiyle bilinen narenciye türleri arasında, soğuğa en dayanıklı olan tür ağaç kavunudur. 3 yaşına geldiğinde meyve vermeye başlayan ağaç kavunu en çok, Akdeniz ülkelerinde, Hindistan'da ve Güney Amerika'da yetişmektedir. Utruç adıyla da bilinen ağaç kavunu halk arasında papaya (kavun ağacı) meyvesiyle karıştırılır. Bu iki türün birbirinden farklı meyveler olduğunu hatırlattıktan sonra, ağaç kavununu daha yakından tanımaya çalışalım.

Ağaç Kavununun Özellikleri Nelerdir?

Meyvenin kabuğu çok sert ve kalın bir yapıdadır. Yavaş büyüyen ağacının mavimsi pembe renklerde yaprakları vardır. Meyve ortalama 1-1,5 kilo civarındadır ama 4,5 kiloya kadar ulaşan meyveleri de vardır. Soğuk havalara karşı dayanıklılığı ile bilinen meyvenin dış yüzeyi bergamot gibi pürüzlüdür. İçeriğindeki vitamin ve mineraller sayesinde sağlık için çok faydalı bir meyvedir. Yaprağı ve meyvesi farklı alanlarda kullanıldığı için çok yönlü bir bitkidir.

3 yaşına geldikten sonra meyve vermeye başlayan ağaç kavunu, iyice olgunlaşınca kendiliğinden dalından koparak düşmektedir. Ağaç kavununun anavatanı Güney Avrupa civarlarıdır. Güney Avrupa'yı Hindistan takip eder. Ağaç kavunu ülkemizde de yetiştiriciliği yapılan bir meyvedir. Turunçgillerin yetiştirildiği Akdeniz, Ege ve Doğu Karadeniz bölgelerinde ağaç kavunu da yetişmektedir.

Ağaç Kavununun Çeşitleri Nelerdir?

Ağaç kavununu ismen çok farklı seçeneklerde görebilirsiniz. Ancak yapısal olarak çok çeşitli türleri bulunmamaktadır. Meyvenin içeriğinin tatlı ve ekşi olmasına göre iki çeşidi vardır. Bunun dışında şadok  gibi isimlerle gördüğünüz tüm ağaç kavunları aslında aynıdır.

Ağaç Kavunu Nasıl Kullanılır?

Meyvenin sert kabukları, yutmadan çiğnenerek tüketilebilir. Bu şekilde tüketimlerde ağız kokusuna iyi geldiği bilinmektedir. Kabukların çiğnenmesi ayrıca diş eti iltihabı gibi sorunlara da fayda eder. Bitkinin yaprak kokusundan faydalanmak da mümkün. Yaprağını sadece koklamak bile baş ağrısını giderebilir. Ayrıca meyvenin kurutulmuş halinin güvelenmeyi önlediği bilinmektedir. Kokusunun hoş olması sebebiyle hamur işlerine katılarak ve bitki çayı yapılarak kullanılabilir.

Ağaç Kavununun Faydaları Nelerdir?

Ağaç kavunu meyvesinin içeriğinde hesperidin adı verilen bir glikozit bulunmaktadır. Bu glikozit P vitamini etkisi göstermesiyle bilinir. İçeriğindeki P vitamini, diğer birçok vitamin ve mineral ile ağaç kavununun sağlık için çok sayıda faydası vardır. Kalp sağlığı için faydalı olan meyvenin kalp çarpıntısını giderdiği ve kalbi kuvvetlendirdiği bilinmektedir. Meyve; kabızlık, safra kaynaklı kusma gibi sindirimsel sorunlara iyi gelmektedir.

Ağaç kavununun sıtma hastalığını iyileştirmede etkisi olduğu tespit edilmiştir. Nefes darlığı, bronşit gibi rahatsızlıkları olanlar, doktor tavsiyesi ile ağaç kavunu kullanabilirler. Ayrıca cüzzam hastalarında da kullanılan bir meyvedir. Ağaç kavunu kabuğundan yapılmış merhemler cilde uygulanırsa; varis ve cilt sorunlarının geçmesinde yardımcı olur. Fakat çok sık kullanımdan kaçınılmalıdır.

Ağaç Kavununun Yan Etkileri Nelerdir?

Ağaç kavununun hamile bayanlar için çok zararlı olduğu bilinmektedir. Düşük yapmaya bile neden olabilen ağaç kavunu, eski dönemlerde istenmeyen gebelikleri sonlandırmak için kullanılmıştır. Ayrıca gebeliğin ilerleyen dönemlerinde kasılmalara yol açtığı için erken doğuma sebebiyet vermektedir. Meyve içeriğinde yüksek oranda beta karoten bulunduğu için deride renk değişikliğini tetikleyebilir.

Ağaç kavununun aşırı şekilde tüketilmesi böbreklere zarar verebilmekte hatta böbrek taşı oluşumuna neden olabilmektedir. Aşırı tüketilen ağaç kavunu, sindirim sistemini altüst edebilecek kadar etkilidir. Aşırı tüketimin ardından karın ağrısı, kramp, şişkinlik, mide bulantısı gibi belirtiler görülebilir. Ayrıca mideyi tahriş edebilir ve kalıcı hasarlara neden olabilir. Kabızlığa iyi geldiği için ishal olanlar tükettiğinde ishali daha da artırabilir. Aynı şekilde çok tüketildiğinde kalp hastalarını olumsuz etkileyen bir meyvedir.

Nabzı düşürücü etki yapan meyvenin kan sulandırıcı özelliği de vardır. Bu nedenle bu amaca yönelik ilaç kullananların ağaç kavununu doktor kontrolünde kullanması önerilir. Ağaç kavunu içinde sinir sistemine etki eden karpain isimli bir bileşik vardır. Bu nedenle sinir sistemine bağlı hastalıkları olanların tüketmeden önce doktorlarına danışmalarında yarar var.

[renkbox baslik="Greyfurt Nedir? Çeşitleri, Özellikleri ve Faydaları Nelerdir?
" link="https://bilgihanem.com/greyfurt-nedir/" resim="https://bilgihanem.com/wp-content/uploads/2017/02/greyfurt-nedir-cesitleri-ozellikleri-ve-faydalari-nelerdir.jpg" renk="turuncu" yenisekme="hayir"][/renkbox]

Emzirme döneminde olan kadınlar için ağaç kavunu tüketmek çocuk gelişimi için çeşitli zararlara neden olabilir. Ayrıca ek gıdaya geçen bebeklerde tropikal meyveler bir yaştan önce verilmediğinden ağaç kavunu da bir yaşın altındaki çocuklar için güvenilir değildir.

Ağaç kavununun aşırı tüketimi görsel açıdan bazı sorunlara da neden olabilir. Kremlerin içeriğinde bulunan ağaç kavunu özü, eğer haddinden fazla kullanılırsa deride döküntülere neden olabilir. Alerjik durumlarda ağızda şişme, yüzün tamamen şişmesi, kaşıntı, dilde döküntüler gibi belirtiler görülebilir.