Akraba Evliliği Nedir? Nedenleri, Sakıncaları ve Zararları Nelerdir?

Eşler arasında aynı atadan gelme durumunun görülmesine akraba evliliği adı verilmektedir. Yapılan hemen her akraba evliliği, genetik hastalık riski taşımaktadır. Bununla beraber nesilden nesle aktarılan hastalık zincirine neden olmaktadır. Dünya üzerinde oran ile gösterilmesi gerektiğinde %20 ile %25 arası akraba evliliği görüldüğü dikkat çekmektedir. Doğan çocuklara göz atıldığında ise %8 oranında akraba evliliği nedeniyle dünyaya geldiklerini görmek mümkündür.

Daha çok gelişmemiş ve gelişmekte olan ülkelerde geleneklerle paralel olarak görülen akraba evlilikleri, pek çok sorunu da beraberinde getirmektedir. Dünya üzerinde pek çok ülkede akraba evliliği görülmektedir. Bu evlilikler gerek sosyal sınıflaşma sisteminin bozulmaması gerekse kan bağının yabancılaşmaması gerekçesi ile yapılır.

[renkbox baslik="Kan Uyuşmazlığı Nedir? Önlemleri ve Tedavisi Nelerdir?
" link="https://bilgihanem.com/kan-uyusmazligi-nedir/" resim="https://bilgihanem.com/wp-content/uploads/2016/01/kan-uyusmazligi-nedir-onlemleri-ve-tedavisi-nelerdir.jpg" renk="kirmizi" yenisekme="evet"][/renkbox]

Bunlarla beraber oldukça az bir kesim ise dini gerekçeleri nedeniyle bu evlilikleri gerçekleştirmektedir. Bazı dinlerin akraba evliliğini gerekli görmesi, bu tarz evliliği, inanlar için zorunlu kılmaktadır. Coğrafi, psikolojik ve ekonomik nedenler de akraba evliliklerine sebep olmaktadır.

Akraba Evliliği Nedir?

Akraba evliliği geçmişi çok eski yıllara dayanan bir gelenektir. Gelenek diyoruz çünkü özellikle gelişmemiş ülkelerde ve bizim yurdumuzda doğu illerinde bu gelenek hala devam etmektedir. Sosyal, dini, psikolojik ve ekonomik nedenlerle yapılan akraba evliliği, aynı kandan iki bireyin evlenmesi demektir. Evlenen kadın ve erkeğin arasında kan bağı bulunması durumuna, akraba evliliği adı verilmektedir. Tıpta buna endogami evliliği denir.

Akraba evlilikleri ortak gen oranının fazla olması nedeniyle birçok olumsuz sonuç doğurmaktadır. Kendi içinde 1 ve 2. derece akraba evlilikleri şeklinde ikiye ayrılsa da temelde kanın ortak olması birçok problemi de beraberinde getirmektedir. 1. derece akraba evlilikleri kuzenler arasında olur, 2. derece ise torunlar arasında yapılan akraba evlilikleridir.

Dünya üzerinde yapılan akraba evliliklerinin oranlarına göz atıldığında yoğunluk, endişe verecek türdendir. Bebeğin anne karnında hem anne hem de babadan aldığı genler, özelliklerini belirleyici olmaktadır. Akraba evliliklerinde anneden gelen bozuk gen oranı çok daha yüksektir. Buna dayalı olarak bebeğin sakat ya da hastalıklı olarak dünyaya gelmesi yüksek bir ihtimal taşır.

Akraba Evliliğinin Nedenleri Nelerdir?

Akraba evliliğinin sık görülme nedenleri arasında; dini, sosyal, ekonomik, psikolojik etkenler yer almaktadır. Ciddiye alınacak yüzdeliğe sahip olan bu evlilikler, temelde dini görevlere oturtulmaktadır. Kişilerin inançları, aile kan bağını bozmamayı emrettiği için akraba dışı evlilikler kabul görmemektedir.

Dini inançlar dışında bir diğer sebep ise sosyal baskılardır. Geleneksel toplumlarda daha sık görülen toplumsal baskı özellikle küçük köy yaşantısında kişilerin kendi içinde evliliklerinin doğru olduğunu vurgular. Akraba evliliğine neden olan ekonomik sebepler ise kişilerin toprak ve mal bütünlüğünün dağılmasına engel olma amaçlı yapılır. Mal, arazi ya da mirasın parçalanmaması için akrabalar arası evlilik daha doğru kabul edilir.

Bunun dışında bir diğer neden ise psikolojiktir. Pek çok aile özellikle kız çocuklarının uzak şehirlerde yaşamasına engel olmak amacıyla bu evlilik yöntemini uygun görür. Çoğu aile, tanıdığı bildiği biriyle yapılan evliliğin çok daha sağlıklı olacağına inanır.

Akraba Evliliğinin Sakıncaları Nelerdir?

Akraba evliliği yapan her çift, çocuklarını kucaklarına alacak kadar şanslı olmayabilir. Yapılan pek çok araştırmaya göre akraba evliliği nedeniyle gerçekleşen ölü doğum oranları normal oranların iki katıdır. Bunun yanında bebeğin düşük sebebiyle hayata gelememesi ise oldukça yüksek bir ihtimaldir.

Akrabaların yaptığı evliliklerde doğum kusurları 10 kat artmaktadır. Çekinik ve baskın genlerin çakışması sonucu, doğan bebekte birçok genetik hastalık meydana gelebilir. Ancak uzmanların ve bilim dünyasının tehlikelerini ve olası risklerini defalarca kez anlatmasına rağmen, akraba evliliği hem bizim ülkemizde hem de birçok Müslüman ülkede yaygındır.

Geleneklerine bağlı kalmak isteyen, mal bütünlüğünün bozulmasını istemeyen aileler hala akraba evliliğini devam ettirmektedir. Bu evliliklerden doğan çocuklarda herhangi bir sağlık sorunu olduğunda ise bu durumu kader diyip geçiştirmeyi tercih etmektedirler.

Akraba Evliliğinin Zararları Nelerdir?

Akraba evliliğinde çocukların sakat doğma ihtimali oldukça yüksektir. Yalnızca sakatlık değil pek çok hastalık da akraba evliliğinin sonuçları arasındadır. Bu hastalıklardan ilki kistik fibrozistir. Akraba evliliklerinde en yüksek orana sahip hastalık olan kistik fibrozis, ortalama olarak her 2000 bebekten 1 tanesinde ortaya çıkmaktadır. Dokuların emilim ve salgı düzeninin bozulmasına dayanan hastalık yalnızca 27-28 yıl yaşam süresi ile sınırlıdır.

Akraba evlilikleri ile görülen bir diğer hastalık ise fenilketonüridir. Hastalık 5000 bebekten 1 tanesinde görülse de beyni direkt etkileme özelliğine sahiptir. Bu hastalığın en önemli adımı ise erken teşhistir. Teşhis içinse doğumun hemen arkasından kan testi yapılması yeterli olmaktadır.

Talasemi majör hastalığı da akraba evliliğinin sonuçlarından biridir. Hemoglobin değerlerine bağlı olarak gelişen hastalık genellikle Akdeniz ülkeleri civarında yapılan akraba evliliklerinde ortaya çıkmaktadır. Kişide kısa sürede kansızlık ve kalp sorunu görülmektedir. Devamlı tedavi ile yaşam süresi 40-45 yaşa kadar uzatılabilmektedir. Orak hücreli anemi, spinal müsküler atrofi ve konjenital adrenal hiperplazi de akraba evliliğinde meydana gelme ihtimali olan diğer hastalıklardır.

Akraba Evliliğinde Sağlıklı Çocuk Doğabilir mi?

Akraba evliliğinde elbette sağlıklı çocuklar doğabilir. Ancak, hastalıklı ya da sakat çocuk doğma ihtimali oldukça yüksektir fakat bu gene göre değişkenlik gösterir. Bu sebeple genlere bağlı olarak çocuğun sağlıklı olarak dünyaya gelmesi de mümkündür. Nihayetinde ailelerin bu evlilikleri bu denli rahat gerçekleştirmelerinin nedeni de çevrelerinde sağlıklı doğan çocukları görmeleridir.

Türkiye’de Akraba Evliliği Görülme Oranı Nedir?

Türkiye’de akraba evliliğinin görülme oranı yaklaşık olarak %20’dir. Bölgesel farklılıklar gösteren bu oran, ülke doğusuna doğru artış göstermektedir. Doğu Anadolu’da akraba evliliği diğer tüm bölgelere göre çok daha yüksektir (%30.8). En düşük oran ise Marmara’ya aittir. Akraba evliliğinin dağılımını etkileyen bir diğer unsur ise köy ve şehir hayatıdır. Bu iki yerleşim yerlerinin oranlarına bakıldığında şehirlerde akraba evliliğinin çok daha az görüldüğü dikkat çekmektedir.

Akraba Evliliğinin Tarihçesi

Tarihi asırlar öncesine dayanan akraba evliliği, birçok toplumda zorunluluk taşırken kimilerinde yasaklanmıştır. Bilhassa dini faktörler kişilerin akraba evliliği yapması üzerinde büyük bir etkiye sahiptir. Kimi toplumlarda kardeş evlilikleri onay görürken kimilerinde bu tarz bir bakış açıcı ölümle cezalandırılmıştır. En eski dinler ya da en eski geleneksel toplumlar, akraba evliliği konusunda farklı bakış açılarına sahiptir.

[renkbox baslik="Evlilik Korkusu Nedir? Neden Oluşur?
" link="https://bilgihanem.com/evlilik-korkusu-nedir/" resim="https://bilgihanem.com/wp-content/uploads/2015/03/evlilik-korkusu-nedir-neden-olusur.jpg" renk="yesil" yenisekme="hayir"][/renkbox]

İnsanların akıllarında akraba evliliği günah mı, ya da İslam'da akraba evliliği uygun mu tarzında sorular oluşmaktadır. Bu konuda asıl rehberin Kuran-ı Kerim olduğunu hatırlatarak, şu hadisi şerife yer vermek istiyoruz: "Pek yakınınız olan bir kadınla evlenmeyin; çünkü çocuk zayıf, çelimsiz olur." (Terbiyetü'l-Evlâd, 1: 39; ihya, 2: 42)