Avrupa Birliği Nedir? Üye ve Aday Ülkeler Hangileridir?

Avrupa Birliği (AB), geneli Avrupa topraklarında bulunan pek çok ülke vatandaşlarının yaşam koşullarını iyileştirmek amacıyla kurulmuş bir örgütlenme olup, daha yaşanabilir bir dünya hayali taşımaktadır. Avrupa Birliği’nin günümüzde hatırı sayılır 28 üyesi olmasına karşın, Türkiye üyelik kriterlerini sağlayamadığı için henüz üye olamamıştır.

AB üyesi ülkeler arasında kimi zaman anlaşmazlıklar yaşansa da genel olarak toplu karar verme sürecinde başarılı bir geçmişe sahip oldukları yadsınamaz bir gerçektir. Avrupa para birimi olan Euro'nun oluşumu, ekonomide tek pazar meydana getirmesi ve barış sağlaması açısından çok önemli bir yere sahip olduğu bilinmektedir.

[renkbox baslik="Fezleke Nedir? Kimler Fezleke Hazırlayabilir?" link="https://bilgihanem.com/fezleke-nedir/" resim="https://bilgihanem.com/wp-content/uploads/2015/01/fezleke-nedir-kimler-fezleke-hazirlayabilir.jpg" renk="kirmizi" yenisekme="evet"][/renkbox]

Avrupa Biriliği dünya devi haline gelirken, büyük bir ticari altyapı, kalkınma yardımları ve muhteşem bir işbirliğinin öncüsü olmayı başarmıştır. Başlarda sadece 6 üyesi varken şimdilerde 28 üyeye (2018 yılı itibariyle) kadar ilerlemesi başarılı ve azimli çalışmalarının bir sonucudur.

Avrupa Birliği Nedir?

Avrupa Birliği 28 üye ülkeden oluşan siyasi ve ekonomik kökenli bir teşkilatlanmadır. Kuruluş amacı savaşın yok edici etkilerinden kurtulmak ve ABD’ye ekonomik olarak bağlı olmamaktır. Bu amaçla zayıf ülkeler bir araya gelmiş ve ekonomik olarak kalkınmak amacıyla bu topluluğu kurmuşlardır.

Avrupa Birliği’nin Tarihsel Gelişimi

Avrupa Birliği’ne üye ülkelerin devlet ve hükümet başkanları tarafından 11 Aralık 1991 tarihinde onaylanan ve 7 Şubat 1992’de resmen imzalanan Maastricht Antlaşması, bir Avrupa Birliği öngörüyordu. Birliğin bünyesinde aşamalı olarak hem ekonomik ve mali hem de siyasi birlik gerçekleşecektir. Bu anlaşma, Brüksel Komisyonu tarafından yıllarca ve ısrarla sürdürülen çalışmaların sonucudur.

Ne var ki söz konusu anlaşma, bu çalışmalar sırasında Avrupa Birliği’nin kuruluş aşamaları hakkında üye ülkelerin halklarına danışılmadığı için, biraz onlardan habersiz yapılmış gibi olmuştur. Danimarkalıların 1992’de antlaşmayı onaylamaması, her ne kadar 18 Mayıs 1993 referandumuyla ret kararından döndüyse de Avrupa sorununu birden siyasi alana taşımıştır.

Maastricht Antlaşması’yla ana hatları belirlenen Avrupa Birliği, karar süreçleri birbirinden çok farklı dört alanı kapsamaktadır;

Avrupa Topluluğu: Avrupa Topluluğu’nun yetkileri, ekonomik ve mali birlik çerçevesinde iyice güçlendirilmiş ve üye devletler arasında, federal bir devlet yapısında benzer ileri bir bütünleşme yaratılmıştır. Kararların çoğu oy birliğiyle değil, belirli bir çoğunlukla alınabilmektedir.
Dış Politika ve Ortak Güvenlik (DPOG): Üye ülkeler bu alandaki yetkilerin bir kısmını, tıpkı bir konfederasyonda olduğu gibi, egemenlik haklarından vazgeçmeksizin, ortak organlara devretmektedirler.
Adalet ve İçişleri: Devletler arasında özellikle ortak bir tutum için birbirine danışmayı gerektiren bir alandır.
Sosyal Siyaset: Antlaşmaya ek iki protokole konu olmuş, ama bu konuda İngiltere’nin onayı sağlanamamıştır.

Eğer Avrupa Birliği’nin yapılanması devam edecekse, bu süreç devletlerin ekonomik ve siyasi durumlardaki çeşitlilik, yani değişik hızdaki gelişmeleri göz önüne alınarak olacaktır.

Avrupa Birliği’nin Kurumları

Avrupa Birliği, ulusal amaçlarını geliştirmek, gerçekleştirmek, birlik vatandaşlarının ve üye devletlerin kendi çıkarlarına hizmet etmek amacıyla tek bir kurumsal çerçeveye sahiptir. Avrupa Birliği Antlaşması'nın 13. maddesine göre birlik kurumları şu şekilde açıklanmıştır;

Avrupa Topluluğu Konseyi

15 ülkenin devlet ve hükümet başkanları her yıl üç defa Avrupa’nın çeşitli başkentlerinde düzenlenen zirvelerde bir araya gelmektedir. Avrupa Birliği Konseyi, anlaşmalarda öngörülmemiş 1957 yılında Avrupa Birliği’nin kurulmasına ivme kazandırmak amacıyla kurulmuştur. Bu konsey, topluluğun önemli dosyalarını inceler ve üye ülkelerin dış politikalarının görüşülüp konuşulmasını sağlamaktadır.

Bakanlar Konseyi

Çeşitli bakanlıkların tarım, ekonomik ve mali sorunlar, bütçe, enerji, dış ilişkiler, çevre vb alanına giren pek çok konuyu görüşmek üzere, üye ülkelerin 15 hükümet temsilcisinden oluşmaktadır. Konsey, yıl boyunca dokuz ay Brüksel’de, üç ay Lüksemburg’da toplanmaktadır.

Komisyonla işbirliği içinde çalışan kuruluş, topluluğun yürütme organıdır. Komisyon tarafından sunulan konuları Avrupa Parlamentosu’na ve Ekonomik ve Sosyal Konsey’e danıştıktan sonra karara bağlamaktadır. Konsey, görüşülen konuya bağlı olarak 15 üyenin oy birliğiyle veya büyük bir çoğunlukla karar almaktadır. Büyük çoğunluk söz konusu olduğunda, her ülkenin demogratik, politik ve ekonomik durumuna bakılarak bir denge sağlanır.

Avrupa Komisyonu

15 ülkenin imzaladığı bir sözleşme gereğince, beş yıllığına atanan 20 üyeden oluşmaktadır. Fransa, Almanya, İtalya, ve İngiltere gibi önemli devletlerin ikişer, geri kalan sekiz ülkenin birer temsilcisi veya komiseri bulunmaktadır. Maasrticht Antlaşması’na göre, bundan böyle komisyon üyeliğine atanan kişilerin, Avrupa Parlamentosu’nun da onayını almaları gerekmektedir.

Komisyon, hem bir öneri organı, hem de Bakanlar Konseyi’nin kararları için bir yürütme organıdır. Ulusal çıkarları uzlaştırmak durumunda olan konseyin karşısında komisyonun görevi, topluluğun çıkarlarını gözetmektir. Komisyon başkanı, üye ülkelere ait ortak bir sözleşme kapsamında yirmi komiser arasından seçilmektedir.

Avrupa Parlamentosu

Komisyon üzerinde belli bir siyasi kontrole sahip olan Avrupa Parlamentosu, bir gensoru önergesini oylayarak komisyonu toplu istifaya zorlayabilir. Topluluk bütçesinin kabulü ve uygulanması da bu kurumun denetimindedir. Öte yandan parlamentonun yasama yetkisi de bulunmaktadır.

Ekonomik ve Sosyal Konsey

15 üye ülke hükümeti tarafından önerilen ve Bakanlar Konseyi’nce 4 yıl için atanan 222 üyenin oluşturduğu bir danışma organıdır.

Adalet Divanı

Topluluk anlaşmalarının yorumlanmasında ve uygulanmasında hukuka saygı gösterilmesini sağlamakla görevli yargı organıdır. Üye ülkelerin anlaşmasıyla altı yıl için atanan on üç yargıç ve altı avukattan oluşmaktadır. Adale Divanı’nın geniş yetkileri vardır. Mesela Konsey’in herhangi bir kararını iptal edebilir veya kurallarla uymayan üye ülkeleri para cezasına çarptırabilir.

[renkbox baslik="Demokrasi Nedir? Demokrasinin Araçları Nelerdir?" link="https://bilgihanem.com/demokrasi-nedir/" resim="https://bilgihanem.com/wp-content/uploads/2015/03/demokrasi-nedir-demokrasinin-araclari-nelerdir.jpg" renk="gri" yenisekme="hayir"][/renkbox]

Hesap Divanı

Maastricht Antlaşması’yla bir Avrupa kurumu olma hakkını kazanan bu divanın görevi, AB’nin hesaplarına ilişkin işlemlerin düzgünlüğü ve yasalara uygunluğunu kontrol etmektir. Ayrıca, Avrupalı vergi yükümlülerinden alınan paraların en iyi şekilde kullanılmasından da sorumludur. Avrupa Parlamentosu’na danışıldıktan sonra Bakanlar Konseyi tarafından altı yıl için atanan 12 üyeden oluşmaktadır.

Avrupa Birliği’ne Üye Olan Ülkeler (AB Ülkeleri) Hangileridir?

Toplam 28 üyesi bulunan Avrupa Birliği'ne üye olan ülkeler şunlardır; Almanya, Avusturya, Birleşik Krallık, Belçika, Çek Cumhuriyeti, Bulgaristan, Danimarka, Finlandiya, Estonya, Fransa, Hırvatistan, Hollanda, İspanya, İrlanda, İsveç, İtalya, Kıbrıs, Letonya, Litvanya, Lüksemburg, Macaristan, Malta, Polonya, Portekiz, Romanya, Slovakya, Slovenya ve Yunanistan’dır.