Ayıplı Mal Nedir? Çeşitleri Nelerdir? Ayıplı Mal Nereye Şikayet Edilir?

Hepimiz hayatımızın bir döneminde veya birçok kez, aldığımız bir ürünün beklediğimiz gibi çıkmadığını görmüşüzdür. Özellikle internetten beğenerek satın alınan ürünler, teslim alındığında fotoğraflarda görüldüğü gibi çıkmayabiliyor. Giyim kategorisinde daha göz alıcı olması adına renklerle oynanması, kumaşının daha farklı gösterilmesi bunların başında geliyor. Benzer şekilde bir ev eşyası aldığınızda, kutudan parçaların tamamı çıkmayabiliyor. İşte bunların hepsi ayıplı mal olarak kabul ediliyor.

Bir malın ayıplı olarak nitelendirilebilmesi için belli durumların gerçekleşmesi gereklidir. Ürünün ambalajında, tanıtımında, reklamlarında belirtilen ve firma ya da satıcı tarafından vaat edilen özelliklerin bir tanesinin bile bulunmaması; ürünün ayıplı mal olduğuna işaret eder. Ürünün ayıplı mal olduğu gerekli yasalar dahilinde kabul edildikten sonra, tüketicinin bu durumdan doğan hakları, satıcının da tüketiciye karşı yerine getirmek zorunda olduğu sorumlulukları bulunmaktadır.

[renkbox baslik="Ayna Nedir? Çeşitleri Nelerdir? Tarihçesi ve Ev Dekorasyonundaki Yeri Nedir?" link="https://bilgihanem.com/ayna-nedir/" resim="https://bilgihanem.com/wp-content/uploads/2015/03/ayna-nedir-cesitleri-nelerdir-tarihcesi-ev-dekorasyonundaki-onemi.jpg" renk="kahve" yenisekme="evet"][/renkbox]

Makalemizde bu haklar ayrıntısıyla anlatılmıştır. Ancak bazen de satıcının veya imalatçının sorumluluktan kurtulduğu durumlar olabilir. Bunlardan birkaçı şu şekildedir; malın piyasaya sürülmemiş olması, mal piyasaya sürüldüğünde mevcut bulunan bilimsel ve teknik bilgilerin ayıbın varlığının bilinmesine imkan vermemesi halleri, malın teknik düzenlemesinin ayıba neden olması, malın satılmak amacıyla veya ticari faaliyetler için üretilmemiş olması gibi durumlardır.

Ayıplı Mal Nedir?

Aldığınız ürün beklentilerinizi karşılamamışsa ya da beklentilerinizi azaltmışsa bu ürün ayıplı mal olarak nitelendirilir. Ürünlerin hepsi kullanım kılavuzunda belirtilen detaylar etrafında şekillenmiş olmalıdır. Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun'a göre ayıplı mal; etiketinde, ambalajında, reklamında bildirilenlere uyulmayan, standardında veya teknik düzenlemesinde hata ve eksik olan; tüketicinin beklediği faydaları azaltan veya ortadan kaldıran, her türlü maddi, ekonomik ve hukuki eksiklikleri içeren maldır.

Ayıplı mal kavramı, Tüketici Kanunu içerisinde tanımlanan en önemli hususlardan bir tanesidir. Tüketicinin satın aldığı ürünün beklentisini karşılamaması, direkt olarak mağdur olması anlamına gelmektedir. Üretici ve satıcı ürünün kullanım amacını ve özelliklerini açıkça belirtmek zorundadır. Ancak önemli bir konuyu belirtmemizde fayda var. Ayıplı mal ile satın alındıktan bir süre sonra bozulan, arıza veren ürünler çok farklı şeylerdir, bu ikisi karıştırılmamalıdır.

Hangi Mallar Ayıplı Kabul Edilir?

Tüketici Kanunu'nun 8 Maddesi'nde ayıplı mal olarak kabul edilen ürünler şu şekilde örneklendirilmiştir;

• Ambalajında, etiketinde, tanıtma ve kullanma kılavuzunda, internet portalında ya da reklam ve ilanlarında yer
  alan özelliklerinden bir veya birden fazlasını taşımayan ürünler,
• Satıcı tarafından bildirilen veya teknik düzenlemesinde tespit edilen niteliğe aykırı olanlar,
• Muadili olan malların kullanım amacını karşılamayanlar,
• Tüketicinin makul olarak beklediği faydaları azaltan veya ortadan kaldıran maddi, hukuki veya ekonomik eksiklikler içerenler.

Ayıplı Mal Durumunda Satıcı Ne Yapmalıdır?

Ayıplı mal satışını yapan firma ya da satıcı, ürünü alan kişilere karşı sorumludur. Alıcının tercih ettiği ve talep ettiği değişiklikleri, satıcı yerine getirmek zorundadır. Üstelik bu ürünün yarattığı her açıdan zarardan sadece satıcı değil, bayi, imalatçı ve varsa ithalatçı da sorumludur.

Eğer ayıplı malın türü gizli ise yani kullanım sürecinde belli oluyorsa, hakkınızı aramak için 2 yıl vaktiniz vardır. Ve eğer satıcı özellikle ayıbı gizlemeye yönelik hareket etmişse 2 yıl geçince zaman aşımı durumundan etkilenmez.

Ayıplı mal durumunda satıcının yükümlülükleri Tüketici Kanunu’nda açıkça belirtilmiştir. Eğer ürün ayıplı ise satıcı bunu geri almak zorundadır. Tüketiciden aldığı ilgili servise ve üretici firmaya iletir. Ancak bazı tüketiciler bu durumu zaman kaybı olacağını düşündüğümden kabul etmeyebilir. Böyle bir durumun yaşanması halinde ise satıcı ürünü geri alıp ücretini iade edebilir.

Ayıplı mal durumu çoğunlukla üretici kısmında kısmından kaynaklandığı için ayıplı mal satmak bir suçu teşkil etmez. Hemen her üründe fabrika aşamasında hata çıkması yüksek bir ihtimaldir.

Ancak satıcı kanunda belirtildiği yükümlülükleri yerine getirmez ve müşterinin mağduriyetine gidermezse, o zaman suçlu konuma düşer. Satıcının bile bile ayıplı mal satması elbette ki yanlış bir tutumdur. Sürekli ayıplı mal sattığı ve kanunları ihlal ettiği tespit edilen satıcılara soruşturma başlatılabilir.

Aldığınız Ürün Ayıplı İse Haklarınız Nelerdir?

Öncelikle eğer mal ayıplı çıktıysa ve gizli ayıp değilse gerekli değişikliklerin yapılabilmesi için satın alınan tarihten itibaren 30 gün vaktiniz vardır.

• Ürünün, aynısının yenisi ile değiştirilmesi talebinde bulunabilirsiniz.
• Ürün için ödediğiniz bedelin tarafınıza iade edilmesini isteyebilirsiniz.
• Onarılabilecek durumdaysa ve istiyorsanız ücretsiz olarak hasarın giderilmesini isteyebilirsiniz.
• Hukuki yollarla tazminat hakkınızı arayabilirsiniz.
• Aldığınız üründe ayıbın oluşturduğu değer kaybı kadar ödemeden indirim sağlanmasını isteyebilirsiniz.
• Ücretsiz onarım veya malın ayıpsız misli ile değiştirilmesinin satıcı için orantısız güçlükleri beraberinde getirecek
  olması durumunda tüketici, sözleşmeden dönme veya ayıp oranında bedelden indirim haklarından birini kullanabilir.
• Tüketicinin sözleşmeden dönme veya ayıp oranında bedelden indirim hakkını seçtiği durumlarda, ödemiş olduğu
  bedelin tümü veya bedelden yapılan indirim tutarı tüketiciye iade edilir.

Ayıplı Mal Çeşitleri Nelerdir?

Tüketicilerin sık sık yaşadığı bu durumun farklı şekilde oluşma şekilleri bulunuyor. Ürünün sadece beklendiği gibi çıkmaması değil, daha farklı durumlar da ayıplı olmasını sağlayabiliyor. Buna göre ayıplı mal çeşitlerini şu şekilde sıralayabiliriz;

• Açık Ayıp: Ürün üzerinde gözle görülür derecede ve detay gerektirmeyen bir çalışmayla anlaşılabilecek ayıp çeşididir. Ürün setinin herhangi bir parçasının kırık çıkması bu tür ayıplara örnek olabilir.
• Gizli Ayıp: Direkt tespit edilemeyen ve gözle görülmeyen, malın kullanımı esnasında ve ileri ki zamanlarda ortaya çıkan ayıp türleridir. Makinenin elektrik sisteminde sorun olması ya da kanepenin renginin ileri ki zamanlarda, kişinin kullanımı dışındaki sebeplerden bozulması gibi.
• Hukuki Ayıp: Ürün üzerinde eksiklik, kırık gibi durumlar söz konusu değildir ama hukuki sebeplerden malın kullanımı kısıtlanmış ya da tamamen imkansız hale gelmiştir. Telefonların klonlanarak satışa sunulması sonucunda ortaya çıkan ayıplar buna örnek verilebilir.
• Ekonomik Ayıp: Üründen faydalanma derecesini azaltan, ekonomik değeri düşüren durumlarda mal ekonomik ayıplıdır. Özellikle kullanım kılavuzunda yazan özelliklerin üründe bulunmaması ekonomik ayıbı meydana çıkarır. Örnek olarak; çamaşır makinesinin 2 yıl bozulmama garantisi verilmesine rağmen 6 ay içinde bozulması.

Ayıplı Mal ile İlgili Konular Nereye Şikayet Edilir?

Ayıplı malın iade süresi garanti süresi kadardır. Yani 2 yıl garantisi varsa, 2 yıl boyunca hak talebinde bulunabilirsiniz. Teslim tarihinden itibaren altı ay içinde ortaya çıkan ayıpların ispatı satıcıya aittir. 6 aydan sonra başvuru yapılması halinde, ayıbın ispat edilmesindeki sorumluluk tüketiciye ait olur.

Satıcı ile iletişim kurup, çözüm talep etmenize rağmen satıcı sorumluluğunu yerine getirmediyse çözümü tüketici sorunları hakem heyetlerinde ve tüketici mahkemelerinde aramanız gerekecektir. Elinizde detayları içeren bir dilekçe ile başvurabilirsiniz. Ayrıca mala ait faturalar, garanti belgeleri, fişler ve sözleşmeler de yanınızda bulunmalıdır.

Tüketici Hakem Heyetleri mi? Tüketici Mahkemeleri mi?

Hakem heyetleri kaymakamlık binaları içerisinde yer alır. Mahkemeler ise il ve ilçelerin adliye binaları içerisinde yer alırlar. Hakem heyetlerinde yapılacak işlemlerde tüketiciden herhangi bir ücret talep edilmez. Burada görevli kişilerden, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı yükümlüdür.

Hakem heyetine başvurduktan sonra netice eğer aleyhinize olursa 2 hafta içerisinde tüketici mahkemesine başvuru yapabilirsiniz. Tüketici mahkemesinin vereceği karar kesindir ve bağlayıcıdır. Hakem heyetinin kararı lehinize çıkmasına rağmen satıcı kararı uygulamıyorsa yine tüketici mahkemesine ya da kararı uygulatmak adına İcra Müdürlüklerine başvurabilirsiniz.

[renkbox baslik="Kaşmir Kumaş Nedir? Nerelerde Kullanılır? Nasıl Giyilir?" link="https://bilgihanem.com/kasmir-kumas-nedir/" resim="https://bilgihanem.com/wp-content/uploads/2017/12/kasmir-kumas-nedir-nerelerde-kullanilir-ozellikleri-nelerdir.jpg" renk="mor" yenisekme="hayir"][/renkbox]

Tüketici hakem heyetler il şubeleri için üst sınır 3000 TL iken, ilçe şubeler için 2000 TL’dir. Bu rakamlar üzerinde değeri olan ayıplı mallar için direkt tüketici mahkemelerine başvurmalısınız. (Bu değerler 2014 yılına aittir)