Azerbaycan Para Birimi: Manat Hakkında Bilgiler

Azerbaycan ulusal para birimi, dünyada en sabit ve değerli para birimleri arasında yer almaktadır. Ülkenin izlediği para politikaları ile yeniden canlandırılmıştır. Aynı zamanda, belli dönemlerde dolar ve Euro’dan daha değerli olduğu görülmüştür. Renominasyon öncesinde ise Amerikan dolarına sabitlenmiştir; ama değerlenmeye başlamasıyla dalgalı kura geçilmiştir.

Azerbaycan, Müslümanların çoğunlukta olduğu ülkelere nazaran daha gelişmiş ve sosyo-kültürel açıdan dikkat çekmiş bir ülkedir. Hatta opera ve tiyatro gibi sahne sanatlarını barındıran ilk ülkelerden birisidir. Azerbaycan Demoktratik Cumhuriyeti 1918 yılında kurulmuştur; ama 1920 yılında Kızıl Ordu’nun sınırı geçmesiyle Azerbaycan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti kurulmuştur. Sovyetler Birliği topraklarına katılmasından yaklaşık 70 yıl sonra bağımsızlık kazanmıştır.

[renkbox baslik="Hindistan Para Birimi: Hint Rupisi Hakkında Bilgiler" link="https://bilgihanem.com/hindistan-para-birimi-hint-rupisi/" resim="https://bilgihanem.com/wp-content/uploads/2018/02/hindistan-para-birimi-rupi-hakkinda-bilgiler.jpg" renk="kahve" yenisekme="evet"][/renkbox]

Azerbaycan manatı, 2004 yılından itibaren devletin ekonomik reformları ile yenilenmiştir. Bu yenilenmenin ardından en hızlı gelişen ekonomiye sahip ülkeler arasında üst sıralara taşınmıştır. 2005 yılında ise yüksek enflasyon riskinin azaltılması, yabancı yatırımcıların ülkeye gelmesi gibi nedenlerle para reformları başlatılmıştır. Bu reformlar sayesinde de 2008 küresel krizine direnen ülkelerden olabilmiştir. Azerbaycan para birimi manat ise şimdilerde değerli para birimleri arasındaki yerini korumaktadır.

Azerbaycan Para Birimi Nedir?

Sosyal ve ekonomik gelişmişliği ile dikkat çeken Azerbaycan’ın para birimi manattır. Azerbaycan manatı olarak anılan para biriminin sembolü, Euro’nun sembolünün (€) ortası tek çizgili ve aşağı bakan halidir. Uluslararası para kodu ise AZN şeklindedir. Eski manat olarak tabir edilen ve renominasyon öncesinde dolara sabit olan para biriminin uluslararası kodu ise AZM’dir.

Resmi dinin olmadığı Azerbaycan’da tüm siyasi güçler, laik milliyetçidir. Buna karşın halkın çoğunluğu ve bazı muhalefet güçler, Şiilik inancına sahiptir. Doğu Avrupa ve Bağımsız Devletler Topluluğu ile karşılaştırıldığı zaman hem ekonomik hem sosyal hem de okuryazarlık anlamında daha gelişmiştir. İşsizlik oranlarının düşük olduğu ülke, 1 Ocak 2012 tarihinden itibaren Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nde 2 yıllık daimi olmayan üyelik yapmıştır.

2008 – 2010 yılları arasında hakim olan küresel ekonomik kriz, Azerbaycan’ı ve manatı pek etkilememiştir. Ülke, para birimini sabit tutmayı başarmıştır ve ciddi zararlar almadan krizden kurtulmuştur. Manat tarihindeki en büyük kriz ise 1990’lı yılların başında gerçekleşmiştir ve hızlı bir değer kaybı söz konusu olmuştur. 1996 yılında manat, dolara sabitlenmiş ve 1999 yılında manat, dolar karşısında yüzde 15 değer kazanmıştır. Bunun üzerine Milli Banka sert para politikasını yumuşatmıştır ve 1 dolar 4940 manata kadar yükselmiştir.

2004 yılına kadar sert para politikası bazı yumuşamalarla devam etmiştir. 2005 yılında ise Azerbaycan Cumhurbaşkanı’nın emriyle ülkede esaslı bir para reformu başlamış, manatın denominasyonu gerçekleşmiştir. 7 Şubat 2005 tarihinde imzalanan Azerbaycan Cumhuriyeti para simgesi değeri ve fiyatlar ölçeğinin değiştirilmesi hakkında tebliğ gereğince 1 Ocak 2006 yılında yeni manata geçilmiştir. 1 Ocak 2007 tarihinde ise tamamen yeni manata geçilmiştir. Bu konuda herhangi bir sınır koyulmaması, sürecin sorunsuz geçmesini sağlamıştır.

Manat Nedir? Azerbaycan Manatı Hakkında Bilgi

Azerbaycan para birimi olan manat, Türk lirası karşısında değerli olan dövizlerdendir. Güncel kur üzerinden 1 Azerbaycan manatı, 2,24 Türk lirasına eşittir. 1 Ocak 1994 tarihinden beri Azerbaycan’da geçerli olan manat kullanılmaktadır. Öncesinde 15 Ağustos 1992 tarifinde ise Sovyet rublesi ile yanaş kullanılmaya başlanmıştı. Ardından terk edilmiş ve Azerbaycan manatına geçilmiştir. 1 Ocak 2006 tarihinde ise yeni manatlar kullanılmaya başlanmıştır.

Renominasyon kapsamında 1 Yeni Azerbaycan manatı, 5000 Eski Azerbaycan manatına eşitlenmiştir. Yeni manatların ise her biri farklı bir gelişmeyi ithafen tasarlanmıştır. Yani her yeni manat, ülkenin bir olayını temsil etmektedir.

1 manat medeniyeti, 5 manat edebiyatı, 10 manat devletçiliği, 20 manat Karabağ sorununu, 50 manat eğitim ve geleceği, 100 manat ise ekonomik gelişmeyi göstermektedir. Banknotların arka yüzlerinde ise 1, 10, 50 ve 100 manatta Antik Azerbaycan halı süslerini barındırmaktadır. 5 manatın arka yüzünde Kobustan Milli Parkı’nda bulunan taş çizimleri ve Eski Türk Alfabesi örneklerini içerir. 20 manatın arka yüzünde barışın sembolü harı bülbül vardır.

Yaygın kullanılan Azerbaycan manatı banknot ve madeni paraları:

• 1 Azerbaycan manatı
• 5 Azerbaycan manatı
• 10 Azerbaycan manatı
• 20 Azerbaycan manatı
• 50 Azerbaycan manatı
• 100 Azerbaycan manatı
• 1 qəpik
• 3 qəpik
• 5 qəpik
• 10 qəpik
• 20 qəpik
• 50 qəpik

Azerbaycan manatının tasarımcısı, Avusturyalı Robert Kalina’dır. Bu tasarımcı, Euro ve Suriye poundunu da tasarlayan isimdir. Bu nedenle, banknotlardaki motiflerin seçimi, Euro’dan esinlenilerek yapıldığından benzer oldukları söylenmektedir.

Azerbaycan manatının, Euro’yu taklit ettiği yorumlarını görebilirsiniz. Hatta sembolünün bile Euro’ya benzemesi üzerine yorumlar yapılmaktadır. Ülkedeki birçok madeni para, Euro madeni paralarının büyüklüğü ve şeklini andırmaktadır. Bunların en ünlüsü ise bimetalik olan 50 qəpik (2 €) ve 10 qəpik (20 cent) birimleridir. Ülkede madeni paralar ise ilk defa Ocak 206 tarihinde tedavüle girmiştir. Bu madeni paralarda, darphane yılı özelliği de bulunmamaktadır.

En Çok İşlem Gören Azerbaycan Manatı Pariteleri

Azerbaycan’ın petrol açısından önemli bir ülke olması, diğer para birimleri karşısındaki değerinin sürekli takip edilmesinin birincil nedenidir. En çok işlem gördüğü ve yüksek işlem hacimli pariteler ise Amerikan doları, Euro şeklindedir. Ülkemizle olan ilişkiler nedeniyle Türk lirası işlem hacmi de yüksektir. Şimdi bu paritelerin tarihi fiyat değişimlerine göz atalım.

Amerikan Doları – Azerbaycan Manatı Paritesi (USD/AZN)

Amerikan dolarının, Azerbaycan manatı karşısındaki değerini gösteren parite USD/AZN şeklinde gösterilmektedir. Buna göre; Azerbaycan manatı karşıt dövizdir ve parite ile ters orantıya sahiptir. Amerikan doları ise parite ile doğru orantılı hareket etmektedir. Yani doların değer kazandığı durumlarda, paritenin değeri de artmaktadır.

USD/AZN paritesinin 1 yıllık fiyat değişimine göz attığımızda; en yüksek seviyenin 5 Mart 2017 tarihinde 1 dolar 1,7825 manat eşitliği ile kaydedilmiştir. 2015 tarihinde sabit kur rejiminden vazgeçilmesiyle manat büyük bir değer kaybı göstermiştir. 1 yıllık süreçte en düşük seviye ise 11 Nisan 2017’de 1,6650 ile kaydedilmiştir.

Euro – Azerbaycan Manatı Paritesi (EUR/AZN)

Euro’nun, Azerbaycan manatı karşısındaki değerini EUR/AZN paritesi göstermektedir. Buna göre; Azerbaycan manatı, paritede karşıt dövizdir ve ters orantılıdır. Manatın değer kaybetmesiyle parite yükselir, değer kazanmasıyla da düşüşe geçer.

EUR/AZN paritesinin 1 yıllık fiyat değişimine baktığımız zaman; 11 Nisan 2017 tarihinde 1 Euro’nun 1, 7666 Azerbaycan manatını gösteren en düşük seviye kaydedilmiştir. En yüksek seviye ise 1 Şubat 2018 tarihinde 1 Euro, 2, 1268 manat eşitliği ile görülmüştür.

Azerbaycan Manatı – Türk Lirası Paritesi (AZN/TRY)

Azerbaycan manatının Türk lirası karşısındaki değeri, AZN/TRY paritesi ile gösterilmektedir. Buna göre; Azerbaycan manatı baz döviz konumundadır ve parite ile doğru orantılı hareket etmektedir. Türk lirası ise karşıt dövizdir ve ters orantılı bir hareket söz konusudur.

AZN/TRY paritesinin 1 yıllık fiyat değişimine baktığımız zaman; en yüksek seviye 28 Kasım 2017 tarihinde 1 Azerbaycan manatı, 2,3348 eşitliği ile kaydedilmiştir. En düşük seviye ise 10 Eylül 2017 tarihinde 1 manat, 2,0060 Türk lirası ile görülmüştür.

Kısaca Azerbaycan Ekonomisi Hakkında Bilgiler

Ülke ekonomisinde petrolün önemli bir yeri vardır ve Bakü – Tiflis – Ceyhan Petrol Boru Hattı, Azerbaycan petrolünü Türkiye’nin Akdeniz kıyılarına taşımaktadır. 1991 yılında bağımsızlık kazanan ülke, geçiş döneminin ilk yıllarında ekonomik anlamda talihsizlikler yaşamıştır. Bu süreçte de manata bağlı kalan ülke; tarım arazileri, doğal gaz, petrol ve demir cevheri bakımından oldukça zengindir. Ham petrol üretimi 2006 yılında 600 bin varilken, günümüzde 1 milyon varil civarındadır.

Sovyetler Birliği’nin dağılmasından sonra Azerbaycan Cumhuriyeti, merkezi planlı ekonomisinden serbest piyasa ekonomisine geçmiştir. Bu dönüşüm sürecinde enerji kaynağı rezervlerine sahip olunması, büyük bir yardımcı olmuştur. Sovyetler Birliği’ndeki işletmelerle ekonomik bağlantıların koparılmasıyla ve pazar payının kaybedilmesiyle üretimde bazı düşüşler yaşanmıştır. Buna karşın iyi bir örgütlenme ile üretim normal seviyelere getirilmiştir.

[renkbox baslik="Rusya Para Birimi: Ruble Hakkında Bilgiler" link="https://bilgihanem.com/rusya-para-birimi-ruble/" resim="https://bilgihanem.com/wp-content/uploads/2018/02/rusya-para-birimi-ruble-hakkinda-bilgiler.jpg" renk="turuncu" yenisekme="hayir"][/renkbox]

Bugün ise Azerbaycan ekonomisinin dönüşümü ve kalkınma süreci, emin adımlarla devam etmektedir. Gelecek vaat eden ülkelerden olan Azerbaycan’ın yaşadığı dönüşüme rağmen ekonomik göstergeleri gayet iyi durumdadır. Ülkede 2005 yılından itibaren milli gelire yansıyacak petrol gelirleri elde etmeye başlamış ve yeni bir döneme geçmiştir. 2017 IMF verilerine göre; Azerbaycan GSYİH oranı 39.204 milyon dolardır. Kişi başına GSYİH ise 4.098 dolardır.

Kısaca Azerbaycan’ın Ticari İlişkileri

Azerbaycan’ın başlıca ticaret ortakları; Rusya, İtalya, Tayland, Türkiye, Hindistan, İsrail ve Romanya’dır. Başlıca ihracat kalemleri ise ham petrol ve türev ürünleridir. Ek olarak şeker ve işlenmemiş alüminyum da bu kalemler arasında yer almaktadır. Başlıca ithalat kalemleri ise makine ve ekipmanları, otomotiv, altın, tütün mamulleri, buğdaydır.

Ülkemiz ile Azerbaycan arasında sıkı bir dostluk söz konusudur. Başlıca ihraç ürünlerimiz; mobilya, demir ve çelik aksamlar, kıymetli metaller, muhtelif inşaat malzemeleridir. İthal ürünlerimiz ise işlenmemiş alüminyum, etilen polimerleri, petrol yağları, hayvan derileri, işlenmemiş kurşun ve pamuk ipliğidir.

Türk firmaların Azerbaycan’daki yatırımlarının toplamı 9 milyar dolardır. Ayrıca 25 binden fazla kişiye iş imkanı sunan 2600 Türk sermayeli şirket vardır. Azerbaycan’ın ülkemizdeki yatırımları ise 4 milyar doları aşmaktadır.