Badem Nedir? Çeşitleri, Özellikleri ve Faydaları Nelerdir?

Ilıman iklimlerin hakim olduğu topraklarda yetişmeye elverişli olan badem, yararları ile insan sağlığına oldukça iyi gelen besinler arasındadır. Tatlı ve acı olmak üzere ikiye ayrılan badem çeşitleri, kullanım tercihlerine göre farklılık göstermektedir. Kuruyemişler arasında en lezzetli ve besin değeri yüksek olanlardan biridir.

Tatlı badem kuruyemiş olarak tüketilirken, acı badem yağı elde edilerek yağ şeklinde kullanılmaktadır. Ayrıca besleyici bir süt olan badem sütü ise sağlık için süt içmeyi tercih edenlere doğal bir alternatif oluşturuyor.

[renkbox baslik="Yaban Mersini Nedir? Nasıl Kullanılır? Faydaları ve Yan Etkileri Nelerdir?" link="https://bilgihanem.com/yaban-mersini-nedir-nasil-kullanilir/" resim="https://bilgihanem.com/wp-content/uploads/2016/02/yaban-mersini-hakkinda-bilgiler.jpg" renk="mor" yenisekme="evet"][/renkbox]

İçeriği yüksek oranda kalsiyum ve fosfor içeren badem, gelişim çağında olan çocuklar ve hamileler için şiddetle tüketilmesi tavsiye edilen besinlerden biridir. Kendi familyasına ait benzer türleri ile karşılaştırıldığında kapsadığı E vitamini ve diğer değerli vitaminler sayesinde badem öne çıkan besin olmaktadır. Bağışıklık sistemini güçlendirmeye olan etkisi nedeniyle pek çok hastalıktan korunmada ve tedavi aracı olarak badem önerilmektedir.

Badem Nedir?

Latince adı Prunus dulcis olan badem, Gülgiller familyasından, meyvesi tazeyken de, kurutulmuş haliyle de yenebilen bir ağaç türüdür. Oldukça lezzetli ve yararlı olması, bademin en değerli kuruyemiş çeşitleri arasında yer almasına neden olmaktadır.

Ülkemizde de yetişmeye elverişli bir besin olarak bademi uygun şartlarda satın almak mümkündür. Lezzetli ve tok tutucu özelliğe sahip olmasından dolayı, diyet yapanların bademi ara öğün olarak tüketmeleri vücuda yararlı besin girmesini sağlarken, daha az kalori ile öğün atlatılmış olur.

Bademin Çeşitleri Nelerdir?

Tazesine çağla dediğimiz badem meyvesinin içi kuruyemiş olarak tüketilmektedir. Ülkemizde yetişen başlıca badem çeşitleri şunlardır;

Taş Bademi: Ekim ayında hasat olan taş bademinin kabuğu oldukça serttir. Meyvesi orta büyüklükte, tatlı ve uzun süre dayanıklı badem türüdür.

Acıpayam: Meyvesi küçük olan acıpayam Ağustos ayında olgunlaşır ve adından da anlaşıldığı gibi acıdır.

Diş Bademi: Eylül ayında olgunlaşan diş bademinin meyvesi biraz iridir. Kabukları yumuşak olduğundan dişiniz yardımıyla çabucak kırabilirsiniz.

Nurlu Bademi: Meyvesi diğer türlere kıyasla daha büyüktür. Kabuğu sert olan nurlu bademi tatlıdır ve Ağustos ayında olgunlaşır.

Şeytanpayamı: Bu da diğer türlerin çoğu gibi Ağustos ayında olgunlaşır. Bu adı almasının sebebi ise fındık kadar küçük olması ve kabuğunun sertlik derecesi nedeniyle içini çıkarırken epey uğraş verilmesidir.

Bademin Özellikleri Nelerdir?

Asya'ya özgü olan badem dünyanın hemen her yerinde yetişmeye elverişlidir. 4-12 metre uzunluğa ulaşabilen ağaçlarında, pembe ve beyaz çiçekler açmaktadır. Çekirdeklerinin cinsine göre acı ya da tatlı olarak ikiye ayrılmış olan badem, çeşitli şekillerde lezzet kattığı yiyeceklerde tüketilme imkanı sunmaktadır.

Badem içeriğinde çokça yağ bulunmasından dolayı, bademden badem yağı olarak da faydalanmak mümkündür. Badem yağı ise, saç dökülmesi ve cilt kuruluğu gibi birçok soruna çözüm olarak kullanılmaktadır. Öksürük ve göğüs hastalıkları için en uygun besinlerden biri olarak, bu tür hastalıklar için düzenli badem tüketmek iyileşme sürecini hızlandıracaktır.

Badem sütü ve badem yağı gibi, bademin farklı çeşitlerinden de yararlanmak söz konusudur. İlkbaharda ilk meyvesini veren badem ağaçları, badem çağlası olarak oldukça sevilerek yenilen bir meyve kategorisine girmektedir.

Çağla sonrasında çekirdekleri ve dış yüzeyi sertleşerek kabuk halini alan badem, esas badem şeklini almış olacaktır. Badem nikah şekeri, pasta, kurabiye yapımlarının süslemelerinde sıkça kullanılmakta ve hamur işlerine eşsiz lezzet katmaktadır.

Badem Ağacı Nasıl Yetiştirilir?

En lezzetli kuruyemişlerden biri olan badem, ülkemizde daha çok Ortadoğu Anadolu Bölgesi’nde yetişmektedir. Besin değeri oldukça yüksek olan badem, genellikle kavrulup, tuzlanmış şekliyle tüketilse de çiğ olarak tüketimi de yaygındır. Tatlı, pasta ve dondurma olmak üzere birçok gıdanın içerisinde lezzet veren bir malzemedir.

Dünyanın en bereketli ve en çok verim veren ağaçlarından biri olma özelliğini taşımaktadır. Anavatanı Akdeniz ülkeleri ve Güney Asya’dır. Küresel üretim miktarlarına baktığımızda ise Amerika’nın ilk sırada geldiğini görmekteyiz.

Bunun dışında İspanya, Fas ve İran gibi ülkeler de badem yetiştiriciliğinde hatrı sayılır bir yere sahiptir. Peki, badem ağacının genel özellikleri nedir, nasıl yetiştirilir, su ve toprak ihtiyacı nedir? Şimdi dilerseniz bu soruları kısaca açıklayalım.

Ağaçlarının gövdesi 30 cm. kadar genişlemektedir. Çiçek açan bir bitkidir ve oldukça sık yapraklara sahiptir. Çiçek açtığında olağanüstü bir görüntü veren badem ağacı, 15 – 30 derece sıcaklıklarda rahatlıkla yetişir.

Kış aylarında yapraklarını döker ve bahara pembe-beyaz çiçek açarak girer. Çiçek açtıktan yaklaşık 7-8 ay sonra da meyve verir. Fakat ilk meyve verme süresi ekildikten sonraki 5 yıldır. Yani bir badem ağacının meyve vermesi için en az 4-5 yaşına gelmesi gerekmektedir.

İlk beş yıla kadar ağaç başına 40-100 kilogram arasında, sonraki yıllar ise 120-200 kilogram arasında meyve vermektedir. Genel olarak uzun ömürlü ağaç sınıfına girmektedir. 50 yaşına kadar da verimli bir şekilde meyve vermeye devam eder.

Yetiştiriciliği ciddi anlamda sabır ve özen isteyen bir ağaçtır. Toprağı sık sık çapalanarak havalandırılmalıdır. Fakat çok derine inmemeye ve köke zarar vermemeye dikkat edilmelidir. Yazları sıcak, kışları ılıman geçen iklimleri sevmektedir. Bu nedenle ülkemiz badem yetiştiriciliği konusunda gayet uygundur.

Tomurcukları soğuğa dayanıklıdır fakat yine de don olaylarına karşı zarar görmektedir. Eğer kurak bir iklimde yetişiyorsa, sulamaya daha çok dikkat edilmelidir. Toprak tercihi alüvyal, kumlu, killi ve hafif türlerdir. Ortalama yaşam süresi 50-100 yıldır.

Ekin yapılmadan önce toprağın iyice sürülmesi gerekir. Dikim yapılırken fidanların arası 7-8 metre boş bırakılmalıdır. Eğer toprak daha verimsiz ise bu aralıklar daha sık olabilir. Çünkü besin değeri yüksek bir toprakta ağaçlar oldukça büyük olabilmektedir.

Tohumdan yetiştirilen fidanlar aşılamaya yöntemiyle güçlendirilir. Fidanlar eğer düz bir araziye ekilecekse kare dikim, meyilli bir araziye ekilecekse çaprazlama ekim yöntemi tercih edilmelidir. Ekim için en doğru zaman ise Ocak ve Mart ayları arasıdır.

Bademin Faydaları Nelerdir?

Kolesterol değerinin dengelenmesinden, kalp krizi riskinin azalmasına kadar oldukça yararlı olan badem, düzenli olarak tüketildiğinde bedenin tam anlamıyla sağlıklı olmasını sağlamaktadır. Kanseri önlediği yönündeki araştırmalar sonucunda, bademin bu özelliği kanıtlanmış bir sonuçtur.

Vücudun önemli bir vitamin ihtiyacı olan E vitamini, bu kuruyemişten doğal şekilde karşılandığında bağışıklık sisteminin kuvvetlenmesi mümkündür.

Her yaştan insanın yemesi için uygun olan bademi ölçülü olarak tüketmeye özen göstermek gerekir. Aksi halde bademin zararı olmasa da fazla tüketimden kaynaklanan bazı zararların oluşması olasıdır.

Bademin işlenerek badem yağı haline gelmesi, insanların bu yağdan pek çok şekilde yararlanmalarını sağlamaktadır. Çiğ olarak tüketmenin yararları saymakla bitmezken, badem yağı da pek çok konuda gönül rahatlığı ile kullanılması gereken bir yağdır.

[renkbox baslik="Muşmula Nedir? Çeşitleri, Özellikleri ve Faydaları Nelerdir?" link="https://bilgihanem.com/musmula-nedir/" resim="https://bilgihanem.com/wp-content/uploads/2018/11/musmula-nedir-cesitleri-ozellikleri-faydalari-nelerdir.png" renk="turuncu" yenisekme="hayir"][/renkbox]

Ciltteki yaraların hızlı iyileşmesine etki gösteren badem yağı yaraların üzerine sürülmelidir. Çocuklarda görülen kabızlığın kısa sürede iyileşmesi için badem yağı en doğru tercihlerden biridir. Anne sütüne olan olumlu etkisi ile badem yağı içen annelerin sütlerinde gözle görülür bir artış olacaktır.

Sindirim sistemindeki düzensizlikleri giderir ve bağırsakların kaliteli çalışmasına olanak sunar. Aşırı stres üreten bünyeye sahip olanların badem yağının olumlu etkisinden yararlanmaları tavsiye edilir. En çok kullanım alanı olarak saçların daha parlak ve canlı görünmesini sağlarken, saç dökülmesi sorununa da en doğal, etkili çözümlerden biridir.