Bal Nedir? Çeşitleri ve Faydaları Nelerdir?

Bal; vücut için yaşamsal değeri olan enzim, mineral ve aminoasitler açısından zengin çok önemli bir besindir. Balı şekerli gıdalardan ayıran en önemli özelliği budur. Arılar, 1 gram bal yapabilmek için 4000’den fazla çiçeği ziyaret ederler. Çeşitli çiçeklerin besleyici değerini ve şifasını taşır. Sağlıklı beslenmeye ve enerji ihtiyacına büyük oranda yardımcı olur. 100 gram balın içinde 304 kalori bulunur.

[renkbox baslik="Andız Pekmezi Nedir? Nasıl Yapılır? Kullanım Alanları ve Faydaları Nelerdir?" link="https://bilgihanem.com/andiz-pekmezi-nedir-nasil-yapilir/" resim="https://bilgihanem.com/wp-content/uploads/2017/10/andiz-pekmezi-ve-faydalari.jpg" renk="kahve" yenisekme="evet"][/renkbox]

Bu özellikleriyle bal, vücudun direncini sağlamlaştırır ve sağlığı korumaya yardımcı olur. Bal, yetişkin insanlarda olduğu kadar çocuklar için de besin ve enerji kaynağıdır. İçerdiği faydalı maddeler bedensel gelişime büyük oranda katkı sağlar.

Ancak, 1 yaşından küçük bebekler için bal önerilmez. İnsanlar için bal, ilk besin kaynağı olarak görülebilir. Bal yapımı Cilalı Taş Devri’ne kadar uzanmaktadır. Bal bozulmayan yapısı ve insan sağlığına sağladığı fayda sebebiyle yüzyıllar boyunca farklı dinler tarafından oldukça önemsenmiş, hatta kutsal kabul edilmiştir.

Bal Nedir?

Bal, arılardan oluşan bir grupta, bir ana arı ve on binlerce işçi arının, kovan içine kendi vücutlarından salgıladığı balmumu ile oluşan bir besindir. Bal, arıların çiçeklerden toplamış olduğu nektarın, kendi vücutları tarafından salgıladıkları enzimlerle işlenmesi sonucu oluşan, besin değeri yüksek, dayanıklı bir gıda maddesidir.

Bal Nasıl Yapılır?

Öncelikle balın yapılışının çok zor olduğunu, tam bir ekip çalışması gerektirdiğini ve bu nedenle de bu kadar kıymetli ve faydalı olduğunu söylemeliyiz. Arılar çiçeklerden ve tomurcuklardan topladıkları nektarları midelerinde bekletip kimyasal değişime uğratırlar.

Arılar bu kimyasal değişim sırasında sakkarozu, glikoz ve früktoza çevirmektedir. Daha sonra midelerinde kimyasal değişime uğrattıkları nektarları kovanda toplanır. Arılar mumsu bir tabaka ile biriken nektarın üzerini örter ve her derde deva olan balı meydana getirirler.

Kovandaki işçi arılar kanatlarını çırparak havalandırma işleminin gerçekleşmesini sağlar. Bu sayede nektarın içindeki %80 olan su miktarı %20 seviyesine düşmektedir. Bu nedenle balın içindeki su miktarı çok düşüktür.

Balın Çeşitleri Nelerdir?

Kahvaltı sofralarının vazgeçilmezi, her derde deva olan balın birçok çeşidi bulunmaktadır. Arıların hangi çiçeklerden polen toplamasına, o yöredeki bitkilerin özelliğine ve kokusuna göre farklı tat ve özellikte bal türleri bulunmaktadır. Bunlardan en bilinenler hakkında kısaca bilgiye aşağıda değindik.

Bilinen tüm bal çeşitleri ise; çiçek, narenciye, anzer, çam, akasya, ayçiçek, kekik, lavanta, ıhlamur, deli bal (ormangülü balı) hayıt, karabaşotu balı, karabuğday balı, karakovan, keçiboynuzu, keven (geven), meşe, püren ve kestane balı şeklindedir.

Çam Balı

Arıların, çam ağaçları ile çalışması sonucunda oluşur. Diğer türlere göre, en farklı üretim şekline sahiptir. Ege ve Akdeniz bölgelerinde yoğun bir şekilde üretilir. Fakat ülkemizin heme her yerinde yapılmaktadır.

Dünya çam balı üretiminin %90’ı bizim ülkemizde yapılmaktadır. Bu tür kıvamı bozulmadan yıllarca saklanabilmektedir. Çam ağaçlarında bulunan basra adındaki canlıların salgıladığı maddeler arılar tarafından toplanır.

Diğer türlerden farklı olarak çiçeklerden toplanan nektarlardan değil, çam ağaçları üzerinde oluşan reçinelerden meydana getirilen bir bal türüdür. Şekerlenme karşı dayanıklı olduğu için tıp ve gıda sektöründe en çok tercih edilen çeşittir.

Anzer Balı

En iyi bal türü olarak bilinir. Rize ilimize özel çiçeklerden elde edilen polen ve çeşitli enzimler ile üretilmiş olması en önemli ayrıcalığıdır. Genellikle, hastalık tedavilerinde tercih edilir. Rize'nin Ayder Yaylası’nda 450 -500 arasında çiçek çeşidi bulunmasının yanında, bunlar arasında 80 – 90 tanesi endemik türlerdir.

Anzer balı sadece bu bölgede yetişen çiçeklerden meydana geldiği için diğer türlere göre daha özel ve ekonomik değeri de daha yüksektir. Bu türün kahvaltıda tüketilmesi pek önerilmez. Genellikle hastalara şifa amacıyla kullanılmaktadır. Bunun sebebi ise hem besin değerinin hem de fiyatının çok yüksek olmasıdır.

Ayçiçek Balı

Ayçiçek ülkemizin Trakya bölgesinde yetişen bir bitki türüdür. Bu nedenle Ayçiçek balı da daha çok bu bölgede üretilmektedir. Kendine has bir tada sahip olan bu bal kovandan alındığında oldukça sarı bir renge sahiptir. Çiçek balıyla karıştırılarak helva işlemlerinde kullanılmaktadır. Bağışıklık sisteminin güçlendirilmesi, kanser hücrelerinin engellenmesi ve ateş düşürücü gibi faydaları bulunmaktadır.

Kestane Balı

Kestane ağaçlarından elde edilen bal türlerinden biridir. Arılar, kestane balı üretirken, kestane üretimine de katkıda bulunurlar. Antibiyotik özelliği bulunur ve B, C vitaminleri açısından zengindir.

Narenciye Balı

İçinde meyve nektarını en yoğun şekilde bulunduran bal türüdür. Kalsiyum fosfat ve demir fosfat takviyesinde en etkin türdür. İçerdiği C vitamini sayesinde, karaciğer hastalıklarının iyileşmesinde yardımcı olur.

Kekik Balı

Yüksek yerlerde ve yaylalarda kekik balı üretimi oldukça kolay yapılır. Sağlık açısından en faydalı bal türüdür ve bu özelliğiyle diğer ballara göre daha etkilidir. Bağırsak ve mide rahatsızlıklarına karşı son derece faydalıdır.

Çiçek Balı

Arıların yaylada yetişen çiçeklerden üretmiş olduğu baldır. Günlük hayatta yenilen bal türü yayla çiçeği balıdır. Sinir sistemini kuvvetlendirmede oldukça etkilidir. Çok farklı ve karışık çiçeklerin yayılım gösterdiği yerlerde üretilen bal türüdür.

En çok kullanılan türlerden olan çiçek balı; bağışıklık sistemini güçlendirir, kalp ve damar hastalıklarına iyi gelir, akne gibi sivilce sorunlarını geçirir, kanser hastaları için faydalıdır, kolesterol düşürücü özelliği bulunmaktadır, kilo kontrolüne yardım eder ve yaşlanmayı geciktirir.

Deli bal (Ormangülü Balı)

Ormangülü Doğu Karadeniz bölgesinde, Kaçkar Dağları’nda yetişen bir bitkidir. Arılar bu bitkinin yanı sıra yayla çiçeklerinin tozlarından da faydalanmaktadır. Yerli safkan ve Kafkas arıları tarafından üretilen özel bir bal türüdür.

Sinir bozuklukları, şeker hastalıkları, mide ve bağırsak sorunları için fayda sağlamaktadır. Ancak bu bal türünde dikkat edilmesi gereken en önemli nokta çok az tüketilmesi gerektiğidir. Günlük tüketim miktarı 1 çay kaşığını geçmemelidir. Aksi halde; ishal, baş dönmesi ve sersemlik gibi yan etkileri yaşayabilir ve hatta hastanelik olabilirsiniz.

Hayıt Balı

Akdeniz bölgesine özgü olan bu tür beş parmak otu veya hayıt adı verilen bitkinin çiçeklerinden yapılmaktadır. Kovandan ilk çıkarıldığında hafif kırmızı olan rengi, zaman geçtikçe koyulaşıp siyaha dönüşebilir. Kansere karşı yüksek koruyuculuk özelliği bulunmaktadır. Düzenli olarak tüketilirse vücut direnci artar ve hastalıklara karşı korunma sağlanır.

[renkbox baslik="Nane Limon Nedir? Nasıl Yapılır? Faydaları ve Yan Etkileri Nelerdir?" link="https://bilgihanem.com/nane-limon-nedir-nasil-yapilir/" resim="https://bilgihanem.com/wp-content/uploads/2017/03/nane-limon-hakkinda-bilgi.jpg" renk="sari" yenisekme="hayir"][/renkbox]

Ihlamur Balı

Adından da anlaşılacağı üzere ıhlamur bitkisinin çiçeklerinin nektarlarından yapılmaktadır. Diğer türlere kıyasla daha koyu bir kıvama sahiptir. Kansere karşı korur, soğuk algınlığı tedavisinde yardımcıdır, ateş düşürücü, korku ve stresi azaltıcı özellikleri bulunmaktadır.

Balın Faydaları Nelerdir?

Balın içerisinde 15 çeşit şekerle birlikte birçok enzim ve aminoasit bulunmaktadır. Tadı, aroması, kokusu ve faydası ise türüne göre değişiklik göstermektedir. Balın en bilinen faydaları şunlardır;

• Şeker hastalığı olan veya aşırı kilosu bulunan kişiler tarafından, doğal tatlandırıcı olarak kullanılabilir.
• Deride meydana gelen kesikler, yanıkların üzerine sürüldüğünde, mikroplara karşı koruma sağlayabilir ve yaranın hızlı iyileşmesine yardımcı olur. Yara iyileşene kadar 12 saatte bir balı yenileyebilirsiniz.
• Bitkilerde bulunan ve en etkili antioksidanlardan biri olan polifenol açısından, zengin olduğu için çeşitli hastalıklara karşı korur. Şeker hastalığı bulunmayan kişiler, şeker yerine bal tüketerek, kalp rahatsızlıkları gibi sağlık sorunlarına karşı kendilerini koruyabilirler.
• Bir kaşık bal, vücut için gerekli olan enerjiyi verir. Doğal bir enerji kaynağı olduğu için, çikolata ve enerji içecekleri yerine kullanılması daha uygundur.
• Kronik öksürüğü olan kişiler, sıcak suya 2-3 çay kaşığı bal ekleyip içerse öksürük şikayetleri azalır. Ancak, yetişkinler için uygundur.
• Bal kötü kolesterolü düşürmek için oldukça faydalıdır. Düzenli olarak tüketilmesi durumunda kolesterolü ciddi oranda dengelediği görülmüştür.
• Mide asidini dengelemek ve ağrıları hafifletmek için bal ve sirke karışımı tüketilebilir. Reflü şikayeti olan kişilerde rahatlatma etkisi vardır.
• Balın, iltihabı önleyen ve bakterileri temizleyen bir yapısı olduğu için, sivilce tedavisinde kullanılır. Sivilce oluşumunu engeller ve bunun yanı sıra, oluşan sivilcelerin kısa sürede iyileşmesine yardımcı olur.