Bitler Hakkında Bilgi; Bit Nedir? Nasıl Oluşur? Özellikleri, Çeşitleri ve Zararları Nelerdir?

Bitler Hakkında Bilgi; Bit Nedir? Nasıl Oluşur? Özellikleri, Çeşitleri ve Zararları Nelerdir?

Genelde okul çağındaki çocuklarda rastlanan bit son derece rahatsız edici bir böcektir. En fazla görülen türü olan saç biti daha çok kız çocuklarında görülür, çünkü uzun ve gür saçların arasında kendine uygun yaşam alanı bulur. Bit konusunu derinlemesine ele aldığımız bu yazıda; bit nedir, nasıl bulaşır, nasıl oluşur, türleri, zararları ve temizleme yöntemleri hakkında merak ettiğiniz tüm soruların yanıtlarınızı bulacaksınız.

Hatice Biçer

Temiz olan ortamlarda daha kolay üreyip yaşayabilen bitler, yok etmesi en zor olan sorunlardan biridir. Ne kadar temizlerseniz temizleyin, tamamen kurtulmadığınızda kısa süre sonra geri gelen bu haşereler, kullanılan ilaçlar ve devamlı bakım sayesinde üstesinden gelinecek bir problemdir. İnsan üzerinde hayatını sürdürebilen saç, vücut ve kasık biti bulunmaktadır. Gün içinde yaklaşık 4 ila 10 defa arasında kan emen bu canlılar, birkaç gün içinde sayılarını 5’e katlayabilirler.

Halk arasında en çok saç biti bilinse de bakımsız vücutlarda vücut ve kasık biti de görülmektedir. Saç temizliği daha zor olduğu için saç biti sorunu uzun vadede çözüm getirir. Diğer ikisinin temizlenmesi biraz daha kolaydır. Pek çok denenmiş yöntem olmakla beraber önü alınamayan bu sorun ilaç kullanımı gerektirir. Bununla beraber limondan sirkeye kadar evde denenen teknikler de bulunmaktadır. Kişinin psikolojik olarak da kendini kötü hissetmesine neden olan bitler, devamlı kaşıntı ve huzursuzluk verirler.

[renkbox baslik="Behçet Hastalığı Nedir? Nedenleri, Belirtileri, Korunma Yolları ve Tedavisi
" link="https://bilgihanem.com/behcet-hastaligi-nedir/" resim="https://bilgihanem.com/wp-content/uploads/2017/02/behcet-hastaligi-nedir-nedenleri-belirtileri-korunma-yollari-ve-tedavisi.jpg" renk="kahve" yenisekme="evet"][/renkbox]

Çevreden rahatlıkla bulaştığı gibi bireyin kendi vücudunda da üreyebilirler. Phthiraptera familyasına ait olan bitler tahminlere göre 5000 kanatsız böcek türünden biridir. Üç ayrı türü bulunan bu canlılar; kuşlarda, memeli hayvanlarda ve insanlarda yaşayabilmektedir. Bulundukları canlının kanını yiyerek beslenen böcekler, kısa süre sonra büyük problem haline dönüşebilmektedir.

Bit Nedir?

Phthiraptera familyasına ait olan bitler, 4,5 mm büyüklüğe ulaşabilen, insan ve hayvanların vücutlarında yaşayan küçük böceklerdir. Beyaz, kahverengi ve gri arasında değişkenlik gösteren renkleri, kancalı bacakları vardır. Farklı türleri bulunan bitler, kan emerek beslenen canlılardır. En yaygın bit türü, saç biti olarak bilinmektedir.

Genellikle uzun saça sahip oldukları için kadınlarda görülse de, erkeklerde de bit istilası olabilir. Kanatları bulunmadığı halde hızlı hareket edebilen bu böcekler, bulaşıcı özelliğe sahiptir. Bir kişiden kolaylıkla başka birine yayılabilirler. Herhangi bir canlı üzerinde kalmadıklarında yaklaşık 3 gün dayanabilen bitler, canlı üzerinde beslenerek 1 ay yaşayabilirler.

Yumurtaları sirke olarak bilinen bitler, temizlenmek istendiğinde sirkelerinden başlanır. Bit tarakları ile bitler temizlenebilir fakat sirkeler çok küçük olduğu için elle tek tek temizlenmelidir. Bu nedenle bit sorunu uzun vadede çözüm üretilebilen bir sorundur. Türüne göre farklılık gösterse de bitler hakkında bilinmesi gereken en önemli konu, hastalık taşıyıcısı olduklarıdır. Bu nedenle herhangi bir hastalığa neden olmaması için gerekli önlemler alınmalıdır.

Bitin Özellikleri Nelerdir?

Alt ve üstten basık, 6 bacaklı ve oldukça küçük olan bitler; insandan insana rahatlıkla yayılabilen canlılardır. Hızlı üreyen ve bulaşan bu canlılar özellikle toplu yaşanılan yerlerde kabus olabilir. Bilhassa kreş, okul, yatakhane gibi fiziksel temasın yoğun olduğu yerlerde bitler hızla çoğalacaktır. Gerekli tedbirler alındığında sorun olmaktan çıkan bitler, dikkat ve bakım gerektirir. Herhangi bir hastalığın temeli olmasa da taşıma ihtimalleri nedeniyle hemen temizlenmelidir. Kaşıntıya neden oldukları için bu kaşıntılar enfeksiyona dönüşebilir. Dişi bir bit tek seferde 50’den fazla yumurta bırakabilmektedir. Bu rakam saç bitlerinde 100, vücut bitlerinde 200’e kadar çıkabilir.

Gerekli önlemlerin alınmaması durumunda kişi ne kaşıntıdan durabilir ne de rahat hareket edebilir. Bitleri göz yardımıyla rahatlıkla görüp temizlemek mümkündür ancak hızlı hareket ettikleri için özellikle saç bölgesinde kolay kaçabilirler. Bu nedenle bit tarağı kullanmak çok daha faydalı olacaktır. Bitler, kan emen yaratıklar olduğundan, en belirgin özellikleri, saç derisi içine kafalarını sokabilmeleridir. Kafalarını deriye saplayarak, beslenmeye başlarlar.

Gün içinde, ortalama 4 kez beslenirler. Uzun süre başları deriye saplı halde kalırlar. Bir kez yaralanan deriye, tekrar iyileşene kadar yaklaşmadıklarında, sürekli hareket ederek, sağlam saç derisi bulmaya çalışırlar. Bitlerin bir diğer özelliği, üremek için başka bir bite ihtiyaçları olmamasıdır. Kendi bünyelerinde yumurtaları üreterek, saçın dibe en yakın kısmına tutunmalarını sağlarlar.

Parazitler, kendi başlarına hayatta kalamadıklarında, hedef aldıkları canlının vücudunda yaşarlar ve hedefteki canlıyı sömürerek hayatta kalırlar. Bit, insan derisindeki, saç başta olmak üzere, kıl diplerinde yaşayan ve uygun kafa şekli sayesinde, kan emerek yaşayan bir tür parazittir. Bit sorunu olan alana temas ile kolaylıkla bulaşır. Bir kez yerleştiğinde, saatler içinde üremeye başlarlar. 7 günlük hayat süreleri olmasına rağmen, hızlı üreme özellikleri sebebiyle, çok uzun süre saçta varlıklarını sürdürebilirler.

Bitin Çeşitleri Nelerdir?

Son derece zararlı bir canlı türü olan bitlerin, oluştukları ve yaşam alanı buldukları yere göre farklı türleri vardır. Bitler halk arasında bilinen isimleriyle saç (baş), kasık, elbise (giysi) ve vücut biti olmak üzere üçe ayrılır. Bunlardan en yaygın olan bit türlerinin genel özellikleri şu şekildedir:

Saç Biti

Pediculozis kapitis olarak bilinen saç biti, saç diplerinde üreyen özellikle kulak arkası ve ense kökünde yoğun bulunan canlılardır. Devamlı kaşıntıya ve huzursuzluğa neden olan saç biti, saç ilaçları ve bakımıyla temizlenebilir. Bitin yumurtasına sirke adı verilmektedir. Saçlarda sirke temizlenmesi önemlidir. Aksi halde sirkeler çok kısa süre sonra bite dönüşecektir. Saç bitleri, en yoğun şekilde, enseye yakın saçlara tutunmaktadır. Saç bitleri, yoğun ve bakımsız sakallara da yerleşir ve sakalı tıraş etmeden kurtulmak, neredeyse imkansızdır.

Vücut Biti

Pediculus corporis ismiyle bilinen vücut biti, kıyafetlere yumurta bırakmasıyla bilinir. Kısa süre sonra yumurtalar bite dönüşmektedir. Saç bitine göre temizliği biraz daha kolay olan bu sorun, çamaşırların yüksek ısıda yıkanmasını gerektirir. Üstelik kişinin vücut biti için ilaç kullanması da yararlı olacaktır.

Kasık Biti

Phthirus pubis diğer iki türe göre daha nadir görünen kasık bitidir. Kasıklarda da saçlarda olduğu gibi tüyler bulunmaktadır. Yalnızca kasıkta değil tüy olan kol altında da yaşayabildiği bilinmektedir. Devamlı temiz ve bakımlı olunduğunda görülmeyen bir sorundur. Kasık biti, saç bitinden farklı bir yapıya sahiptir ve sirkeleri, saç bitlerine kıyasla, çok daha küçük olduğundan, görülmeleri çok zordur. Kasık bitleri, sadece temas ile bulaşabilir ve tedavisi için doktor yardımı şarttır.

Bit Nasıl Oluşur?

Bit, yerleştiği yerde, beslenmeye başladığı anda üremeye hazırdır. Ortalama 9 saatte 20’nin üzerinde yumurta, yani sirke bırakabilir. Bu sirkeler, ortalama 7 günde yumurta halinden bit haline geçerler. Çok kısa zamanda erişkin haline gelen sirkelerle, üreme döngüsü başa döner. Sirkeler, saçtan uzak olsa bile, 48 saat kadar canlı kalabilir. Özellikle giysi bitleri, dikiş katlarında uzun süre uygun ortamı bekleyebilir. Bitler, zıplayamaz ve uçamaz. Sadece bitli bölgeyle temas halinde, yeni vücuda geçiş yapabilirler. Geçiş yapıldıktan hemen sonra, kendilerine beslenecek bir nokta bulup, üreme hazırlığına başladıklarından, son derece hızlı ve kontrolsüz şekilde çoğalabilirler. Bakım yapılmadığı takdirde, kaş ve kirpik diplerine kadar yerleşip, ağır hasarlı ısırıklar bırakabilirler.

Bit Nasıl Bulaşır?

Özellikle okulların açıldığı dönemlerde, birbirine çok yakın olan ve aynı sınıfta okuyan çocukların birbirine bulaştırması sebebiyle bit salgınları görülmektedir. Çocukların kafasındaki bitler geç fark edilirse, evdeki tüm bireylere bulaşabilir. Evdeki çocuğundan biti alan yetişkin aile bireyi, farkında olmadan iş yerindeki arkadaşlarına bit bulaştırabilir. Özetle; bit fark edildiğinde, artık çok geç olabilir. Bu yüzden, saçında bit bulunan kişi, bunu kendine saklamak yerine, yakın çevresine mutlaka haber vermelidir.

Saçında bite rastlanan kişilerin pis olduğu kanısı yaygın olduğundan, bu durumu saklama eğiliminde olabilirler. Bu yüzden, yakın temasta bulunduğunuz kişilerin elleri sürekli saçlarındaysa ve aralıksız kaşınıyorsa, bit konusunda şüphelenmeli ve kendiniz için tedbir alıp, bu durumda olan kişiyi de uyarmalısınız. Bitler, son derece hızlı ürediklerinden, kolayca salgın haline dönüşebilir. Pek çok kurtulma yöntemi olmasına rağmen, bit problemi yaşayan insanların hepsi birlikte tedbir almazsa, grup içinde sorun tekrar edecektir.

İnsan vücudunun kendisi bit üretmez. Dışarıdan farklı yollarla bulaşan bitler, uzun süreli sorun olarak kalırlar. Bu şekilde vücutta üreyebilirler. Saç biti genellikle baş başa verme yoluyla bulaşmaktadır. Oturma ya da konuşma anlarında bit olan kişi, başını başka birine yaklaştırırsa muhakkak karşısındakine de geçecektir. Her ne kadar kanatlı olmasalar da bitler, saç arasında hızlı hareket ederler. Bu da bulaşmayı kolaylaştırır. Vücut ve kasık bitleri ise kullanılan ortak çamaşır ve havlulardan bulaşır. Kişide herhangi bir bit türü varsa iç çamaşırından kazak ya da hırkalarına kadar kesinlikle kimsenin kullanmasına izin vermemelidir. Aksi halde bitler rahatlıkla yayılacaktır.

Bitin Zararları Nelerdir?

Bitler, yerleştikleri kıl diplerinde, kan emerek hayatta kalır. Yerleştiği yeni vücuttan önceki vücuttaki hastalıkları da kan yoluyla alır ve taşır. Bulaşıcı hastalıklar, bit ve türevleri olan parazitler aracılığıyla yayılmaktadır. Bitlerin yumurtası olan sirke, saç telleri boyunca dizilir ve saçların toplanması ve taranması halinde, rahatlıkla görünür hale gelir. Bu yüzden, saçına bit yerleşmiş kişi, sürekli tedirgin olur ve bu durum günlük hayatlarını aksatabilir.

Bit Nasıl Temizlenir (Bitlenme Tedavisi)?

Bit sorununu ortadan kaldırmak için doktora gitmeye gerek yoktur. İlaç kullandığınızda rahatlıkla yok olacakları için eczanelerden almanız mümkün. Eczaneden alınan bit ilacı, saça uygulandıktan sonra zaman kaybetmeden sirkeleri temizlemelisiniz. Ne yazık ki hiçbir bit ilacı sirkeleri öldürmek için yeterli değildir. Bu yüzden saçınıza bakılması, tek tek sirkelerin temizlenmesi gerekir. Bitin yerleştiği saçlar, yoğun olarak temizlenmeli. Bit bulaşan kişinin yaşadığı yerdeki, iş yerindeki, öğrenci ise sınıfındaki herkes, bitten kurtulmak için ortak çalışmalı, her birey ayrı ayrı saç temizliği yapmalıdır.

Çünkü; aile bireylerinden biri, bu kurtulma çalışmasına katılmazsa, herkesin saçı temizlense bile, o bir kişinin hala bit taşıma ihtimali vardır. Bitle mücadele için geliştirilmiş olan, son derece etkili bit şampuanları vardır. Bitin yerleştiği saç derisi, sık sık bu şampuan ile yıkanmalı. Sık dişli ve sert bir tarakla, sık sık taranmalı ki bitin yumurtası sirkeler saçtan uzaklaştırılabilsin. Bit şampuanı kutusunun içinde, bu işlemi gerçekleştirmek için bir tür fırça çıkabilir. Bitleri doğal yollarla yok etmek isterseniz sirke kullanabilirsiniz.

[renkbox baslik="Cüzzam (Lepra) Hastalığı Nedir? Nedenleri, Belirtileri, Korunma Yolları ve Tedavisi
" link="https://bilgihanem.com/cuzzam-lepra-hastaligi-nedir/" resim="https://bilgihanem.com/wp-content/uploads/2017/12/cuzzam-hastaligi-nedir-nedenleri-belirtleri-korunma-yollari-ve-tedavisi.jpg" renk="yesil" yenisekme="hayir"][/renkbox]

Sirkeyi saçınıza sürüp sonra streç film ile sarın. Yaklaşık 1 saat kadar saçınızda sirke ile bekleyin. Daha sonra ılık su ile temizleyebilirsiniz. (Sirke hakkında bilgi almak için tıklayın.) Her ne kadar saç derisi için tehlikeli olsa da gaz yağı, bitler için en köklü çözümlerden biridir. Bir miktar gaz yağını, pamuk yardımıyla saçınıza sürüp biraz bekletin. Şiddetli yanmaya neden olacaktır ancak son çare olarak düşünülebilecek bir yöntemdir.

Bit Bulaşması Nasıl Önlenir?

Bitten korunmanın en geçerli yolu, sürekli kontroldür. Saçlarınızı çok temiz tutuyor olsanız bile, bitli bir kişiyle temasınız, size bulmasına sebep olabilir. Öğrenci olan evlerde, sık sık saç dipleri kontrol edilmelidir. Kuaför ve berber gibi ortak hizmet alanlarından, yüksek oranda bit bulaştığı tespit edilmiştir. Mümkün oldukça, bu tür yerlerde, kendi saç fırçalarınızı kullanmanız, geçerli bir korunma yöntemidir. Bu tür hizmet veren yerleri, sık sık uyararak, genel temizliğine dikkat etmelerini sağlayabilirsiniz. Bunların dışında başkasına ait tarak, bere, şapka, havlu gibi eşyaları da kullanmamaya özen göstermelisiniz.

Bit çok küçük bir canlı olsa da bulaştığını anladığınız anda müdahale edilmesi gerekmektedir.  İnsandan insana çok rahat bir şekilde geçen bitin en çok saçlarda oluşan türüne rastlanmaktadır.
Hayatınızda hiç bitlenme vakası yaşadınız mı?
Birinin saçında bit gördüğünüz anda ilk olarak ne yaparsınız?
İlaçların dışında bit tedavisinde kullanılan doğal yöntemler var mı?
Bit ve buna benzer böceklerin bulaşmaması için ne gibi önemler alıyorsunuz?



Okur Yorumları
  1. Arkadaşlar bit sorunu olanlar yarım çay bardağı mazot ile saçlarını ıslatıp güzelce tarasın 5 dakika sonra banyo yapın tertemiz olacaktır

  2. Ben ilkokuldayken bitlenmiştim, upuzun saçlarımı kesmişlerdi. hala içim yanar.

  3. Merhaba. Evimizdeki kuş bitlenmiş kafesini temizlerken farkettim ve bir anda önce banyoya yayıldı. Sonra da evin çeşitli yerlerinde görmeye başladım. Hemen evi ilaçlatıp terkettim. Bir iki aylığına şehir dışına çıkmak zorundaydım. İlaçlama çözüm olur mu sizce eve döndüğümde onları çoğalmış olarak bulur muyum ?? Kokulu ilaçlama yaptırdım

Ayşe Beril için bir cevap yazın Cevabı iptal et