Dinamometre Nedir? Nasıl Yapılır? Ne İşe Yarar?

Bazı kuvvetlerin, birçok kez direkt olarak ölçümleri yapılamaz. Ancak icra ettikleri işin ölçümü yapılarak kuvvetin ne büyüklükte olduğu hakkında bilgi edinilebilir. Örnek olarak dönme faaliyeti gösteren makinelerde ölçüm dönme momentinin yardımı ile ölçülür.

Böyle dinamometrelere, dönme momenti ölçümü yapan dinamometre adı verilir. Diğer türler ise doğrudan ölçen ya da basınca dönüştürüp ölçen dinamometrelerdir. En basit dinamometre aslında yaylı el kantarlarıdır. Bunlar basit yapıda olmalarına rağmen iç mekanizmasındaki yayın zaman içinde esnemesiyle hatalı sonuçlar verebilen dinamometrelerdendir.

[renkbox baslik="Barometre Nedir? Çeşitleri Nelerdir?" link="https://bilgihanem.com/barometre-nedir/" resim="https://bilgihanem.com/wp-content/uploads/2016/01/barometre-nedir-cesitleri-nelerdir.jpg" renk="mavi" yenisekme="evet"][/renkbox]

Dinamometreleri çalışma sistemlerine göre sınıflandırmak mümkündür. Her tür başka ölçüm alanlarında kullanılmak üzere oluşturulmuştur. Bu türlerin hepsinin yaptığı ölçüm de aynı birimle gösterilir. Dinamometre kelimesi dilimize kuvvetölçer olarak alınmıştır ancak terimsel kullanımlarda yabancı ismiyle söylenmeye devam edilir.

Dinamometre Nedir?

Döner bir makinenin çıkış kuvvetinin ölçülmesine yarayan aygıta dinamometre adı verilir. Bunlar, sıklıkla enerji motorlarının ya da araba motorlarının beygir gücünün ölçülmesinde kullanılmıştır. Dönüş işlemini yapan parçaya burma kuvveti uygulanır. Bu kuvvetin açısal hız ile çarpımı, kuvvet birimini verir. Dinamometrelerin ölçüm birimleri Newton (N) ile gösterilmiştir.

Dinamometre Ne İşe Yarar?

Dinamometreler bir motor veya makinenin, çıkış kuvvetini ölçmede kullanılan aygıtlardır. Kuvvetölçer olarak da nitelendirilen dinamometreler genel olarak; bir otomobil motorunun ya da enerji motorunun beygir gücünü ölçmede kullanılmaktadır.

Dinamometre Nasıl Yapılır?

Dinamometreler yayın esneklik özelliğinden faydalanılarak elde edilmiştir. İç içe geçmesi sağlanmış iki borudan meydana gelir. İç kısımdaki boruda yay bulunur. İçteki borunun üst kısmı eşit oranlarda bölmelere ayrılmıştır. Cisim iç taraftaki borunun ucundaki çengel bölmeye takılır. Yer cismi ne kadar kendine çekebilirse o cisim ağırlığı o derecededir. Ayrıca dinamometrelerin küçükleri de bulunabilir. Bu türler genellikle küçük birimdeki güçleri ölçmeye yarar. Bu şekilde basit parçalarla amatör olarak dinamometre yapılabilir.

Dinamometre Nasıl Çalışır?

Herhangi bir cisme güç uygulandığı süre boyunca, uygulanan gücün oranına göre cisimde biçimsel değişmeler görülür. Bu değişimlerin sayesinde dinamometreye uygulanan gücün şiddeti belirlenir. Çalışma sistemi bu şekilde işler. Elektrik veya otomobil motorunun çıkış gücü ölçülürken kullanılan dinamometreler, dönen parçaya uygulanan burma kuvvetinin, açısal hızla çarpımı ile kuvveti belirler. Newton ile ölçülen dinamometre biriminde; 1 Newton = 1/9.81 kilograma eşit olarak belirlenmiştir.

Dinamometre Çeşitleri Nelerdir?

Dinamometreler ölçtükleri araca göre çeşitlenirler. Bunlardan bazıları; şase dinamometresi, kartling dinamometreler, marine dinamometresi, motorsiklet dinamometresi, dijital dinamometreler, analog dinamometreler ve el dinamometresidir. En çok kullanılan dinamometre çeşitleri ise şunlardır:

Motor Dinamometresi

Fabrikalarda ya da model araç modifiyelerinde kullanılan bir türdür. Araçların sökülen motorlarındaki volan çıkışı dinamometreye bağlanmaktadır. Ardından, volan çıkışındaki kuvvetin ölçümü yapılır. Bu türün tek olumsuz yönü, motorun araçtan sökülmesini zorunlu kılmasıdır.

Yük Dinamometresi

Otomobillerin yük altında olduğundaki ölçümlerinin yapılması sistemiyle çalışır. Silindirlerden birine bağlanan elektrikli fren sayesinde otomobil herhangi bir devirde yüklenmeye başlar. Belirlenen devirin dinamometreye girilmesinin ardından istense bile devrin üzerine çıkılamaz. Frenin alt kısmındaki bağlı yük okuyucu ile tekerlekteki tork değeri belirlenebilir ve devir ile katsayı çarpımı yapılır. Böylece beygir gücü tespit edilir. (Tork Nedir?)

Akselerasyon Dinamometresi

Otomobiller silindirin üzerinde ilerlerken ve genellikle 4. vitesteyken, 1000 devir noktasında tam gaz olarak ölçüm yapılan dinamometrelerdir. Araç devir kesici alanına girdiğinde gazdan ayak çekilir ve ardından aracın kendi kendine 1000 devir seviyesine iniş yapması beklenir. Yapılan ölçümün prensibinde hızlanma aşamasındaki motorun kuvveti, yavaşlama sırasında da kayıplar hesap edilmektedir. Ölçümün sonucunda motor çıkışı kısmında ve tekerlekte bilgisayarlar kullanılarak hesaplar yapılmaktadır.

Yol Dinamometresi

Genellikle tüm otomobil markalarının servisleri ve ölçüm merkezlerinin kullanmayı tercih ettiği dinamometre çeşidi budur. Otomobilin tekerlekleri iki tane silindirin arasına alınır. Araçlar bu silindire sabitlendikten sonra tam gaz verilir ve sabit devirdeyken ölçüm yapılır. Ölçümler, tekerlek ya da motorun çıkış gücü olarak çeşitli şekillerde yapılabilir.