Doğan Kuşları Hakkında Bilgi; Doğan Kuşu Nedir? Özellikleri Nelerdir?

Dünyanın hemen her yerinde görülebilen doğan, gündüz avcı kuşlarından biridir. Kısa vücutlu ve küçük gibi görünse de oldukça güçlü ve bir o kadar da kurnaz bir kuştur. Avcılık konusunda pek çok kuştan çok daha başarılı olan doğanlar, yırtıcılıkları ile hayranlık uyandırmaktadırlar.

Birbirinden farklı pek çok türe sahip olan doğanlar, halk arasında birçok farklı isimle anılırlar. Anadolu’da bulunan doğan türü için kerkenez ismi kullanılmaktadır. Bu isimle anılan farklı renkte doğan türleri vardır. Görünümleri ve çıkardıkları sesler yönüyle birbirinden ayrılan türler, genel özellikleri itibariyle oldukça benzerdir.

[renkbox baslik="Akbabalar Hakkında Bilgi; Akbaba Nedir? Özellikleri ve Çeşitleri Nelerdir?" link="https://bilgihanem.com/akbaba-hakkinda-bilgi/" resim="https://bilgihanem.com/wp-content/uploads/2016/02/akbaba-hakkinda-bilgi.jpg" renk="yesil" yenisekme="evet"][/renkbox]

Etçil olan doğan kuşları, gündüzleri ava çıkarlar. Yakaladıkları çoğunlukla küçük hayvanlardır ancak aç kalma durumlarına göre av kriterleri değişkenlik göstermektedir. Her ne kadar insan tarafından büyütülen, beslenen doğanlar olsa da doğan kuşu, yabani ve tehlikeli bir hayvandır. Bu nedenle doğada, kendi alanında kalması çok daha sağlıklı olmaktadır.

Doğan Kuşu Nedir?

Kısa gövdeli, sivri ve keskin gagalı, yırtıcı ve güçlü pençelere sahip Falco cinsi kuşlara doğan kuşu adı verilmektedir. Çoğunlukla kahverengi, sarı, siyah ve beyaz renkte olan doğan kuşlarının zaman zaman farklı tonlarda kırmızı lekeli olduğu da görülmüştür. Sırt kısımlarında görülen renk dağılımı, vücutlarının başka hiçbir noktasında bulunmaz. Enlemesine çizgilerden oluşan şeritler görülmektedir.

Kanatları boyuna nazaran oldukça uzun olan doğanların kanat uçları da oldukça sivridir. Bu sivrilme "V" şeklinde gelmektedir ve uçuş esnasında doğanın hız kazanmasına yardımcı olmaktadır. Ayrıca aşağı inişlerinde ya da ava yaklaşmalarında kontrollü olmasını sağlamaktadır. Diğer yırtıcı kuşlarda olduğu gibi kanatları, doğan kuşları için hareket merkezidir.

Doğan Kuşunun Özellikleri Nelerdir?

Çoğunlukla uçarken görülen doğan kuşları, dağlık arazi kuşudur. Konabileceği yüksek yerlerde olmayı tercih eder. Avlanma esnasında bu alışkanlığı oldukça avantaj kazanmasını sağlamaktadır. Göz keskinliği doğan kuşunun en büyük avantajıdır. Göçmen doğanlar olduğu gibi yerli doğanlar da bulunmaktadır. Dönemsel göçüşler ile soğuk havaların olduğu yerleri tercih ederler.

Yerel olanlar ise kendi bölgelerinin dışında bulunmaktan hoşlanmazlar. Kendi yuvaları yoktur. Familyasının diğer kuşları gibi sabit yer belirlemezler. Farklı noktalarda devamlı gezinirler. Çoğunlukla yalnız oldukları görülür. Suya yakın yerlerden ayrılmamakla beraber kalabalık ormanlarda ya da insanın olduğu noktalarda olmamayı tercih ederler.

[renkbox baslik="Kelaynak Kuşları Hakkında Bilgi; Kelaynak Kuşu Nedir? Özellikleri Nelerdir?" link="https://bilgihanem.com/kelaynak-kuslari-hakkinda-bilgi/" resim="https://bilgihanem.com/wp-content/uploads/2016/03/kelaynak-hakkinda-bilgi.jpg" renk="siyah" yenisekme="hayir"][/renkbox]

Bilim dünyasında Falconidae olarak bilinen Doğangiller familyasına dahil olan doğanlar, Falco cinsi kuşlardır. Bu cinse özgü kuvvetli pençeleri, keskin gagaları vardır. Ayrıca görme yetileri pek çok kuş türünden çok daha kuvvetlidir.

Renklerine ve vücut tiplerine göre farklı türlere ayrılan doğan kuşlarından bazıları; gök doğan, kızıl doğan ya da delice doğan adını almaktadır. Çayırlarda yaşayan ve genellikle ıssız arazilerde denk gelinen doğan türüne ise çayır doğan ismi verilmiştir. Sevimli bir görünüme sahip olsa da tehlikeli kabul edilen doğanlar; kertenkele ya da tavşan avında oldukça başarılıdırlar. Bununla beraber doğada bulunan kemiricilerin sayısının artmasına da engel olur.

Doğan Kuşu Nasıl Avlanır?

Saatte yaklaşık 200 km hıza ulaşabilen doğanlar, avlanmak istediklerinde 300 km hız ile avlarına uçarlar. Çoğunlukla havada daire çizerek avlarını takip eder daha sonra harekete geçerler. Günün ilk ışıklarıyla beraber avlanmak için harekete geçen doğan kuşu, kilometrelerce yükseklikten tarlalar arasındaki fareleri görebilir. Yaklaşık 1 dakika içinde avını yakalamış olur. Avlanmadığı zamanda ağaçlarda ya da dağlarda bulunan doğan kuşu, bu noktadan gözleriyle av takibi yapabilmektedir. Bu özellikleri göz önüne getirildiğinde doğan kuşunun elinden herhangi bir kemirgenin kurtulması imkansızdır.

Doğan Kuşlarında Üreme Nasıl Olur?

Doğan kuşları yavrularının olduğu yumurtaları dağların zirvelerinde saklarlar. Nadiren terk edilmiş yuvaları kullansalar da çoğu zaman çalılıkların üzerine yavrularını dağıtırlar. Yumurtalar genellikle kirli kabuklu, kırmızı lekeli, kahverengi olurlar. Her yumurtlama döneminde 5 ya da 6 yumurta oluşur. Anne doğan yaklaşık 30-35 gün kuluçkada kalır. Yumurtadan çıkan yavruları 1 ay kadar besleyen anne baba daha sonra uçmayı öğreterek onları özgürlüklerine uğurlarlar.

Doğan Kuşları Evcilleştirilebilir mi?

Doğan kuşları yaklaşık 1 ay kuluçkada kalmaktadır. Sonrasında yavrular yumurtadan çıkacaktır. Evcilleştirme amacıyla doğan kuşu isteniyorsa yumurtadan çıktıktan 1 ay sonra alınabilir. Bu sürede başlarına bir poşet geçirilmeli ve pençeleri nedeniyle dikkatli olunmalıdır. Elinize veya kolunuza alıştırırken muhakkak eldiven takmaya özen göstermelisiniz. Aksi halde kalıcı iz bırakabilir. Evde büyütülen doğan kuşu en fazla 65 cm olmaktadır. İyi bakılması durumunda kolaylıkla adapte olabilmektedir. Evcilleştirilmesinin temel nedeni ise avlarda oldukça başarılı olmasıdır.

Türkiye’de Doğan Kuşu Bulunur mu?

Türkiye’de hemen her çeşidi bulunmasa da boz doğan, kahverengi doğan, isli doğan ve kır doğanı bulunmaktadır. Dağlık arazilerde görülen doğanlara, insan nüfusunun seyrek olduğu yerlerde denk gelinebilir.

Kamufle olma konusunda oldukça başarılı olan doğanlar karlı dağlarda bulunuyorlarsa muhakkak beyaz renkli olurlar. Çorak ve bozkır alanlarında ise kahverengi doğana denk gelmek mümkündür. Doğu Anadolu ve İç Anadolu Bölgesi doğan kuşunun yoğun olarak bulunduğu bölgelerdir.

Doğan Kuşlarının Bilimsel Sınıflandırması

Alem: Animalia (Hayvanlar)
Şube: Chordata (Kordalılar)
Sınıf: Aves (Kuşlar)
Takım: Falconiformes (Gündüz Yırtıcı Kuşları)
Familya: Falconidae (Doğangiller)
Alt familya: Falconinae (Doğanlar)
Cins: Falco
Tür: F. Eleonorae