Lezzetli ve sevilen yaz meyvelerinden biri olan dut, Nisan ve Mayıs aylarında çiçek veren ağacın meyvesidir. Kabuklu bir yapıya sahip olmadığı için çok hassastır, fazla yıkanmaya gelmez ve sıcak havalarda çabucak bozulmaktadır. Özellikle ağaçtan toplandıktan sonra buzdolabında muhafaza edilmelidir. Güney Avrupa ve ülkemizde bolca dut ağacı yetişmektedir. Mevsiminde tüketilmesi gereken lezzetli bir meyve olmasının yanı sıra, dut kurusu, pekmezi, şurubu gibi farklı şekillerde tüketildiğinde bile insan sağlığına oldukça fayda sağlayan bir meyvedir.
Özellikle en sık rastlanılan beyaz ve kara dut çeşitleri, idrar söktürücü ve ateş düşürücü gibi doğal etkilere sahiptir. A ve C vitaminleri bakımından oldukça zengin olması nedeniyle bağışıklık üzerine olumlu etkileri bulunmaktadır. Demir zengini olan dut, vücut için ideal bir kan yapıcı meyvedir.
[renkbox baslik="Vişne Nedir? Çeşitleri, Özellikleri ve Faydaları Nelerdir?" link="https://bilgihanem.com/visne-nedir/" resim="https://bilgihanem.com/wp-content/uploads/2017/05/visne-nedir-cesitleri-ozellikleri-ve-faydalari-nelerdir.jpg" renk="kirmizi" yenisekme="evet"][/renkbox]
Meyvesi kadar dut ağacının yaprakları da tam anlamıyla şifa deposudur. Diş ağrısının son bulması için kaynatılmış dut yaprağı suyu ile gargara yapılması önerilmektedir. Sadece sağlığa faydaları ile ön planda olan kara dut şurubu, dut pestili ve kara dut pekmezi gibi ürünler her yaştan insan için şifa kaynağı niteliğindedir. Bizler bu yazımızda, Bilgihanem okurları için dut meyvesinin genel özelliklerini, nasıl yetiştiğini ve faydalarını bir araya getirmeye çalıştık.
Dut Nedir?
Dut, Dutgiller familyasından Morus cinsini oluşturan ağaç türleridir. Vatanı Çin’dir. Ufak ve yumuşak taneleri ile tazesi kadar kurusu da severek yenilen dut, beyaz ve kara renkleri olmak üzere farklı türleri olan bir meyvedir. Besleyici yönü ile de öne çıkan dut, kalp ve kemik sağlığına dost özelliktedir.
Antioksidan değeri yüksek bir meyve olmasından dolayı, hastalıklardan korunmak ve sağlam bir bünyeye sahip olmak için mutlaka dut yenilmesi tavsiye edilmektedir. Oldukça narin bir meyvedir. Çok soğuk veya sıcak havalarda çabucak zarar görür. Dutu toplamak için ağacının altına temiz bir bez serilir. Ağacın dalları silkelenir ve dutun bu büyükçe beze dökülmesi sağlanır.
Toplandıktan sonra ise taze olarak tüketilecekse hemen yenmeli veya buzdolabında tutulmalıdır. Eğer şurubu, pekmezi veya marmelatı yapılacaksa da hemen işleme alınmalıdır. Aksi halde çok kısa bir süre içerisinde çürüyüp ziyan olacaktır.
Dut Çeşitleri Nelerdir?
Dünya genelinde yaygın olarak yetiştiriciliği yapılan dutun birden çok çeşidine rastlamak mümkündür. Ticari anlamda kazancı yüksek bir ağaç türü olduğundan, dut ağacı son derece değerli bitkidir. Dünyada üretilen pek çok dut çeşidi, yetiştirildikleri ülkenin ya da bölgenin adını almış durumdadır. Buna göre; Afrika dutu, Himalaya dutu, ıhlamur yapraklı dut, Teksas dutu, Çin dutu ve Moğol dutu gibi çeşitleri vardır. Ülkemizde de yaygın şekilde dut yetiştiriciliği yapılmasına rağmen birkaç çeşit dut türü mevcuttur. Bunlar arasında beyaz dut, kara dut ve mor dut çeşitleri yer almaktadır.
Dutun Özellikleri Nelerdir?
Dünyada ve ülkemizdeki birçok toprak yapısına uyumlu olan dut ağacı, pek çok yöre insanının başlıca geçim kaynaklarından biridir. Üretim aşamasında üreticisine en düşük maliyeti sunan dut, satış aşamasında pazarın en değerli meyvelerinden biri özelliğindedir. Dut ağacının meyvesi mevsiminde taze olarak tüketilebildiği gibi, mevsimi dışında da pestil ve pekmez gibi şekillerde tüketilebilmektedir.
Böylece dutun faydalarından her daim yararlanmak insanlar için mümkün olmaktadır. Beyaz dut tatlı ve daha sulu özellikte iken, kara dut ekşi ve daha sert yapıdadır. Bu nedenle beyaz dut genellikle pestil yapımında, kara dut ise pekmez ve şurup yapımında kullanılmaktadır.
Dutun Faydaları Nelerdir?
İçeriği vitamin ve mineraller bakımından oldukça zengin olan dut, sağlık için vazgeçilmez bir meyvedir. Sindirim sistemi dostu olan dut, kabızlık ve şişkinlik gibi sorunların önüne geçer. C vitamini içeriği sebebiyle grip gibi kış hastalıklarını kolay atlatmak mümkündür. Göz sağlığını koruyucu etkisi vardır. Şeker hastalarında kan şekerini düzenli bir seviyede tutmaya yardımcıdır. Kanser hücrelerini önler.
Kolesterol seviyesini de ideal ölçüde tutmaya yarar. Ameliyatlar sonrası tüketildiğinde kan dolaşımını hızlandırdığı için enfeksiyon riskini önler. Uzun süren kabızlık şikayeti için her gün 10 adet dut yemeye özen gösterilmelidir. Pek çok iç organa faydaları ile ön planda olan dut, karaciğer ve böbreklerin temizlenmesi için en ideal meyvelerden biridir.
Çocukların gelişimi için faydalı olmasının yanı sıra zekanın gelişmesinde de olumlu etkisi büyüktür. Uykusuzluk sorunu çekenler için dut birebirdir. Ayrıca pekmez olarak tüketildiğinde birçok mide rahatsızlığının iyileşmesi ve astım gibi kronik hastalıkların hafiflemesi mümkündür. Dut meyvesi kurutularak da kullanılabilir. Dut kurusu şeklinde tüketilerek her mevsim tüm faydalarından yararlanılabilir.
Dut Yaprağının Faydaları
Meyvesinden ziyade dut ağacının yaprakları da sağlık için oldukça faydalıdır. Çok yüksek miktarda protein, kalsiyum, demir, mineral ve antioksidan içerir. Ayrıca şekerin hızlıca kana karışmasını önler. İdrar söktürmek amacıyla yaprakların kaynatılarak tüketilmesi uygundur. Bitki sıcak suda yaklaşık 10 dk demlenerek de çayı tüketilebilir. Dut yaprakları asla kaynatılarak içilmez. Ayrıca asma yaprağı gibi sarılarak da tüketilebilir.
Beyaz Dutun Faydaları
Her türü insan sağlığı için mucizevi özelliğe sahip olan dutun beyaz renkte olanı hem lezzet hem de görüntü olarak oldukça cezbedicidir. Şifa amacıyla kullanımının Osmanlı dönemine kadar uzandığı beyaz dut, içerdiği maddeler nedeniyle antibiyotik ilaç niteliğinde bir meyvedir. Diyabet hastalarının zor kapanan yaraları için beyaz dut meyvesi ya da yaprakları kullanıldığında yaralar hızla kapanacaktır.
[renkbox baslik="Şeftali Nedir? Çeşitleri, Özellikleri ve Faydaları Nelerdir?" link="https://bilgihanem.com/seftali-nedir/" resim="https://bilgihanem.com/wp-content/uploads/2016/12/seftali-meyvesi-hakkinda-bilgi.jpg" renk="turuncu" yenisekme="hayir"][/renkbox]
Ayrıca geçmek bilmeyen egzama sorununa karşı da dut oldukça faydalıdır. Dut ile egzama tedavisi için kaynamış suyun içerisinde kaynatılmış bir avuç dolusu dut kurusuna ihtiyaç vardır. Hafif soğutulduktan sonra ellerinde egzama olan kişilerin bu suyun içinde yaklaşık 10 dakika ellerini bekletmeleri ellerdeki bu rahatsızlığın zamanla geçmesini sağlayacaktır. Haftada üç kez bu uygulamayı yaparak egzama rahatsızlığından kurtulan kişilerin sayısı bir hayli çoktur.
Kara Dutun Faydaları
Bağışıklık sisteminin güçlenmesi, saçların sağlıkla parlaması ve şeker hastalığının etkilerini azaltmak, kara dutun başlıca faydaları arasındadır. Diş ve diş eti sağlığı için inanılmaz etkileri ile alternatif tıp niteliği kazanmış olan karadut yaprakları, diş eti kanamalarının azalmasını ve daha sağlıklı diş yapısına sahip olmayı sağlamaktadır.
Kan hücreleri yapımında etkili olan magnezyum, potasyum ve demir bakımından en zengin meyvelerden biridir ve bu özelliği sayesinde kan yapıcı niteliği oldukça fazladır. Ayrıca kalsiyum oranının fazla olması da kemik sağlığı açısından faydalı olmasına neden olmaktadır.
Kara dutun insan sağlığına etkilerini tartışmak bile yersiz diye düşünüyorum. Özellikle kıvamlı şurup gibi olanları kışın günlük alınması gereklidir diye düşünüyorum