Fosfor Nedir? Özellikleri, Kullanım Alanları ve Çıkarıldığı Yerler

Fosfor aktif bir element olma özelliğinden dolayı doğada serbest olarak bulunması zor olan bir mineraldir. Daha çok apatit minerali şeklinde bulunan fosfor elementi silis ve kokun ısıtılması yöntemi ile elde edilmektedir. Üç farklı şekilde görülebilen fosfor; beyaz, siyah ve kırmızı renkte olabilmektedir. Özelliklerine göre kullanım alanları da değişiklik göstermektedir.

Fosforun hava ile teması sırasında aniden alev almaya başlaması bu elementin en ilginç özellikleri arasındadır. Zehirli bir element olmasının yanı sıra sadece karbon sülfürde çözünme özelliği bulunmaktadır. Su altında saklanabilen fosfor elementi su içindeyken demir maşa ile kesilmektedir.

[renkbox baslik="Kükürt (Sülfür) Nedir? Özellikleri, Kullanım Alanları ve Kükürt Çıkarılan Yerler
" link="https://bilgihanem.com/kukurt-sulfur-nedir/" resim="https://bilgihanem.com/wp-content/uploads/2016/03/kukurt-nedir-kullanim-alanlari-ozellikleri-ve-cikarilan-yerler.jpg" renk="siyah" yenisekme="evet"][/renkbox]

Sarımsak benzeri kokusunun yanı sıra muma benzeyen bir görüntüye sahiptir. Fosforun beyaz olan allatropu doğada en çok bulunan biçimlerinden biridir. Karanlıkta ışıldayan bir görüntü almasının yanında zehirli olması bu elementin kullanım alanları hususunda dikkatli olmayı gerektirmektedir. 60 derece olan havada yanma özelliği olduğundan, muhafazasında çok dikkatli davranmak gerekmektedir.

Fosfor Nedir?

Kimyasal yapılı ametal bir element olan fosfor ilk olarak 1669 yılında Hennig Brand tarafından keşfedilmiştir. Ürenin ısıtılması sırasındaki buharlaşma fosfor elementinin bulunmasına neden olmuştur. Gün ışığına maruz kalan fosforun enerji seviyesinde artış gözlenir. Buna karşın bu element sabit bir enerji seviyesinde kalma eğilimindedir. Karanlık bir yerde enerji seviyesini aşağıda tutmaya çalışırken bizlerin gördüğü yansımalar fosforun ışıldaması olarak biçimlenmektedir. Fosfor ayrıca insan vücudunda en çok bulunan elementlerden biridir. Ölen canlılarda kalan fosfor ise bakteriler tarafından kazanılır ve bu şekilde fosfor döngüsü gerçekleşmiş olur.

Fosforun Özellikleri Nelerdir?

Görünüş olarak yarı saydam ve sarı renkli bir element olan fosfor özgül ağırlık olarak 1,83 grama denk gelmektedir. Sadece 44 derecede eriyebilen özellikte olması kolay erime kabiliyetine sahip bir element olduğunu göstermektedir. Atom numarası 15 olan fosforun, periyodik cetveldeki simgesi P harfidir. Atom kütlesi ise 30,973762'dir. Suda çözünmesi söz konusu olmamakla birlikte sadece karbon sülfür içinde çözünmektedir. Azot dışındaki birçok element ile kolaylıkla birleşme özelliğine sahiptir.

Oksijen ile oldukça kolay bir şekilde birleşen fosfor bu nedenle havada kolaylıkla ateş alabilmektedir. Bu sebeple fosfor ile çalışma esnasında dikkatli olmak ve saklamak için de su dolu şişeleri tercih etmek gerekmektedir. Fosfor hücrelerdeki DNA ve RNA'nın temel yapıtaşıdır. Vücudumuzdaki birçok enerji döngüsü, fosfor minerali sayesinde gerçekleşir. Özellikle solunum esnasında görevli birçok enzimin işleyişinde fonksiyon sahibidir.

Fosforun Kullanım Alanları Nelerdir?

Zehirli bir element olmasına karşın kullanım alanı oldukça yaygın olan fosforu ampul yapımında görmek mümkündür. Diğer elementlerle olan alaşımları ile ortaya çıkan fosforik asit ise tıpkı potasyum nitrat gibi tarım ve hayvancılıkta en sık kullanılan malzemelerden biri olmaktadır. Özellikle havai fişek fabrikalarında, kibrit yapımında ve diş macunu yapımında da fosfor elementinden yararlanılmaktadır. Ayrıca insan bedeni içinde kalsiyumdan sonra en çok bulunan bir element olan fosfor, insan sağlığı ve yaşam döngüsü için büyük önem taşımaktadır.

Fosfor Çıkarılan Yerler Nerelerdir?

Doğada serbest bir element olarak bulunmayan fosforun günümüzdeki elde ediliş şekli fosforun filiz hali olan beyaz fosfordan eldesidir. Dünyada en çok fosforun çıkarıldığı yerler ABD, Fas ve Tunus’tur. Kırmızı, beyaz ve siyah fosfor olmak üzere çok fazla biçimi bulunan bu elementte beyaz fosforun ısıtılması sonucunda kırmızı fosfor elde edilmektedir.

Fosfor Hangi Besinlerde Bulunur?

İnsan vücudu için son derece önemli bir element olan fosfor en çok diş ve kemik hücrelerinde bulunan ve bu nedenle vücudun bu kısımları için oldukça önemli bir elementtir. Eksikliği halinde pek çok hastalığa sebep olması nedeniyle fosfor bakımından zengin yiyeceklerle beslenmek oldukça önemlidir. En çok süt ve süt ürünlerinde bulunan fosfor elementi yumurta ve kırmızı et içinde bolca bulunmaktadır. Badem ve fıstık gibi kuruyemişlerin yanı sıra mercimek ve susam gibi yiyecekler içinde de fosfor yer almaktadır. Somon balığı, uskumru, alabalık gibi deniz ürünlerinde bulunur. Sarımsak ve susam fosfor bakımından en zengin yiyecekler arasında yer alırken, meyve ve sebzeler fosfor elementi açısından çok da zengin olmayan besinlerdir.

Fosforun İnsan Vücuduna Faydaları Nelerdir?

Vücudun sinir hücrelerinde daha çok rastlanan fosfor sinirlerin uyarılmasına yardımcı olmaktadır. Ayrıca vücuttaki hormon üretimini artırması, zihnin açık ve dinamik kalmasına yardımcı olması gibi olumlu etkileri bulunmaktadır. Vücuttaki asit ve baz dengesinin korunmasına yardımcı olan fosfor besinler aracılığı ile yeterince alınamadığında pek çok hastalığa neden olmaktadır. Başta kemik hastalıkları olmak üzere raşitizm, dişlerde problem, nefes almakta güçlük ve yorgunluk gibi rahatsızlıklara yol açmaktadır.

Fosfor Eksikliğinin Belirtileri Nelerdir?

Fosfor elementinin sadece fiziki açıdan kullanım alanları hakkında bilgi sahibi olanlar fosforun insan sağlığı için ne kadar faydalı ve gerekli olduğunu bilmelidirler. Bu sebeple fosfor içeren besinleri tüketmek ve eksikliği söz konusu olduğunda hangi belirtilerle karşılaşılacağınızı bilmek, ciddi rahatsızlıkların da önüne geçmeyi mümkün kılacaktır.

[renkbox baslik="Asbest (Amyant) Nedir? Özellikleri, Kullanım Alanları ve Çıkarıldığı Yerler
" link="https://bilgihanem.com/asbest-amyant-nedir/" resim="https://bilgihanem.com/wp-content/uploads/2017/11/asbest-amyant-nedir-ozellikleri-kullanim-alanlari-ve-cikarildigi-yerler.jpg" renk="mavi" yenisekme="hayir"][/renkbox]

Sağlıklı bir insanın vücudunda olması gereken fosfor miktarının altında olan değerler sonucunda kişilerin kendilerini sürekli yorgun ve halsiz hissetmeleri, buna bağlı olarak da anksiyete ve kaygı bozukluğu sorunları ile karşılaşmaları muhtemeldir. Sebepsiz yere kendini sürekli yorgun hisseden kişilerin vakit kaybetmeden fosfor değerlerine baktırmaları önerilir. Kişilerde sürekli endişe hali ve nefes alıp vermedeki düzensizliklerin genel nedeni fosfor eksikliğinden kaynaklanabilmektedir. Yetişkinler kadar çocuklarda da sıkça karşılaşılan raşitizm hastalığının temel nedeni fosfor eksikliğidir.