Gazel Otu Nedir? Nasıl Kullanılır? Faydaları ve Yan Etkileri Nelerdir?

Gazel otu günümüzde çoğunlukla Asya ve Avrupa topraklarında yetişiyor olsa da anavatanı Kreta adası olarak bilinmekteydi. Bitkinin Latince ismindeki Dictamnus kelimesinin de Kreta sınırları içindeki Dicte dağından geldiği ve Thamnos yani çalı kelimesiyle birleştiği düşünülmektedir. Yine Latince isminde bulunan kelimelerden birinin bitki çiçeğinin renginden geldiği kabul edilmiştir.

Gazel otunun şifalı bitki olarak kullanılmasının 12. yüzyıla dayandığı bilinmektedir. Bu yüzyılda gazel otunu Alberts Magnus ve Bingenli Hildegard kullanarak çevrelerine tanıtmıştır. Zaman ilerledikçe bitkinin hastalıklarda kullanımı hızlı yayılmıştır. 16. yüzyıla gelindiğinde gazel otu epilepsi hastalarında kullanılmıştır. Yine geçmişte bir tür ilaç olarak bağırsak solucanları üzerinde kullanılmıştır.

[renkbox baslik="Aloe Vera Nedir? Nasıl Kullanılır? Faydaları ve Yan Etkileri Nelerdir?" link="https://bilgihanem.com/aloe-vera-nedir-nasil-kullanilir/" resim="https://bilgihanem.com/wp-content/uploads/2017/06/aloe-vera-nedir-nasil-kullanilir-960x560.jpg" renk="yesil" yenisekme="evet"][/renkbox]

Bitkinin sağlık için faydaları olduğu yakın zamanda güçlenerek ilerlemiştir ama bu inanışı destekleyecek bilimsel araştırmalar yapılmamıştır. Kullanımı konusunda tam da bu nedenle dikkatli davranmak gerekiyor. Genellikle çalılık yerlerde, ormanların seyrek olduğu alanlarda rastlanır. Kökünden ve yapraklarında tıbbi ilaç yapımında faydalanılmaktadır.

Gazel Otu Nedir?

Sedefotugiller familyasından gazel otu, kökü ortalama 20-40 cm uzunluğunda, şifalı bitki olarak bilinmeyip süs bitkisi olarak yetişen bir çeşit bitkidir. Latince ismi Dictamnus albus olarak bilinse de ülkemizde geyik otu, yanıcı ot, girit otu, akgirit otu olarak bilinir. Gazel otu genellikle Asya, Avrupa, Ortadoğu, Türkiye ve Kafkaslarda yetişmektedir.

Gövdesi çatallaşma yapmadan ortalama 40 – 120 cm kadar uzamaktadır. Dikine uzayan gövde oldukça sulu, gevrek ve grimsi bir renktedir. Yaprakları eliptik, oval ve geniş mızrak yapıdadır. Taç yaprakları beş adettir. Her bir çiçeğin göbeğinde 8-10 arasında döllenme tozcuğu bulunmaktadır.

Meyveleri beş parçalıdır ve yıldız görünümünü andırırlar. Bitkinin yaprakları Mayıs ayından Ağustos sonuna kadar toplanabilmektedir. Toplanan yapraklar güneş görmeden, gölgede, temiz ve nemsiz bir ortamda kurutulmalıdır. Aksi halde şifalı özelliklerinden geriye bir şey kalmayacaktır.

Bitkinin kök yapısının bileşiminde; shimnmianin, robutsin, dubintolin ve isodictamnin gibi alkaloit türevleri bulunmaktadır. Ayrıca  izofraxinellon, fraxinoller, thymolmetileter, α-terpineol, β-pinen gibi eter yağı türevleri ile limonin, obacunon ve dictamdiol gibi limonoit türevleri de yer almaktadır.

Yapraklarında yer alan maddelere baktığımızda; dictamnin, skimmianin, γ-Fagarin, evoxin ve dubinidin gibi furochinolin-alkaloit türevlerinin, rutin, isoquercitrin, muricetin-3-rhamnoglikozit, diosmin, kâmpferol  gibi flavon-ve flavonol türevlerinin, limonin, obacunon, rutaevin fraxinellon gibi limonoit türevlerinin ve myrcen, estragol, 1.8-cineol P-cymen ve ocimen gibi eter yağı türevlerinin yer aldığını görmekteyiz.

Gazel Otunun Özellikleri Nelerdir?

Gazel otu yetişmek için kireçli topraklara, kuru yerlere ihtiyaç duymaktadır. Değişen iklim şartları dolayısıyla bitkinin yerleşim alanları yayılmıştır. Bitkinin boyu zaman zaman 1 metreye kadar ulaşabilmektedir. Ancak ortalama boyunu aştığına pek rastlanılmamıştır. Gazel otunun yaprakları üstünde birden fazla, renksiz yağ bezesi yer almaktadır.

Bitkinin üzerindeki çiçekler topluca görünürler ve dik duran bir salkıma benzerler. Gazel otunun çiçekleri Nisan, Mayıs aylarında açar ve genellikle beyaz ya da pembe renkte olup damarlı yapıdadır. Özellikle yaz aylarında bitki üzerinden ciddi miktarda eterli yağ buharlaştığı bilinir. Buharlaşma sonucu oluşan gazın alev alması mümkündür ki gece vaktinde daha parlak bir alev görülebilir.

Gazel otunun kokusu limon ve tarçın karışımına benzemektedir. Damak tadına göre kişiden kişiye değişmekle beraber herhangi bir tat daha ağır basabilir. Gazel otu göreceli olarak hoş kokmasına karşın tadı kötü bir bitkidir. Bitkinin acımsı bir tadı olduğu bilinmektedir.

Bitkinin içinde eterli yağ, acı madde, saponin, antokyan, flavon, kolin ve diktamin alkalit ile birçok farklı madde bulunmaktadır. İçeriğinde bir takım ağır maddeler de bulunduğundan kullanılmadan önce doktora danışılması gerekebilir.

Gazel Otu Nasıl Kullanılır?

Gazel otunun çeşitli kullanım alanları bulunmaktadır ama genellikle bitki çayı şeklinde demlenerek kullanılır. Gazel otunun, kökünden ve çiçeğinden faydalanılabilir. Kullanım yöntemleri ve miktarları hangi amaçla kullanılacağına göre değişiklik gösterebilir.

Çay olarak tüketiminden hariç bir kullanım şekli görülmemiştir. Genel kullanım için çay ölçüsü bir su bardağı suya bir çorba kaşığı bitki şeklindedir. Özel bir durum için kullanılmıyorsa demlenen çay gün içine yayılarak yudum yudum içilmelidir. Önerilen biçimde kullanılmasına rağmen tüketen kişi kendisinde bir rahatsızlık hissederse mutlaka doktora başvurulmalıdır.

İnatçı beyaz akıntı şikayeti olanlar gazel otu ile demlenen çaydan faydalanabilirler. Bunun için gazel otunun kökünden bir çay kaşığı kadar temin etmelisiniz. Kökü, 400 ml civarında kaynar suyun içine ekleyip 5 dakika demlemek yeterli olacaktır. Demlenen çay gün içinde parça parça tüketilmelidir. Çayın soğuk ya da sıcak içilmesi konusunda sınır yoktur.

Gazel Otunun Faydaları Nelerdir?

Bağırsaklarında solucan olması gibi sorunları olan gazel otunun nimetlerinden faydalanabilirler. Bitki çay olarak tüketildiğinde bağırsak solucanlarının temizlenmesine etki etmektedir. Gazel otu ile hazırlanan çay içildiğinde ya da içine bez batırılıp cilde koyulduğunda ateş düşürücü etki gösterir.

Düzenli olarak tüketildiğinde bağışıklık sisteminin güçlenmesine katkı sağladığı bilinmektedir. Bitkiyi bu şekilde kullananlarda hastalıklara karşı korunma söz konusudur. Mide ve bağırsaklardaki sindirim sorunları, gazel otu ile giderilebilir.

Romatizma ağrılarının dindirilmesinde çayın faydası çoktur. Mide ağrısı, kramp şikayeti olanlar da gazel otu çayı tüketerek ağrılarını dindirebilirler.

Adet söktürücü olarak kullanılır. Kadınlardaki genital hastalıklarının tedavisinde kullanılmaktadır. Adet söktürücü olarak kullanmak için çay şeklinde demleyerek kullanabilirsiniz.

Gazel Otunun Yan Etkileri Nelerdir?

Gazel otu çay olarak tüketildiğinde yan etkileri olmayan bitkilerden bir tanesidir. Alerjik durumlar, yanlış kullanımlar hariç gazel otu tüketilmesi sonucunda herhangi bir rahatsızlık görülmesi beklenmez. Aşırı kullanılması hemen her bitkide olduğu gibi çeşitli rahatsızlıklara neden olabilir. İçeriği çok yoğun olduğundan alerji yapma ihtimalini unutmamak gerekir.

Gazel otu hakkında araştırmalar yetersizdir. Herhangi bir üniversite araştırması olmadığından gazel otu şu anda 2. sınıf şifalı bitkiler arasında yer almaktadır.

[renkbox baslik="Sütleğen Otu Nedir? Nasıl Kullanılır? Faydaları ve Yan Etkileri Nelerdir?" link="https://bilgihanem.com/sutlegen-otu-nedir-nasil-kullanilir/" resim="https://bilgihanem.com/wp-content/uploads/2017/05/sutlegen-otu-nedir-nasil-kullanilir-faydalari-ve-yan-etkileri-nelerdir.jpg" renk="sari" yenisekme="hayir"][/renkbox]

Araştırmaların yetersizliğinden dolayı gazel otunu özellikle hamileler ve emziren bayanlar kullanmamalı; aynı nedenden bitkinin herhangi bir şekilde çocuklara da verilmemelidir. Gazel otu bitkisinden demlenen çayın yan etkisi konusu net değilken bitkinin toplanma esnasında cilde zarar verdiği belirlenmiştir. Eldivensiz toplama yapıldığında bitkinin yaprakları cilde değerse egzama benzeri bir alerjiye neden olabilir.