Yüzyılı geçkin bir süreye dayanan motor oluşumları, her geçen gün hayatımıza farklı yapılarda giriş yapıyor. Yanma zamanlamaları üzerinde yapılan çalışmalar sonucunda, dıştan başlayan ünite şekilleri, sonradan içten yanmalı olarak devam etmiştir. Bilim insanı ve mühendislerin araçlar üzerinde uzun süreli çalıştığı konulardan bir tanesi de yanma olayları ile çalışan motorlardır.
İlk icadından itibaren gelişimi durmayan bu unsurun, en iyi olacak şekillere getirilmesine çalışılmıştır. O yüzden ünite kısmını oluşturan parçaların mukavemet ve uzun süreli gidebilecek halde ele alınması önemlidir. Dünyamızda kullanılan genel yakıtın benzin ve motorin olduğunu biliyoruz. Sonrasında yaygınlaşan motorinle beraber en son elektrikle çalışan otomobilleri gün geçtikçe daha fazla görüyoruz.
[renkbox baslik="Rot ve Balans Ayarı Nedir? Arızası Nasıl Anlaşılır ve Yapılır" link="https://bilgihanem.com/rot-balans-ayari-nedir-nasil-yapilir/" resim="https://bilgihanem.com/wp-content/uploads/2018/03/rot-ve-balans-ayari-nedir-bozuk-olduklari-nasil-anlasilir.jpg" renk="kirmizi" yenisekme="evet"][/renkbox]
Sizlere elektrik motor temelinin Hibrit ile Toyota’nın başlattığından bahsetmiştik. Bu yazımızda merak edilen içten ve dıştan yanmalı motorları işleyeceğiz. Mantık olarak birbirlerinden farklı olduğu gibi amaç kısımlarında da ayrılmaktadırlar.
İçten Yanmalı Motor Nedir?
Günümüz araçlarında bu terimi sıkça duyarız. İçten yanmalı motor, dıştan yanmalı motordan sonra ortaya çıkarılmıştır. Konumuz olan makine sisteminde yakıt, belli bir alan çerçevesinde yakılmaktadır. Çalışma esnasında izlenen yol üzerinde çekilen benzin, istenilen seviyede hareketlere bağlı olarak gönderilmektedir. İçten yanmalı motorlarda orantılı olarak yanma prensibi vardır.
Oluşturulmak istenen sistemleri sıraya koyarsak; benzin deposundan çekilen yakıt, ünite içerisine alınarak emme manifoldu vasıtasıyla eşit miktarsa pistonlara havayla karışık halde püskürtülür. Bujilerle yakılan benzin, piston yuvasına girdikten sonra itilen kolla birlikte gerekli hareket enerjisini oluşturacak basınç elde edilir.
Ancak bu kısımda karbüratörlü ile enjeksiyon tipi motorlar birbirinden ayrılıyor. Karbüratörlü sistemde; hava benzin karışım işleminin orantılı ayarlanmasını, yani emme manifolduna gönderimini karbüratör ayarlar. Yakılan yakıtın oluşturduğu atık gaz da egzoz subabı sayesinde dışarıya atılır. Günümüz araçları için bahsettiğimiz mekanik parça artık kullanılmamaktadır. Otomobil mühendisleri yakıtın gönderim yolunda değişikliğe giderek, teknolojik bir yol izlemişlerdir.
İzlenilen yeni sistemde içten yanmalı motorlarda enjeksiyon parçası ortaya çıkarılmıştır. Aynı sıralamaya bağlı olarak çekilen yakıt, bu sefer karbüratörden değil enjektör parçası üzerinden yanma odasına gönderilir. Bu sayede pistona direkt olarak gönderim yapılmasıyla, yakıt miktarında da azalma gerçekleşmiş olur. Ters orantılı olarak yakıt her ne kadar az yollanıyor olsa da performans grafikleri daha iyi sonuç vermiştir.
Yakıt tüketiminin kilometre bazlı hesaplamalarında yüksek oranda düşüş sayesinde de dünya geneli tüm firmalar buna geçiş yapmıştır. Buraya kadar sizlere 4 zamanlı motor tipinden bahsettik. Çeşit olarak, sadece piston çalışma süreleri ve adetinde farklılık olan 2 zamanlı motor tipini de sizlere kısaca anlatalım. 4 zamanlı motorda piston hareketi 1 yanma işlemini tamamlayarak hareket eder. Tam olarak durum; 1 yanma işlemi gerçekleşebilmesi için piston 4 kez yukarı - aşağı hareket ettirilir. 2 zamanlı da ise 1 yanma işlemi için piston her yukarı hareketinde işlemi sonlandırır.
Dizel İçten Yanmalı Motor Nedir?
İçten yanmalı dizel motorların mantığı bir yere kadar aynı, sadece belli kısımlarda ayrılıyor. Ve ayrılan kısımlarda aslında sistemin ana karakterini belirlemektedir. Dizel ünitelerde, enjeksiyonlu motorlarda olan buji malzemesi yoktur. Parçalar benzin ünitesine göre daha fazla şiddette çalıştırılır. Normalde pistona hava ve benzin yakıtı gönderilir. Piston itilimi ile de hareket enerjisi sağlanır. Dizel içten yanmalı da ise pistona sadece hava gönderimi gerçekleşir.
Hava istenilen basınç ve sıcaklığa ulaştığı anda motorin, enjektörler vasıtasıyla yanma için iletilir. Bu motor tipi bloğunda patlamalar aşırı olarak nitelendirilir. Çünkü ısınan ve basınçlı bir havaya karıştırılan yakıtla birlikte, pistonun oluşturacağı güç daha fazladır. Verimlilik açısından bakıldığında avantajları çoktur. Teknik değerlendirmelerde küçük hacimli içten yanmalı dizellerin oluşturduğu tork değeri daha fazladır.
Yakıt tasarrufunda ise %40 ile %45 oranlar arasında az tüketim sağlar. Blok kısmı dahil olmak üzere sistem parçaları benzinliye göre daha mukavemetlidir. Devirlenme hızı az olsa da belli aralıklarda çekme kuvveti daha çabuk gerçekleştirmektedir. Dezavantaj olarak; bu tip motorların bakım maliyeti ve arıza durumlarında parçalar yüksek fiyat çizelgesinde seyretmektedir. Kötü yakıt alımlarında ömrü kısalttığı gibi bundan ötürü enjektörlerin tıkanarak bozulmasına neden olmaktadır.
Dıştan Yanmalı Motor Nedir?
Dıştan yanmalı motor eski çağlardan kalma düşüncesi yaratsa da halen kullanılmaktadır. Konumuz olan bu motor tipi, yakılan yakıtın sistem içerisinde çalışacak farklı bir akışkanı ısıtarak, enerji dönüşümünü gerçekleştirmesidir. İngilizcede “external combustion engine” olarak geçen dıştan yanmalı motor, kapladığı hacimce içten yanmalıya göre daha büyüktür.
Yani eskiden olabilir yalnız günümüzde özellikle araçlar için bir geçerliliği yoktur. Çevrecilik bakımından daha az egzoz gazı çıkardığından genelde sanayi sektöründe kullanılır. Dıştan yanmalı motorların güç üretimi azdır. İçinde gerçekleşen olayların temelinde mekanik ve ısı enerjisi vardır.
Hareket eden motor içi parçaları sürtünmeden doğan mekanik enerjiyi, ısı enerjisine dönüştürmektedir. Farklı akışkanın ısıtılması ve akışkanın iletimi ile hareket durumunun kazandırıldığı motor tipidir demek de mümkün. Bu tip motorların içlerinde gaz ve buhar türbinleri bulunmaktadır. Bu kısma örnek olarak buhar makinesini ve stirling motorunu verebiliriz. Buhar türbini, yakıtın yanması sonucunda gelen ısıyı, su kaynatıcısı vasıtasıyla buhara dönüştürür.
Millerle de buhar, kanatçıklara sahip olan türbinin içerisine taşınır. Mesela bu yöntemle geminin pervanesi döndürülebilir. Enerji kömür yakıtı üzerinden sağlanacaksa da bir treni hareket ettirebilirsiniz. Gördüğümüz gibi dıştan yanmalı tip motor daha büyük gemi, tren ve sanayi sektörü için gerekli olan araçlarda kullanılıyor. Ve mantık olarak bakıldığında içten yanmalı motorlarla arasında inanılmaz farklar vardır. Şimdi sizlere bu iki tip motor arasındaki farklı anlatacağız.
İçten ve Dıştan Yanmalı Motorlar Arasında Farklar Nelerdir?
En başta büyük farkın güç orantılarında olduğunu söyleyelim. Dıştan yanmalı tip motor, daha az güç üretmektedir. Kapladığı hacimler de içten yanmalı motorlara göre çok fazladır. Yakıtın nerede enerjiye dönüştürdükleri açısından bakıldığında; içten yanmalı motor blok içerisinde kapalı ortamda işlemleri yaparken, dıştan yanmalı motor isminin de o şekilde verildiği gibi olayları dışta yapmaktadır. Farklı sıvı akışkanı ısıtılarak enerji dönüşümüne karşı, benzin ve motorin yakıtının yakılarak, yüksek patlaması sonucunda güçler açığa çıkartılır. Yani çalışma prensipleri tamamen farklıdır.
Dıştan yanmalı motorların düşük yanma sıcaklığına ve az oranda basınç ürettiği için açığa çıkan gaz miktarları sayesinde, çevrecilik yönü daha ağır basmaktadır. Keza benzinli bir içten yanmalı motorda bu tam tersidir. Hatta son zamanlarda doğaya salınan zehirli gazların çoğalmasına dizel ünitelerin sebep olduğuna inanılarak, ülkelerin hızlı şekilde kullanım yasağı getirdiğini görüyoruz.
[renkbox baslik="Wankel (Rotary) Motor Nedir? Nasıl Çalışır? Avantajları ve Dezavantajları Nelerdir" link="https://bilgihanem.com/wankel-rotary-motor-nedir-nasil-calisir/" resim="https://bilgihanem.com/wp-content/uploads/2018/03/wankel-rotary-motor-nedir-nasil-calisir-avantajlari-ve-dezavantajlari-nelerdir..jpg" renk="gri" yenisekme="hayir"][/renkbox]
Sizlere bu yazımızda içten ve dıştan yanmalı motorlu terimlerini açıklamış bulunmaktayız. Dıştan yanmalı olarak ayarlanan motor kalıplarında, gördüğümüz gibi yanma güçleri düşük ve daha az kabiliyette oluyor. Günümüzde de büyük fabrikalar dışında yoğun kullanım alanları bulunmuyor.
Zaten dıştan yanma prensibi ile çalışan tren ve bazı büyük makinelerin ilerleyiş biçimleri elektrik enerjisine dönüştürülüyor. İçten yanmalı yani patlamaların motorun iç kısımda olan üniteler ise günümüz tüm araçlarında kullanılıyor. Blok içerisinde yapılan yanmalardan dolayı da otomobillerimizin daha fazla güç ve tork üretmesi sağlanmıştır.
Süper yazı olmuş admin!