İstavrit Balıkları Hakkında Bilgi; İstavrit Balığı Nedir? Özellikleri Nelerdir?

Uzun ve iki kenardan hafif basık görünüme sahip olan istavrit balığı, Türkiye’nin hemen her denizinde rahatlıkla yaşayabilen balıklardan biridir. Akdeniz, Marmara ve Karadeniz’de türleri farklılık gösteren istavrit, halk arasında en çok tüketilen balıklardan biridir. Sarıkanat istavritten karagöz istavrite kadar birçok çeşidi Türkiye’de bulunmaktadır. Hemen her bölgede bolca tüketilen istavrit balığı, lezzetli bir ete sahiptir. Avlanmasıyla orantılı olarak değişse de istavrit balığının ekonomik değeri de oldukça yüksektir.

Dünya sularında yaklaşık 15 türü bulunan istavrit, hızlı ve iri bir balıktır. Bu nedenle restoranlarda en çok tercih edilenler arasında yer alır. Av mevsiminde bilhassa kış aylarında avlanan balıkların büyük çoğunluğu da istavrit olmaktadır. Sürü halinde dolaşmaları istavritlerin kolay ve bol yakalanmasına yardımcı olmaktadır. Kızartmasından buğulamasına kadar mutfaklarda pek çok yemek çeşidiyle yer alan istavrit yalnızca Türk mutfağında değil dünya mutfaklarında da farklı isimlerle yerini almaktadır.

[renkbox baslik="Çupra (Çipura) Balıkları Hakkında Bilgi; Çupra Balığı Nedir? Özellikleri Nelerdir?
" link="https://bilgihanem.com/cupra-baligi-hakkinda-bilgi/" resim="https://bilgihanem.com/wp-content/uploads/2016/01/cupra-baligi-hakkinda-bilgi.jpg" renk="sari" yenisekme="evet"][/renkbox]

Türkiye’de Marmara, Ege ve Karadeniz arasında devamlı göçebe yaşayan istavrit, Marmara’da 20 cm, Ege’de 30 cm boylarında olur. Sonbahar ile birlikte Marmara’da görülmeye başlayan bu balıklar, ilkbaharda yine Karadeniz’e dönerler. Marmara bölgesinde boyu küçük olan istavritlere kıraça adı verilmektedir.

İstavrit Balığı Nedir?

Trachuridae familyasının balıklarından biri olan istavrit, Türkiye’de sarıkanat istavrit (sarıkuyruk istavrit) ve karagöz istavrit olmak üzere farklı şekillerde anılmaktadır. Karagözler en fazla 25 cm olurken sarıkanat istavritler 50 cm kadar boya sahip olabilir. Hamsi, çaça, çamuka gibi balıkların küçük yavrularıyla beslenen istavrit; mevsime göre göçebe olarak yaşar. Yüzeye yakın olarak yüzen bu balıklar, yakınlıklarının da etkisiyle oldukça kolay av olurlar. Türkiye’de iki cinsi görülmüş olsa da dünyada en çok türü bulunan aynı zamanda en çok sevilen balıklar arasındadır.

İstavrit Balığının Özellikleri Nelerdir?

Vücudu yan kısımlarından hafif basık ve uzun olan istavrit balığının, yan tarafında çizgileri bulunmaktadır. Sırt kısmı gri ile kahverengi iken yan kısımları mavi ve yeşil arasındadır. İstavrit balığının gövde bölgesi ise beyazdır. Üzerinde oldukça büyük olan 80 pul bulunmaktadır. Pul sayısı büyüklüğüne bağlı olarak değişmekle birlikte genellikle 60 ile 80 arasındadır.

Sarıkanat ya da sarıkuyruk olarak bilinen istavrit türü, yan çizgisinin uzunluğu ile karagöz istavritten ayrılmaktadır. İstavrit balığının yüzgeçleri üzerinde birer siyah benek bulunmaktadır. Hızlı yüzücü balıklar arasında kabul edilmektedirler. Sürü halinde gezmeleri ve su altında toplu hareketleri yüzeye yakın oldukları için görenlerin dikkatini çeker.

Amatör balıkçılar tarafından çapari ile avlanan istavrit, en kolay yakalanan ve en bereketli balık türlerinden biridir. Genellikle sürü halinde hareket eden istavritler, ava çıkan balıkçıların kolay kolay boş dönmemelerine yardımcı olmaktadır. Avı kolay, zahmetsiz olan bu balık türü, İstanbul’da balık avına başlayanların ilk karşılaştıkları balıklar arasındadır.

Sarıkuyruk veya sarıkanat dediğimiz istavrit türü Nisan ve Ağustos ayları arasında ürerken karagöz istavriti genellikle Mart ve Temmuz ayları arasında ürer. Yumurta ve yavruları ise pelajiktir. Sarıkuyruk istavritin yumurtaları 0,71-0,89 mm iken karagöz istavritin yumurtaları 0,70-1,10 mm arasıdır. İstavrit balığının yavruları planktonlar ile beslenmektedir. Kasım ve Şubat aylarında gereken büyüklüğe ulaşan istavritler, en çok bu iki ayda lezzetli olmaktadır.

İstavrit Balığının Faydaları Nelerdir?

Bilhassa kadınlar için önerilen istavrit balığı, hormonal dengeyi düzenlemektedir. Sinirsel pek çok hastalığa da bu yolla iyi gelmektedir. Damar esnekliği kazandıran istavrit, kan akışı ve dengesi için de faydalıdır. A, B2, B6, C, B12 vitaminlerine sahip olan balık aynı zamanda selenyum sayesinde kanserle mücadele etmektedir. Bağışıklık sistemini destekleyen istavrit balığı, av mevsiminde haftada 2 kez yenmelidir.

İstavrit Balığının Türleri Nelerdir?

Yaklaşık 15 türü bulunan istavrit balığı, Türkiye’de 2 ya da 3 çeşidi ile bilinmektedir. Karagöz istavriti (Trachurus trachurus) olarak bilinen istavrit türü, Marmara denizi balıklarındandır. Sonbaharda Marmara’da görülen bu balıklar boğazda av yapanların ilk denk gelecekleri balıktır. Sarıkanat istavrit (Trachurus mediterraneus), yaz döneminde Karadeniz’de görülen balıklardan biridir. Kasım ayı itibariyle İstanbul’a döner. En çok Tekirdağ’da avlanan sarıkanat istavrit, 50 cm büyüklüğe ulaşabilmektedir.

[renkbox baslik="Lepistes Balıkları Hakkında Bilgi; Lepistes Balığı Nedir? Özellikleri Nelerdir?
" link="https://bilgihanem.com/lepistes-baliklari-hakkinda-bilgi/" resim="https://bilgihanem.com/wp-content/uploads/2018/01/lepistes-baligi-hakkinda-bilgi-lepistes-baligi-nedir-ozellikleri-nelerdir.jpg" renk="mavi" yenisekme="hayir"][/renkbox]

Mavi istavrit (Trachurus picturatus) türü ise Ege’de görülen istavrit çeşididir. Marmara denizine çıkmadıkları için o bölgenin avına dâhil değildir. En fazla 25 cm büyüklüğe ulaşabilmektedir. Bilinen türlerinin dışında; yeşil sırtlı istavrit (Trachurus declivis), kap istavriti (Trachurus capensis), Arap istavriti (Trachurus indicus), Afrika istavriti Trachurus delagoa), ve Japon istavritidir (Trachurus japonicus).

İstavrit Avı Hakkında Bilinmesi Gerekenler

Torik, lüfer, orkinos gibi etçil balıklar tarafından kolayca avlanan istavrit, sürüler halinde yaşamanın olumsuz sonuçlarını yaşar. Hem insanlar tarafından hem de avcı balıklar tarafından rahat avlanmalarının nedeni budur. Sonbahar mevsiminde Marmara denizi, ilkbahar mevsiminde Karadeniz’de avlanan istavrit, henüz yeterince büyümemişse kıraça adını alır. 25 cm ile 50 cm arası istavritler, avlanmak için en ideal olan istavritlerdir. Türüne göre farklılık gösterse de Marmara ve Karadeniz, istavrit avı için en uygun bölgelerdir.

İstavrit Balığının Bilimsel Sınıflandırması

Alem: Animalia (Hayvanlar)
Şube: Chordata (Kordalılar)
Sınıf: Actinopterygii (Işınsal yüzgeçliler)
Takım: Perciformes
Familya: Trachuridae
Cins: Trachurus