Kabakulak Nedir? Nedenleri, Belirtileri, Korunma Yolları ve Tedavisi

Virüs kaynaklı, bulaşıcı bir hastalık olan kabakulak, genellikle 5-9 yaş arası çocuklarda görülmektedir. Yetişkinlerde ise görülme oranının oldukça düşük olduğu bilinmektedir. Kişiden kişiye solunum yoluyla bulaşan kabakulak çocuklarda çok şiddetli geçirilmez. Fakat bunun tam tersi yetişkinlerde fazlasıyla ağır ve ciddi seyirli olmaktadır. Tükürük bezlerinde meydana gelen şişkinlikle karakterize olan kabakulak, bazı durumlarda hiç belirti vermez.

Orta veya yüksek şiddetli gibi türleri olan bu hastalık kendini tam anlamıyla 2-3 hafta içerisinde göstermektedir. Bulaşıcı hastalıklar kategorisinde yer aldığından, kabakulak geçiren çocukların okula gönderilmemesi ve evde istirahat etmesi istenir. Kabakulak, tedavisi mümkün ve çok tehlikeli olmayan hastalıklar sınıfındadır. Fakat bu durum, hastalığın hafife alınması veya doktora gidilmemesi gerektiği anlamına gelmez.

[renkbox baslik="Geniz Akıntısı Nedir? Nedenleri, Belirtileri, Korunma Yolları ve Tedavisi
" link="https://bilgihanem.com/geniz-akintisi-nedir/" resim="https://bilgihanem.com/wp-content/uploads/2017/03/geniz-akintisi-hakkinda-bilgi.jpg" renk="turuncumavi" yenisekme="evet"][/renkbox]

Kısırlığa neden olabilen, pankreas, böbrek, kulak ve gözlerde ciddi sorunlara yol açabilen kabakulak, fark edildiği anda doktora gidilmeli ve tedaviye başlanmalıdır. Ancak kabakulak aşısının geliştirilmesiyle birlikte, hastalığın oluşma oranı büyük ölçüde azalmıştır. Şimdi, daha çok çocuklarda görülen kabakulağın nasıl bir hastalık olduğunu, sebeplerini, en yaygın belirtilerini ve tedavisi için yapılması gerekenleri detaylı bir şekilde öğrenelim.

Kabakulak Nedir?

Kabakulak, Paramyxoviridae ailesine ait bir virüsün neden olduğu, insandan insana hava yoluyla bulaşan bir tür hastalıktır. Tüm dünya ülkelerinde görülebilen kabakulak, akut viral bir hastalık olup, söz konusu virüsün parotis adı verilen tükürük bezlerinde şişme ve ağrılara sebep olması şeklinde tanımlanabilir. Sağlık Bakanlığı'nın çocukluk çağı hastalıkları içerisinde değerlendirdiği kabakulak, genellikle 5-9 yaş arası dönemde ve kış aylarında ortaya çıkmaktadır.

Aşısının bulunmasıyla büyük oranda azalsa da, üçüncü dünya ülkelerinde halen önemli bir sağlık sorunu olduğu bilinmektedir. İnsandan insana öksürük, hapşırık veya konuşma esnasında hava yoluyla bulaştığı için halk sağlığı açısından son derece önemlidir. Bir RNA virüsü olan Paramyxoviridae, tükürük bezlerinde ağrılı şişkinliklere sebep olur. Bu şişlik tek taraflı veya çift taraflı olabilir. Ergenlik döneminde oluştuğunda çok nadiren de olsa kısırlık sorununa yol açabilen kabakulağın, 20.000 kişiden bir veya ikisinde ise işitme kaybına yol açtığı bilinmektedir.

Kabakulak Hastalığının Nedenleri Nelerdir?

Kabakulağın asıl nedeni az önce de bahsettiğimiz gibi, Paramyxoviridae adı verilen bir RNA virüsüdür. Bu virüs, etrafınızda kabakulak geçiren biri varsa, öksürme ya da hapşırma yoluyla size çok kolay bir şekilde geçebilir. Hastalığın kuluçka dönemi 14-18 gündür. Bu nedenle ilk günlerde daha dikkatli olunmalı ve bu kişilerden uzak durulmalıdır.

Bildiğiniz gibi her virüsün veya bakterinin vücutta tutunduğu bölge farklıdır. Kabakulak adı verilen hastalığa yol açan Paramyxoviridae virüsü ise özellikle parotis denen tükürük bezlerinde kendine bir yer edinir. Buraya yerleşen virüsler boğazda, kulakta, kulak arkasında şişlik ve ağrılara sebep olmaktadır. Hastalığa bu ismin verilmesi de kulak bölgesinde oluşmasındandır.

Kabakulak Hastalığının Belirtileri Nelerdir?

Kabakulak semptomları çocuklarda çok ağır olmazken, ergenlerde ve yetişkinlerde işitme kaybı ve kısırlık gibi ciddi sonuçlar doğurabilir. Virüs, vücuda yerleştikten 2-3 hafta sonra belirti vermeye başlar. Hastalığın belirtileri kişiden kişiye ve yaşa göre değişkenlik göstermektedir.

Şunu da eklemeden geçmeyelim; kabakulak geçiren kişilerin yaklaşık %30-40'ında hiçbir belirti gözlenmemektedir. Hastaların %15-20 gibi bir kısmında ise menenjit, ense sertliği ve baş ağrısı gibi ağır durumlar görülmektedir. Uzmanların yaptığı değerlendirmeye göre kabakulak hastalığının en yaygın belirtileri şunlardır;

• Kulak ve kulak çevresinde ağrılı şişlikler
• Boğaza kadar inen şişkinlik
• Ağızda kuruluk
• Kusma hissi
• Halsizlik
• Baş ağrısı
• Yüksek ateş
• Karında ve karnın alt bölgesinde ağrı
• Kulaklarda çınlama, tıkanıklık, ileri vakalarda işitme kaybı
• Boğazda ağrı
• İştahsızlık
• Dilde demir veya pas tadı hissi
• Kızlarda yumurtalıklarda, erkeklerde testiste şişme. Yine aynı şekilde bu bölgelerde iltihaplanma
• Menenjit hastalığına çeviren beyin zarı iltihaplanması
• Pankreas ve tiroit bezlerinde iltihaplanma

Kabakulak Kısırlık Yapar mı?

Kabakulak denince akla direkt kısırlık ile olan bağlantısı gelmektedir. Halk arasında kabakulağın özellikle erkek çocuklarında kısırlığa yol açtığına inanılmaktadır. Evet, bu bilgi yanlış değildir ama kabakulak geçiren her çocuğun, ileriki hayatında kısırlık sorunu yaşayacağına dair bir genelleme yapılamaz.

Bu durumun nadiren görüldüğünü söyleyen uzmanlar, ancak çift taraflı testis iltihabı (orşit) gibi ileri vakalarda, kısırlık meydana gelebileceğini belirtiyor. Çocukluk yaşlarından ziyade, ergenlik döneminde kabakulak geçiren kişilerin daha dikkatli davranması ve hemen doktora gitmesi gerekmektedir.

Kabakulak Nasıl Önlenir?

Kabakulak, kızamık ve kızamıkçık yani KKK hastalıklarını önlemenin en kesin yolu aşı yaptırmaktır. Aşısı bulunmadan önce çocuklar arasında en yaygın görülen hastalıklar olan bu grup, yapılan aşılar sayesinde büyük oranda azaltılmıştır. Yani kabakulağı önlemenin ilk adımı aşı yaptırmaktır.

Bunun dışında, kişisel temizliğe özen göstermek, biriyle tokalaşıldığında elleri yıkamak, öksürürken ve aksırırken ağzın kapatılması, hasta olduğunu bildiğiniz birinin yanında durmamak en basit önlemler arasında sıralanabilir. Eğer aynı evde yaşadığınız biri kabakulak geçiriyorsa, böyle bir durumda maske takarak önlem alabilirsiniz.

En sık çocuklarda görüldüğü için kabakulaktan korunma yöntemlerini anlatırken sanırım anne ve babaları hedef almalıyız. Eğer çocuğunuz kabakulak olduysa ve başka bir çocuğunuz varsa, tedavi olumlu sonuçlanıncaya kadar maske takmasını ve ayrı odalarda uyumasını sağlayabilirsiniz. Tabi aynı önlemleri kendiniz için de almalısınız.

Kabakulak çoğunlukla okul çağındaki çocuklarda görüldüğünden, çocuğunuzun sınıfında bu hastalığı geçiren varsa, yine benzer önlemleri alabilirsiniz. Uzmanlar da, hastalığın başlamasından sonra okula veya işe gidilmemesini, bu kişilerin izole edilmesini önermektedir.

Kabakulak Aşısı Ne Zaman Yapılır?

Yukarıda da bahsettiğimiz gibi; kızamık, kabakulak ve kızamıkçık üçlü aşı olarak uygulanmaktadır. Sağlık Bakanlığı'nın Aşı Takvimi'ne göre; kabakulak aşısı iki doz halinde uygulanmaktadır. İlk doz 12. ayda, ikinci doz ise ilkokula başlamadan yani 6 yaşında uygulanmaktadır. Kabakulak aşısı canlı virüs aşısıdır ve yeterli bağışıklığın sağlanması için iki doz halinde uygulanması gerekmektedir.

Kızamık - kızamıkçık - kabakulak (MMR aşısı) üçlü bileşendir. %95 koruyucu etkisi olan MMR aşısı bizim ülkemizde, 2006 yılından bu yana bağışıklama programı içerisinde çocuklara uygulanmaktadır. Aşı yapıldıktan sonra çok hafif ağrı veya ateş görülebilir. Bazı durumlarda ise alerjik reaksiyonlar, eklem ağrıları ve geçici sağırlık oluşabilir. Bu nedenle aşı yaptırmadan önce ve sonrasında, doktorunuzla iletişim halinde olmanız, olası kötü bir sonuçta erken müdahale avantajını sağlayacaktır.

Kabakulak Tanısı Nasıl Konur?

Kabakulak nasıl teşhis edilir sorusunun en basit cevabı, hiç kuşkusuz kulak arkasından boğaza kadar inen şişlik olacaktır. Tükürük bezlerinde meydana gelen iltihaplanma, dışarıya şişlik olarak yansıyacaktır. Ağızdan bademciklere bakıldığında da normalin dışında bir görüntü varsa kabakulak akla getirilmelidir.

Vücut ateşinin 37,5 – 39,5 arasında seyretmesi, baş ağrısı, halsizlik gibi durumlar kabakulak belirtileri arasında yer almaktadır. Ancak kabakulak her zaman fiziki muayene yoluyla teşhis edilemeyebilir. En kesin tanı laboratuvar testleridir. Kan tahlilleri veya virüs tanısı için kültür testi, kabakulak hastalığında kesin tanı koymaktadır.

Kabakulak Hastalığının Tedavisi Nedir?

Kabakulak viral bir hastalık olduğu için tedavi, hastalığın seyrinin hafifletilmesine yönelik olmaktadır. Doktor tavsiyesiyle evde uygulanabilecek kabakulak tedavisinde esas amaç vücudun virüse karşı antikor üretmesi ve kendi kendine iyileşmesidir. Eğer virüs aşılı birine bulaştıysa, vücut zaten o virüsü tanıdığı için hastalık kendini göstermez.

[renkbox baslik="Bronşit Nedir? Nedenleri, Belirtileri, Korunma Yolları ve Tedavisi
" link="https://bilgihanem.com/bronsit-nedir/" resim="https://bilgihanem.com/wp-content/uploads/2017/02/bronsit-hakkinda-bilgi.jpg" renk="mavi" yenisekme="hayir"][/renkbox]

Şu noktanın altını özellikle çizelim; kabakulak olduktan sonra aşı yaptırmak sizin için bir fayda sağlamaz. Ancak virüsle yeniden karşılaşıldığında, daha önceden antikor üretildiği için sorun olmayacaktır. Yani bir kez kabakulak geçiren kişi hayatı boyunca virüse karşı antikor geliştirerek, kendi kendine iyileşecektir. Tedavi aşamasına yeniden dönecek olursak doktorun verdiği ilaçlar haricinde şu yöntemleri uygulamanızı tavsiye ederiz;

• Hasta okul veya işine ara vererek istirahat etmelidir
• Ağrıyan bölgelere çok aşırı olmayacak şekilde sıcak havlu veya sıcak su torbası konulmalıdır
• Bol su içilmelidir
• Ekşi, acı, tuzlu gibi gıdalardan bir süre uzak durulmalıdır
• Tükürük bezlerinde şişlik olduğundan, yutkunma güçlüğü yaşanır. Bu nedenle katı gıda yerine çorba türü yemekler tüketilmelidir