Kaktüs Nedir? Çeşitleri ve Özellikleri Nelerdir?

Kaktüs, dikenli yapısıyla bilinen genellikle çöllerde ve tropik bölgelerde yaygın olarak görülen bir bitkidir. Özel bir familyaya ait olmayan kaktüs, yaprakları ve çiçekleri diken şeklini almış bitkilerin ortak ismidir. Birçok çeşidi bulunan kaktüsün boyları 12 metreye kadar ulaşabilir. Çok fazla su ve yağış istemeyen bir yapıya sahip olan kaktüs, evlerde de rahatlıkla yetişebilir. Dikenleri bazı cinslerde zehirli olabilir.

Zehirli olmasa bile kaktüs dikeni ele battığında çok can yakar ve çıkarılması zordur. Küçük bir bitkiyken saksıda yetiştirmeye başladığınız kaktüs, iyi bir bakım sonucunda oldukça uzun ve kalın bir yapıya sahip olacaktır. Sağlıklı bir şekilde kaktüs yetiştirmek istiyorsanız aydınlık ve ışıklı bir ortamı tercih etmelisiniz.

[renkbox baslik="Şeker Otu (Stevia) Nedir? Nasıl Kullanılır? Faydaları ve Yan Etkileri Nelerdir?" link="https://bilgihanem.com/seker-otu-stevia-nedir-nasil-kullanilir/" resim="https://bilgihanem.com/wp-content/uploads/2017/12/seker-otu-stevia-nedir-nasil-kullanilir-faydalari-ve-yan-etkileri-nelerdir.jpg" renk="yesil" yenisekme="evet"][/renkbox]

Tüm bitkiler gibi karanlıktan hoşlanmayan kaktüs, yapısı gereği de sıcak iklimlerde sıklıkla rastlanır. Ayrıca fazla sulamanız gerekmez. Bunun için damlatma yöntemini uygulayabilirsiniz. Saksıyı 5 – 6 yılda bir kez değiştirmeniz yeterli olacaktır fakat toprağını zaman zaman havalandırmalısınız.

Kaktüs Nedir?

Kaktüs, Kaktüsgiller (Cactaceae) familyasından, gövdesi dikenli bir bitkidir. Yassılaşmış gövdeleri bünyelerinde su biriktirirler. En büyük kaktüs türleri, çöllerde yetişen Saguaro kaktüs türüdür.

Damlama usulü sulamayı seven kaktüsler, zamanla topraktaki tüm mineralleri tükettiğinden, yılda en az bir defa toprağa mineral ve vitamin takviyesi yapılmalıdır. Kaktüs denince akla ilk gelen şey suyu sevmeyen, kuraklığa ve sıcağa dayanıklı çöl şartları gelmektedir.

Kaktüsün Özellikleri Nelerdir?

Kaktüs, kimi botanik bilimcilere göre 20, kimilerine göre ise 100 çeşidi bulunan bir bitki familyasıdır. Bunun sebebi, kaktüsün kendine özgü bir familyası olmaması, tüm yaprakları dikene dönüşmüş bitkilerin kaktüs sayılmasından kaynaklanmaktadır.

Kaktüs çeşitlerinde büyük ölçüde yaprak ve çiçek yoktur. Fakat bazı çeşitleri geceleri çiçek açmaktadır. Fazla yağış olmayan ve sıcak bölgelerde yetişmesi sebebiyle tropik bir bitkidir. Evde beslenen kaktüsler dahi, gövdelerinde oldukça su biriktirdikleri için fazla sulanmaya ihtiyaç duymazlar ve güneşi severler.

Sıcağı seven yapıları sebebiyle evde beslenen kaktüsler, kış şartlarında dışarıda bırakılmamalıdır. Soğuk ve karanlık ortamları sevmeyen kaktüs, bu şartlarda sağlıklı büyümeyecek, büyük ihtimalle ölecektir.

Kaktüsün dikensiz olan türlerine sukulent adı verilir. Dikenli veya dikensiz fark etmeksizin tüm türleri sıcağı ve ışığı sevmektedir. Bu kadar sıcağı sevmelerine rağmen kışın eksi 15 – 20 dereceye kadar dayanabilirler.

Eh verimli yetiştiği toprak tipi kumlu olanlardır. Tüm türleri az su severler. Ortalama 15-20 günde bir sulamak yeterli olacaktır. Eğer bir saksıda yetiştiriyorsanız, saksı tabağında biriken suyu mutlaka boşaltmaya dikkat etmelisiniz.

Daha sağlıklı ve hızlı büyümesini istiyorsanız çiçekçiden gübre alarak, toprağına ekleyebilirsiniz. Özellikle sıvı formdaki gübreler oldukça işe yaramaktadır. Bitkinin yaprakları üzerinde biriken tozlar bir fırça yardımıyla alınmalıdır. Bu sayede hava almasına engel olacak durum ortadan kalkmış olur.

Yavaş büyüyen bir bitki olduğu için çok sık saksı değiştirmeye gerek yoktur. Ara ara toprağı köke zarar vermeden havalandırmak yeterli olacaktır. Eğer çoğaltmak istiyorsanız da yine köke zarar vermeden küçük olanları ayırıp, başka bir saksıya ekebilirsiniz.

Kaktüsün Çeşitleri Nelerdir?

Kaktüsün çok fazla çeşidi bulunmaktadır. Biz halk arasında en çok bilinenler hakkında kısaca bilgi vereceğiz. Fakat daha öncesinde ılıman ve soğuk iklim kaktüsleri olarak iki grupta inceleyelim

Ilıman iklim kaktüsleri; sıfıra yakın derecedeki sıcaklığa kısa bir süre dayanıklılık gösterir. Fakat ılıman iklim kaktüsleri için en uygun sıcaklık beş derece ve üstüdür. Bu tür bir kaktüsün evde yetişebilmesi için yaz aylarında balkon uygun olsa da, kış şartlarında içeri alınmalıdır.

Soğuk iklim kaktüsleri; çok nadir görülen kaktüslerdir. Eksi 15 derece sıcaklığa kadar dayanıklılık gösterirler. Sedum familyasında yer alan bu kaktüslerin çoğu küçük yapılıdır. Soğuk havalara dayanıklı olsalar da kendilerini ayazdan koruyacak bir kar örtüsü veya kuru ortamlarda bunu sağlayabilirler.

Işığa duyarlı bitkiler familyasında da yer alan kaktüs çeşitleri bulunmaktadır. Bunların çiçek açabilmesi için günde 12 saatten az gün ışığı görmelidir. Yapay ışıklar bu bitkilerin yetişmesini bozabilir. Az kullanılan ve yapay ışık kullanılmayan odalar tercih edilebilir.

Çöllerde ve sıcak iklimlerde görülen kaktüslerin çoğu güneşi severler. Güneşi seven bir kaktüsün 16 derecenin altına düşmeyen bir ortamda ve bol güneş ışığında büyütülmesi gerekir. Bunun yanı sıra kavurucu sıcaklarda dikkatli olunmalı, doğrudan güneşe maruz bırakılmamalı ve gölgeleme yapılmalıdır. Kaktüsün bilinen diğer türleri ve kısaca özellikleri şunlardır;

Afrika Süt Ağacı Kaktüsü

Bilimsel adı Euphorbia trigona olan bu tür, herkesin oldukça kolay bir şekilde yetiştirebileceği özelliktedir. Yavaş büyür fakat boyu yaklaşık 2,5 metreye kadar uzamaktadır. Eğer kapalı bir alanda yetişiyorsa, boyu en fazla 1,5 metre kadar uzayacaktır. Drenajı yüksek bir toprağa ekilip, ayda iki defa sulandığı takdirde on yıllar boyunca yaşayabilir.

Sıçan Kuyruğu Kaktüsü

Aporocactus flagelliformis adındaki bu türün anavatanı Meksika’dır. Oldukça hızlı büyüyen bitkinin saksısı bir yere asılırsa, aşağı doğru uzayan hoş bir görünüm oluşturacaktır. Boyları ortalama 90 cm kadar uzayabilir.

Melek Kanadı Kaktüsü

Latince ismi Opuntia albispina olan bu tür de Meksika kökenlidir. Dikenleri daha yumuşak ve öbekler halindedir. Küçük saksılarda 60 cm, büyüklerde bir buçuk metreye kadar uzayabilmektedir. Oldukça dayanıklı bir türdür. Kış aylarını soğuk bir ortamda geçirdiği takdirde farklı renklerde çiçekler açmaktadır.

Saguaro Kaktüsü

Kuzey Amerika’ya özgü olan bu tür 13 metreye kadar uzayabilmektedir. Çok fazla ışık seven bu bitki daha iç mekanlarda yetiştirmek için çok uygun değildir.

Yaşlı Kadın Kaktüsü

Mammillaria hahniana adındaki bu kaktüs çeşidinin beyaz renkte tüyleri bulunmaktadır. Dikenler çok sık ve öbekler halindedir. Kumlu topraklarda daha verimli yetişmektedir.

Papaz Takkesi Kaktüsü

Bilimsel adı Astrophytum ornatum olan bu tür genel olarak kısa ve top şeklinde bir yapıya sahiptir. Oldukça sert dikenleri vardır. Üzerinde sanki bir mantar veya böcekten dolayı hastalık olmuş gibi beyaz lekeler bulunmaktadır. Sarı çiçekleri olan bu tür bol sıcağı ve güneşi sevmektedir.

Varil Kaktüsü

Genellikler evlerde, pencere önlerinde ve balkonlarımızda masalarda yer verdiğimiz tür varil kaktüsüdür. Ferocactus adındaki bu çeşit en fazla 2,5 metreye kadar uzamaktadır. Gevşek ve kumlu toprak yapısını sevmektedir.

Kaktüsün Bakımı Nasıl Yapılır?

Sıcak bölgeleri seven kaktüsleri evlerde direkt güneş ışığı alan bir balkon veya camın önünde yetiştirebilirsiniz. Hava akımlarından kolaylıkla etkilenen bir yapıya sahip olan kaktüs, hava akımlarından korunmalıdır.

Her bitki bulunduğu topraktaki vitamin ve mineralleri türetir. Bu nedenle kaktüs yetiştirirken dönem dönem mineral takviyesi yapılmalıdır. 5 – 6 yılda bir saksı değiştirilmelidir. Yetişme döneminde sıcak bölgeleri seven kaktüsler gelişim sürecinde ise soğuğa ihtiyaç duyarlar. Soğuk ve güneşsiz havalarda kaktüs sulanmamalıdır.

Sulandığında toprağın her kısmının eşit ıslanmasını sağlayın ve bol su kullanın. Ayrıca toprağın sadece üstü değil içi de kuruduğunda sulamayı tercih edin. Saksı altında su varsa sulamadan önce bu suyu boşaltın. Kaktüs, evlerde sıklıkla tercih edilen bir bitki değildir.

[renkbox baslik="Bambu Ağacı Nedir? Özellikleri Nelerdir? Ne işe yarar?" link="https://bilgihanem.com/bambu-agaci-nedir/" resim="https://bilgihanem.com/wp-content/uploads/2016/01/bambu-agaci-hakkinda-bilgiler.jpg" renk="yesil" yenisekme="hayir"][/renkbox]

Fakat son dönemlerde radyasyondan koruduğu yönündeki bilgiler nedeniyle evlerde özellikle radyasyon yayan cihazların yanına kaktüs koymak yaygınlaştı. Her ne kadar bu bilgi halk arasında hızla yayılıp doğru kabul edilse de bunun için yapılmış yeterli bilimsel çalışma bulunmamaktadır.

Kaktüsün Faydaları Nelerdir?

Kaktüs bir süs bitkisi olmasının yanında sağlığımız için de birçok önemli faydaya sahiptir. İşte onlardan bazıları;

• Yaprakları kandaki şeker oranını düşürür, obeziteyi önler.
• Yapılan bilimsel çalışmalar kolesterolü düşürdüğünü ortaya çıkarmıştır.
• Serbest radikallerle savaşarak kanser oluşumunu engeller.
• Bağırsakların düzenli çalışmasını sağlar. Bu sayede sindirim sistemi sorunlarını çözer.
• 100 gramında sadece 16 kalori bulunan bitki kilo vermeye yardımcı olur.
• Antienflamatuvar etkisi olan bitki vücutta iltihap oluşumunu engeller, var olanları da geçirir.
• Beyin hücrelerini korur ve burada tümör oluşumunu önler.