Faydaları saymakla bitmeyen çoğu bitki gibi bu bitki de çeşitli amaçlarla kullanılır. Özellikle kilo probleminden yakınan kadınların diyet ve zayıflama üzerine yaptıkları araştırmalar onları bazı bitkileri kullanmaya teşvik eder. Sağlıklı ve az maliyetli bir diyet için faydalı seçeneklerden olan karnıyarık otu, son dönemlerde şifalı otlar arasında gösterilir.
Düzenli ve doğru bir şekilde kullanıldığında sindirim sisteminden kalp sağlığına kadar çeşitli faydaları görülen bu bitkinin farklı tüketim şekilleri mevcuttur. Asya, Akdeniz ve Kuzey Afrika’ya özgü olmakla birlikte dünyanın her yerinde yetişmesi mümkündür.
[renkbox baslik="Meyan Kökü Nedir? Nasıl Kullanılır? Faydaları ve Yan Etkileri Nelerdir?" link="https://bilgihanem.com/meyan-koku-nedir-nasil-kullanilir/" resim="https://bilgihanem.com/wp-content/uploads/2016/02/meyan-koku-hakkinda-bilgiler-1024x597.jpg" renk="mor" yenisekme="evet"][/renkbox]
Özellikle lif açısından zengin içeriğe sahiptir ve bitkinin asıl olarak tohumları şifa amaçlı kullanılır. Tadı hafif olup anasonu andıran bu otu açık olarak aktarlarda bulmak ya da kapsül olarak internet üzerinden sipariş etmek mümkündür. Bu yazımızda bitkinin kullanım şekillerini, faydalarını ve yan etkilerini açıklayacağız.
Karnıyarık Otu Nedir?
Plantago Asiatica bilimsel adına sahip Psyllium (Karnıyarık otu); Plantaginaceae familyasına ait bir sinirliot türüdür. İsmi, küçük boyutundan dolayı Yunancada bit anlamına gelen “psylla” kelimesinden türetilmiştir. Oval biçimli büyük yaprakları kısa saplıdır ve yaprak kenarları dişli-dalgalı yapıdadır. Çok yıllık otsu bitkilerdendir. Gövdenin ucunda başak şeklinde toplanan küçük ve dört parçadan oluşan çiçekleri grimsi ya da esmer-kırmızı renkte açar.
Yapısında bol miktarda lif bulunur. Çalı görünümlüdür, genellikle 10-50 cm arasında olup kısa boyludur. Sağladığı faydaları içeren tohum kısmında toksik madde bulunmaz. 2-3 mm boyutundaki bu tohumlar kayık şeklinde, renksiz ve kokusuzdur. Yaklaşık %30 oranında müsilaj maddeler içerir. Suyun içine atıldığında bu tohumlar şişerek on kata kadar büyür ve jelatinleşir. Diğer müsilajlarda olduğu gibi bağımlılık yapmaz. Özellikle kilo verme diyetlerinin yardımcısıdır ve aynı zamanda doğal bir liftir.
Ot; bünyesinde beta-karoten, kalsiyum, C vitamini, sorbitol, polisakkaritler, proteinler, stroller ve yağ asitlerini barındırır. Karnıyarık otu dünyanın bazı yerlerinde salatalarda; ülkemizde ise birçok rahatsızlığın tedavisinde kullanılabilir. Hindistan, Afganistan, İran, İsrail, Kuzey Afrika, İspanya, Kanarya Adaları gibi ülkelerde yayılım göstermiştir. Sarı olanı Hindistan ve İran’da, siyahı ise Akdeniz ve Ortadoğu’da yetişmektedir.
Bu şifa kaynağı otun geçmişi de oldukça eskiye dayanır. 16.yüzyıl Avrupa’sında ishal ve kabızlığa çare olarak kullanılmıştır. 17.yüzyılda ise İngiliz doğa bilimcisi Nicholas Culpeper tarafından emziren annelere, gut ve hemoroid hastalarına, göğüs ağrısı şikayeti olanlara bu bitki tavsiye edilmiştir. Günümüzde ise karnıyarık otu Kuzey Amerika’nın popüler laktasifleri arasındadır. Kaygan yapısıyla sindirim sisteminden kolayca atılır. Çözünebilir lif olması nedeniyle tamamen parçalanmadan ve emilmeden sindirim sisteminden geçebilir.
Karnıyarık Otu Nasıl Kullanılır?
Bu ot genellikle kabuk, granül, kapsül veya toz şeklinde bulunur. Kapsül olarak alındığında gıda takviyesi olarak, bir bardak suyla birlikte günde iki sefer üç kapsül alınabilir. Fakat bu miktar başlangıçta 1-2 kapsül olmalıdır. Zamanla derece derece artırılabilir. Aç karnına alınması önerilir. İlaç yerine geçmemekle birlikte kilo vermeye yardımcı olacaktır.
Günde en fazla altı kapsül alınmalıdır. Ayrıca bağırsakların çalışmasına yardımcı olan kabukların tozu günde iki kez olmak üzere bir bardak kaynar suyun içine veya ayran, kefir, maden suyu, meyve suyu gibi içeceklere ilave edilip içilebilir. Küçük çocuklarda ise bir çay kaşığı toz haline getirilmiş tohum yine sıvı bir içecekle alınabilir.
6-12 yaş arasındakilerde ise yine bir su bardağı suya bir tatlı kaşığı ilave edilir. Her öğün alınabilir, isteğe göre yemeklerle birlikte de kullanılır (Her öğünde 5-10 gram olmak üzere). Tohumlarının toz haline getirilip bol suya karıştırılması müshilde oldukça etkilidir. Yemeklerden bir saat önce alınarak da iştah kontrolü sağlar.
Karnıyarık Otunun Faydaları Nelerdir?
Karnıyarık otunun tohumları su ile temas ettiğinde yapısındaki çözünebilir lifler tıpkı bir sünger gibi emici hale gelir ve yumuşar. Normal hacminin birkaç katı büyüklüğe ulaşır. Bu sayede sağladığı tokluk hissiyle az yemeyi sağlayan bu bitki cilt, solunum, sindirim, dolaşım sistemi sorunlarına etkilidir. Bunlara ek olarak daha birçok faydası bulunur:
- Kilo vermeye yardımcıdır.
- Gaz söktürücü etkisi vardır.
- Vücuttaki doymuş yağ oranını azaltır.
- Yara ve enfeksiyonlarda tedavi amaçlı kullanılabilir.
- Kanser önleyici ve tümör oluşumunu engelleyici olarak uzun zamandır kullanılan bir bitki türüdür.
- Bakteri, mantar, sindirilmemiş besinlerin ve fazla laktik asidin vücuttan atılmasını kolaylaştırır.
- Karaciğere faydalıdır.
- Bağırsak ve mide ülseri tedavisinde kullanılır.
- Kabızlığa çok iyi gelir.
- Karnıyarık otunun prebiyotik etkileri mevcuttur.
- Yüksek tansiyona iyi gelir.
- Düzenli kullanımında kolon kanseri riskini azaltır.
- Glikoz azaltma özelliğiyle diyabet (şeker) hastalarına fayda sağlar.
- Bu otun meyvelerinin kaplı olduğu zamk benzeri madde sayesinde bağırsaklar uyarılır ve düzenli çalışması sağlanır.
- Yüksek dozda alındığında iştah kapatabilir bu da yine kilo kontrolü sağlar.
- Kalp ve damar sağlığına çok faydalıdır.
- Şekerle yağ emilimini geciktirir, iştahı düzenler.
- Bağırsaklardaki sıvıyı emerek bu sayede kalınlıklarını olması gereken seviyeye getirir.
- Suyla birleştiğinde şişip hacim kazanması nedeniyle jelleşen yapısıyla sindirilmiş besinlerin kolayca dışkılanmasına yardımcı olur. Bu nedenle detoks etkisi yaratır.
- Tohumları kandaki yüksek kolesterol ve trigliserid seviyesini düşürmeye yardımcı olur.
- Bağırsakları toksinden arındırır.
- Midenin daha yavaş boşalmasını sağlar, erken acıkmayı önler.
- İçeriğindeki çözünebilir lifler dışkının fazla sıvısını alır, böylece ishale de iyi gelir.
- Dışkının vücuttan atılımını hızlandırır.
- Bağırsaklardaki atık maddelerin hareketini ve vücuttan atılmasını kolaylaştırır.
- Lifli yapısıyla bağırsak duvarlarını temizleyici etkisi vardır.
- Kan şekerini dengeler.
- Bu otun laktasif etkisi, kabuğunun suyla teması halinde kabarmasından kaynaklıdır. Mideye ulaştığında genişler ve bağırsakların çalışmasına yardım eden bir madde (raghage) salgılar. Bu da jelatinimsi bir yapı oluşturarak dışkıyı daha yumuşak yapar.
Karnıyarık Otunun Yan Etkileri Nelerdir?
Bilinen herhangi bir yan etkisi olmamakla birlikte ilaç yerine geçmediği ve doktor tavsiyesi olmadan hastalıkların tedavisinde kullanılmaması gerektiği unutulmamalıdır. Takviye edici gıda yerine geçip bu özelliği normal besinlerin yerine geçmez. Ancak kullanımında dikkat edilmesi gereken hususlar ve her bitkide az da olsa rastlanan bazı olumsuz durumlar şöyle sıralanabilir:
- Midesinde reflü rahatsızlığı bulunan ya da bundan şüphesi olan kişiler karnıyarık otunu kullanmamalıdır.
- Müshil etkisinden dolayı çok uzun süre kullanımı tavsiye edilmez.
- Peynir ile tüketildiğinde iltihaplanmaya sebep olabileceğinden bu şekilde alınması önerilmez.
- Çay, kahve ve kolayla birlikte kullanılmamalıdır. Bu şekilde bağırsakları kurutabilir.
- Bağırsak tıkanıklığı problemi yaşayanlar bu otun tohumlarını susuz tüketmemelidir.
- Alerjik reaksiyon gösteren kişilerin bu bitkiyi tüketmemesi önerilir.
- Bağırsaklardaki emilimi geciktirdiği için ilaçların etkisini azaltabileceği bilinmektedir. İlaç kullanan kişiler bu otu kullanmamalıdır.
- Bira ile uzun süre tüketilirse cinsel iktidarsızlıktan kısırlığa kadar birçok soruna yol açabilir.
- Susuz tüketimler yutmada zorluğa hatta boğulmalara sebep olabilir. Bu nedenle su ile tüketilmesine dikkat edilmelidir.
- Hamilelik ve emzirme döneminde kullanılması önerilmez.
- Bebeklerde kullanılmamalıdır.
- Astım rahatsızlığı olanların ve aşırı lif tüketen kişilerin kullanılması önerilmez.
[renkbox baslik="Çörek Otu Nedir? Nasıl Kullanılır? Faydaları ve Yan Etkileri Nelerdir?" link="https://bilgihanem.com/corek-otu-nedir-nasil-kullanilir/" resim="https://bilgihanem.com/wp-content/uploads/2015/03/corek-otu-hakkinda-bilgiler-1024x597.jpg" renk="siyah" yenisekme="hayir"][/renkbox]
Yararları yan etkilerinden daha fazla olan bu otu kullananların çok az bir kısmında ise bulantı ve kusmaya rastlanmıştır. Yine nadiren de olsa gaz oluşumu veya mide kramplarına rastlanabilir. Bitkiye karşı oluşan alerjik reaksiyonla birlikte döküntü, kaşıntı, şişlik (yüz, dil ve boğazda) şiddetli baş dönmesi ve solunum zorluğuna rastlanırsa mutlaka doktora başvurulmalıdır.
Bu otu tüketmeden önce bir diyetisyen ya da doktora danışmak, günlük gereken dozu öğrenmek en sağlıklı yollardan biri olacaktır.
