Kuraklık en tehlikeli doğa olaylarından biridir. İnsandan yola çıkarak anlatacak olursak, nasıl ki vücudumuzdaki ideal olan sıvı miktarı azaldığında hastalıklar baş gösteriyorsa, yeryüzü için de durum tam olarak böyledir. Ormanların yok edilmesi, doğaya zarar verecek uygulamalar iklimler üzerinde etki yapmakta ve bu da yağışların azalmasına sebep olmaktadır. Yağışların uzun süre az düzeyde olması veya hiç olmaması, var olan su kaynaklarının bilinçsizce kullanılması kuraklığın en önemli nedenleridir.
Nem miktarında geçici dengesizlik yaşanması sonucu ortaya çıkan kuraklık, su kıtlığı ve birçok doğal felaketi de beraberinde getirir. Kuraklığın hem insan hem de ekolojik denge üzerinde olumsuz sonuçları görülmektedir. Toprakta erozyon oluşumu, balık sahalarında şiddetli daralma, bitki örtüsünün kaybolması, suyun kalitesinde düşme ve hayvanların yaşam sahalarını değiştirmesi kuraklığın doğal denge üzerindeki etkileridir.
[renkbox baslik="Gel-Git (Med-Cezir) Olayı Nedir? Nasıl Oluşur? Özellikleri ve Çeşitleri Nelerdir?" link="https://bilgihanem.com/gel-git-med-cezir-olayi-nedir/" resim="https://bilgihanem.com/wp-content/uploads/2017/12/gel-git-med-cezir-olayi-nedir-nasil-olusur-ozellikleri-nelerdir.jpg" renk="mavi" yenisekme="evet"][/renkbox]
Ekolojik sisteme en ağır sonuçları ödeten felaketlerden biri olan kuraklık, insan hayatını da felç etmektedir. Vücudunun 3/4'ü su olan insan, susuz bir ortamda hem beslenme hem de hayatta kalma dengesini koruyamamaktadır. Yiyecek kıtlığı yaşanması, yoksulluk oranında artış, göçler, yaşam kalitesinde düşüş kuraklığın sosyal etkileridir. Şimdi gelini, çok ciddi sonuçlara yol açan kuraklığı hep birlikte öğrenelim.
Kuraklık Nedir?
Bölgesel olarak geçici nem dengesizliği yaşanmasına kuraklık adı verilir. Temel olarak su kıtlığı olarak tanımlanan iklim olayıdır. Uzun vadede kendini göstermesi, kuraklık için gerekli tedbirlerin alınması için zaman tanımaktadır fakat kuraklık zamanla ortaya çıkan en ağır felakettir. Nem dengesinin bozulmasının ardından her yerde kendini gösterebilen kuraklık, yağışın fazla olduğu bölgelerde bile hissedilebilir.
Elbette birkaç gün içinde ortaya çıkmaz. Uzun süreli hissedilen nem azlığı, bitkilerden insan yaşamına kadar pek çok felaketi de beraberinde getirir. Kuraklık basit derecede görüldüğünde dahi olumsuz etkiler doğurabilir. Bilhassa ekonomik sarsıntıya neden olması, kuraklığın korkutucu olmasına neden olmaktadır. Ürünlerde ve hayvanlarda kayıp, ormanlık alanların yok olması, balık üretiminin zayıflaması gibi ekonomik temellerin derinden sarsılması kaçınılmazdır.
Türkiye yarı kurak bir iklime sahiptir. Karadeniz Bölgesi yılın 12 ayı yağış aldığından, yeraltı su kaynakları da zengindir. Bu nedenle kuraklık sorunu yaşanma ihtimali daha düşüktür. Fakat İç Anadolu, Güneydoğu Anadolu ve Akdeniz bölgeleri yağışın daha az ve sıcaklığın çok yüksek olduğu yerler olduğu için kuraklığın daha sık yaşandığı yerlerdir.
Yılın bazı aylarında görülen kuraklık insanları ve bölgede yaşayan canlıları çok fazla etkilemez. Özellikle yaz aylarında yaşanan kuraklık, sonbaharın gelip yağışın başlaması ile ortadan kalkacaktır. Ancak söz konusu durum aylar sürer ve yağış hiç olmazsa işte o zaman tüm canlıların hayatını tehdit eden kuraklık ortaya çıkmaktadır. Gizli ve yavaş yavaş kendini gösteren bir iklim olayı olduğu için aslında tüm iklim tipleri için bir risk faktörüdür. Fakat kurak iklimler elbette ki daha çabuk ve ağır şekilde etkilenen bölgeler olacaktır.
Kuraklığın Nedenleri Nelerdir?
Bir bölgede şiddetli sıcakların nem dengesini etkilemesi kuraklığın temel nedenidir. Nem, doğanın ihtiyaç duyduğu yağış düzeni sonrasında ortaya çıkar. Eğer yağışlarda ciddiye alınır bir azalma görülürse o zaman nem dengesi de derinden sarsılır. Yağış azlığı, sıcaklık derecesinde şiddetli yükselme kuraklığın oluşum nedenleridir.
Bölgesel etkilerde bulunan hava kütleleri, basınç yapıları, coğrafi şartlar, yükselti, enlem derecesi kuraklığın oluşumuna meydan veren nedenlerdir. Kuraklık oluşumuna dolaylı etki eden nedenlerden biri de insandır. Doğal yaşamın tahrip edilmesi ekolojik dengenin sarsılmasına neden olur. Özellikle ormanların yok edilmesi nem dengesi üzerinde büyük bir etkiye sahiptir. Kuraklığın nedenlerini akılda daha kalıcı olması adına şu şekilde sıralandırabiliriz;
- Yeraltı sularının kirletilmesi ve kaynakların kurutulması.
- Temiz su kaynaklarının bilinçsizce harcanması.
- Ağaçların kesilmesi, ormanlık alanların yok edilmesi.
- Atık suların geri dönüşümünün yapılmaması.
- İnsanların sürekli doğal su kaynaklarını kullanması.
- Sanayi atıklarının doğaya atılması ve çevrenin kirletilmesi.
- Yağmur çeken bitki örtüsünün yok edilmesi.
- Sanayi tesislerinde geri dönüşüm sisteminin olmaması veya yeterince önem verilmemesi.
- Verimli toprakların yanlış şekilde kullanılması.
- Tarım arazilerinde yapılaşmaya gidilmemesi.
- Araba egzozları ve sanayi fabrikaları nedeniyle atmosfere sürekli zehirli gaz salınması ve yağış düzeninin etkilenmesi.
- Özellikle insanların doğaya verdiği zararlar sebebiyle küresel ısınmanın hızlanması.
Kuraklık Çeşitleri Nelerdir?
Doğal afetler arasında en tehlikeli diyebileceğimiz kuraklık, üç ayrı şekilde ortaya çıkmaktadır. Gerek iklimsel koşullar, gerek insanların doğal sisteme verdiği zararlar kuraklık, erozyon ve heyelan gibi birçok doğa olayının gerçekleşmesine sebep olmaktadır. Üç kategoride incelenen kuraklık çeşitleri şunlardır:
- Meteorolojik Kuraklık: Bunlardan ilki meteorolojik kuraklıktır. Meteorolojik kuraklık, geniş zaman diliminde yağışta şiddetli düşüşlerin görülmesidir. Nem oranında düşüşe neden olan yağış azlığı, bölgeden bölgeye yayılan meteorolojik kuraklığa sebep olmaktadır. Aylık, yıllık çizelgelerde yağışın düşüş göstermesi bu tarz kuraklığın oluşmasını sağlamaktadır.
- Tarımsal Kuraklık: Tarımsal kuraklık, kuraklık çeşitlerinden meteoroloji ile en yakın ilgisi olan kuraklıktır. Toprak, bünyesinde bitkilerin ihtiyacı olan suyu bulundurmadığında nem kaybı, kuraklığa neden olmaktadır. Ürünlerde azalmalar, büyümede yavaşlamalar tarımsal kuraklığın doğal sonuçlarıdır. Yıl içinde yeterli yağış olmaması, toprağın gereken nemi biriktirememesine neden olmaktadır. İşte bu noktada tarımsal kuraklık devreye girmektedir.
- Hidrolojik Kuraklık: Kuraklık çeşitlerinden sonuncusu hidrolojik kuraklıktır. Yer altı su kaynakları, yüzeyde oluşan su birikimleri ve yağış dengesi hidrolojik kuraklığı meydana getirir. Hidrolojik kuraklık temel olarak meteorolojik kuraklığın devamıdır. Süreklilik gösteren yağış yoksunluğu ve su kaybı kuraklığın son basamağı olan hidrolojik kuraklığı meydana getirir.
Kuraklığı Önleme Yolları Nelerdir (Kuraklık Nasıl Önlenir)?
Kuraklığın temelinde normalin altında yağış gözlenmesi, nemde düşüş olması, şiddetli sıcaklıkların görülmesi etkilidir. Bu sebeplerden meydana gelecek felaketlerin önlenebilmesi için yapılması gereken ilk şey takip teknolojisini artırmaktır. Hidrolojik ve meteorolojik takip artırıldığında kuraklığın geliş hızı tahmin edilebilir. Bu da gerekli önlemlerin daha rahat alınmasını sağlar.
İnsan, kuraklığa neden olacak ağaç kaybını en aza indirerek kuraklık önlemi almalıdır. Bu her ne kadar basit bir önlem olarak görülse de aslında uzun vadede kuraklık için en temel çaredir. Çünkü ne kadar çok ağaç, o kadar yağış demektir. Çok ağaç ise ormanlık alanların genişletilmesi anlamına gelir. Ormanın önemine bu yazımızda değinmiştik.
[renkbox baslik="Sel Nedir? Nedenleri, Sonuçları, Çeşitleri ve Önleme Yolları Nelerdir?" link="https://bilgihanem.com/sel-nedir/" resim="https://bilgihanem.com/wp-content/uploads/2017/02/sel-nedir-nedenleri-sonuclari-cesitleri-ve-onleme-yollari-nelerdir.jpg" renk="yesil" yenisekme="hayir"][/renkbox]
Kuraklık Afet ve Acil Durum Yönetim Başkanlığı'na göre yavaş gelişen doğal afetler sınıfındadır. Ormanların hızla tüketildiği, yeni ağaç dikiminin yapılmadığı, betonlaşmanın her geçen gün arttığı, çevre ve hava kirliliğine önem vermeyen toplumlarda kuraklık kaçınılmaz sonlardandır. Nasıl ki depremin şiddetleri var ise kuraklık da hafif ölçüde çok fazla zarar vermezken, süresi uzun ve çok şiddetli olduğunda, tüm canlıların hayatını tehdit edecek boyuta ulaşmaktadır.
Kuraklığın Sonuçları Nelerdir?
Kuraklığın en ciddi ve tehlikeli doğal felaketlerden biri olduğunu az önce söylemiştik. Dolayısıyla etkileri ve sonuçları da bir o kadar önem arz etmektedir. Kuraklıktan doğal çevreden, insan yaşamına kadar hemen her canlı etkilenmektedir. Topraktaki nemin azalması ağaçların ve ormanlık alanların azalmasına yol açar.
Tarım alanları yeterince sulanamadığından verim düşer. Tarımda görülen zarar ekonomiye de yansır. çok ciddi kentsel sorunlar, temiz su kaynağı yetersizliği ve sağlık problemleri baş gösterir. Hayvanlar otlanamadığından ve su içecek kaynak bulamadığından, toplu hayvan ölümleri gerçekleşir.
