Menekşe Nedir? Çeşitleri ve Özellikleri Nelerdir?

Gördüğümüz anda içimizi ısıtan, tatlı bir his ve mutluluk uyandıran menekşe oldukça hassas bir çiçektir. Herkesin en çok sevdiği çiçekler elbette farklılık göstermektedir. Oysaki menekşe birçok insanın en sevdiği çiçekler arasında yer almaktadır. Özellikle çok canlı ve büyüleyen renkler bu çiçeklerin hemen dikkatleri üzerinde toplamasına ve merak edilmesine neden olmaktadır. Eğer bitkilerle ilgilenmeyi ve onlarla vakit geçirmeyi seviyorsanız menekşenin tam da sizin ruhunuza uygun bir çiçek olduğunu söyleyebiliriz.

Menekşe, birçok evin ve bahçenin köşelerini süsleyen, renkli, bakımı kolay ve güzel bir çiçektir. Genelde oldukça uzun ömürlü olan menekşe kimi zamanlarda dönemsel olarak yaşamaktadır. Dünyanın birçok yerinde yetişebilen bir çiçek olması ile birlikte genellikle büyük çoğunluğu Kuzey Yarımkürede yetişmektedir. Bunun yanında makul miktarlarda da Hawai ve Güneydoğu Asya bölgelerinde yetişebildiği görülmektedir.

[renkbox baslik="Karanfil Çiçeği Nedir? Çeşitleri ve Özellikleri Nelerdir?" link="https://bilgihanem.com/karanfil-cicegi-nedir/" resim="https://bilgihanem.com/wp-content/uploads/2017/01/karanfil-cicegi-nedir-ozellikleri-nelerdir.jpg" renk="kirmizi" yenisekme="evet"][/renkbox]

Menekşenin yetişebilmesi ve yaşayabilmesi için aydınlık ortamlara ihtiyacı vardır. Doğada bilinen 400 ila 500 arasında çeşidi bulunmaktadır. Yetiştirilmesi için gerekli şartlar sağlanıldığında çok güzel bir çiçeklenmeye şahit olabilirsiniz. Çok sık gübreleme gerektirmeyen menekşe bitkisi bu nedenle evde bakımı kolay olan bitkilerdendir. Dilediğiniz renkte edinebilirsiniz ama en güzeli çiçeğin kendi isminden olan menekşe rengidir. Evinizin dekorunda, yemeklerde ve bitki çaylarında kullanılması bakımından uygun, çok yönlü bir çiçektir.

Menekşe Nedir?

Menekşegiller familyasından olan Viola cinsini meydana getiren bitki türlerinin ortak ismine menekşe adı verilir. Çoğunlukla saksılarda yetiştirilmekte olan bitkinin yüzlerce çeşidi bulunmaktadır. Doğal olarak aydınlanan bölgelerin gölge alanlarında ve nemli ortamlara yetiştirilmektedir.

10-40 cm arasında boya sahip çok yıllık bitkilerdir. Yetiştiği toprağa ve iklime göre çeşitli şekiller alabilir. Aynı şekilde renkleri, boyutları ve kokuları da farklılık göstermektedir. Alt yaprakları kalp, orta yaprakları oval, üst yaprakları ise mızrak şeklindedir.

Bilimsel adı Viola olan bitki Akdeniz ülkeleri, Kafkaslar ve Balkanlarda yetişmektedir. Ülkemizin ise hemen her yerinde verimli bir şekilde yetişebilmektedir. Güzel bir görünüme ve kokuya sahip olan bitki bahçeleri ve evleri süslemenin yanında, kozmetik endüstrisinde, tatlı ve pastacılıkta da kullanılmaktadır.

Menekşenin Özellikleri Nelerdir?

Menekşelerin birçoğu genellikle uzun ömürlü bitkilerdir. Ancak kimi zaman dönemlik olarak yaşayabildikleri görülmüştür. Bitkinin yaprakları, kalp biçimine benzer ve düzensiz şekildedir. Çiçekleri ise oldukça asimetrik bir görünüm içerisindedir.

Diğer çiçeklerden de bu asimetrik çiçekler sayesinde ayrılmaktadır. Çiçeğin rengi ise kendi isminden gelen menekşe rengindendir; ama kimi zaman mavi, beyaz, sarı, pembe gibi renkleri de mevcuttur. Çiçek sayısı fazlacadır ve çok hoş bir görünüm sağlar. Genellikle bahar ve yaz dönemlerinde çiçek açmaktadır.

Menekşe Nerelerde Kullanılmaktadır?

Menekşe bitkisi yemek yapımında ve tıp alanında kullanılmaktadır. Yemek yapımında özellikle tatlılarda sıklıkla kullanılır. Sufle, krema gibi tatlılarda tat vermek amacıyla kullanılmaktadır. Taze yapraklar, çiğ olarak tüketilebileceği gibi pişirilerek sebze yemeği olarak da tüketilebilir.

Çiçek kısımları ve yaprakları C ve A vitaminlerince zengindir. C vitamini içermesi bakımından da antioksidandır. Yemeklerin yanında likör içkisi hazırlanırken de tat vermek amacıyla kullanıldığı bilinmektedir. Tıp alanında ise Çin bitki çaylarının içinde kullanılmaktadır. Antioksidan olduğu için belirli ölçülerde tüketmek faydalıdır.

Menekşe Nasıl Yetiştirilir?

Menekşeler hemen hemen herkesin balkonunda, mutfak masasında veya bahçesinde olan çiçeklerdir. Şehirlerin çevre düzenlemesinde sıklıkla kullanılırlar. Yetiştirilmesi bir hayli kolay olan bu bitki birkaç püf nokta dışında sizi zorlamaz. Yazımızın bu bölümünde menekşenin nasıl yetiştirildiğinden bahsettik.

Ayrıca çeşitleri kısmında da, o türe göre kısa bilgiler verilecektir. Şimdi bir menekşenin yetiştirilmesi için bilinmesi gerekenlerden, ideal ısı, ışık ve toprak gibi önemli özelliklerden kısaca bahsedelim.

• Işıklandırma Şartları: Menekşe çiçeği, ışıklı ortamlardan hoşlanmaktadır ama direkt güneş ışığına maruz kalmaması gerekir. Gölge alanlarda yetişmesi gerekmektedir. Çiçeklenebilmesi açısından doğrudan olmayan ışıklı ortamda yer alması gerekir. Sabah güneşi alan pencere önleri, yapay ışık alan bölgeler olabilir.
• Sulama Şartları: Menekşe bitkisi nemli ortamları sevdiğinden; toprağın sürekli nemli kalması gerekmektedir. Alt kısımdan sulanması halinde devamlı olarak su ilave etmek gerektirmez. Böylece alt tabakadan ihtiyacı olan suyu her zaman alabilir. Alt hazne doldurulursa; ortalama olarak 2 hafta kadar sulama gerekmez. Sulama yapılırken; yapraklarına ve çiçeklerine su değmemesine özen göstermeniz gerekir. Değmesi halinde ise lekelenmelere neden olabilir hatta yaprakların ölmesine bile sebebiyet verebilir.
• Gübreleme: Çiçeğin gübrelenmesi sürekli gerekli değildir ama ihtiyaç duyulduğu zamanlarda ve mevsiminde gübreleme yapmak; bitkinin çiçeklenmesinde artış sağlamaktadır.
• Sıcaklık Şartları: Oda sıcaklığında olacaksa 20 ila 25 derece civarı uygun ısıdır. Dışarıda yetişmesi durumunda soğuk havalarda ve yaz kurağında içeri almak gerekir. Nem oranının %80 civarında olması gereklidir. Gece vakitlerinde düşen hava sıcaklığına 18 dereceye kadar tahammül edebilme yetisine sahiptir. Çok sık ve yüksek derecelerdeki sıcaklık değişimlerinden uzak tutulması gereklidir.
• Dikim Önerisi: Direkt olarak saksı içerisine dikilmesi en uygunudur. Bununla beraber köklenmemiş yapraklar, suyun içerisinde de yetişebilmektedir.
• Saksılara Ayrılması: Menekşe çiçeği, fazla saksıya ayrılabilmektedir. Yaprak boyları en az 2 ila 3 cm sapı kalabilecek şekilde kopartılmalıdır. Yaprak kısmının dörtte biri toprağın altında kalacak şekilde dikimi yapılır. Yeni toprakta tıpkı yetiştirilmesinde olduğu gibi nemli tutulmalıdır. Bu yeni süreç su dolu bir kabın içerisinde de geçebilir. 6 ay geçtikten sonra eskiden olduğu gibi menekşe bitkisi haline gelecektir.

Menekşenin Çeşitleri (Türleri) Nelerdir?

Menekşenin birçok türü bulunmaktadır. En bilinen menekşe çeşidi hercai (alaca) menekşesidir. Diğer türlerden yaklaşık 20 tanesi ülkemizde yetişebilmektedir.

[renkbox baslik="Orkide Nedir? Çeşitleri ve Özellikleri Nelerdir?" link="https://bilgihanem.com/orkide-nedir/" resim="https://bilgihanem.com/wp-content/uploads/2016/01/orkide-nedir-cesitleri-ve-ozellikleri-nelerdir.jpg" renk="mor" yenisekme="hayir"][/renkbox]

Afrika menekşesi, hercai menekşe, bardak menekşesi, Japon küpesi, mor menekşe, tarla menekşesi, labrador menekşe, mançurya, viola hirta, dağ hercai, çengel mahmuzlu, yünlü mavi, tüylü sarı, Kaliforniya altın, sarı orman ve Kanada bilinen bazı menekşe türleridir. Şimdi en bilinen menekşe türlerini ve kısaca özelliklerini anlatalım;

• Hercai Menekşesi: Adından da anlaşılacağı üzere renk konusunda kararsız kalan bu tür, birkaç rengin karışımından meydana gelmektedir. Diğer menekşe türleri ile birleşerek ortaya başka bir türün çıkması ile meydana gelmiştir. Çiçekleri diğer türlere göre bir miktar büyük olan hercai menekşesinin tohumları oldukça kolay yetişmektedir. Bu sayede melezleme ve hibritleme işlemleri çok rahat bir şekilde yapılabilmektedir. Hercai menekşeleri kışın karın altında bile kalsalar çok fazla zarar görmezler. Çiçekleri kırılıp kuruyabilir ama toprak altındaki tohumlar karların erimesiyle birlikte yeniden filizlenecektir. Yaz aylarında çok sıcak yerlere koyulmamalıdır. En verimli şekilde yarı gölge yerlerde yetişmektedirler.
• Afrika Menekşesi: En çok bilinen ve yaygın olan bu tür balkonlarda ve evlerimizde yetiştirdiğimiz, çiçekleri orta büyüklükte olan menekşelerdir. Hemen hemen herkes tarafından bilinir ve sevilir. Oldukça popüler bir süs bitkisidir. Çiçeklerinin rengi; koyu menekşe, lacivert, koyu mavi, mor, kenarları beyaz, ortası kırmızı, pembe ve leylak olabilir. Çok az asitli toprakları severler. İdeal toprak karışımı; dere kumu, iyi bahçe toprağı, yaprak çürüntüsü, koyun veya sığır gübresi, torf ve killi toprak şeklinde olmalıdır. Küçük saksılar bu türlerin yetiştirilmesi için idealdir. Direkt güneş almayan, aydınlık yerlere konulmalıdır. Ortalama sıcaklık 22-25 derece arasında olmalıdır.
• Mor Menekşe: Rengiyle görenleri büyüleyen, zarafeti ile çiçek seven herkesin dikkatini çeken bu tür hoş bir kokuya sahiptir. İlkbahar ve sonbahar aylarında çiçek açarlar. Çiçekleme zamanı bitince ip şeklinde uzantılar çıkar ve ufak fideler oluşur. Anavatanı Avrupa ve Asya olan mor menekşeler serin ve az güneşli yerleri severler.
• Bardak Menekşesi: İki renkten meydana gelen bu menekşe türü katlı bir yapıya sahiptir. Oldukça hoş bir görünüme sahiptir ve bu özelliğinden dolayı sarı gelin çiçeği ismiyle de anılmaktadır.