Birçok yazısında dilde sadeleşme çalışmaları nedeniyle eleştiri yağmuruna tutulan Nurullah Ataç, Türk edebiyatının düzyazı alanında öncü isimlerinden biridir. Yalın ve akıcılık konusunda kendinden sonra pek çok yazarı etkileyen başarılı isim, kendi döneminde de birçok tartışmaya neden olmuştur.
Eserlerini düşünce boyutunda ele alan Nurullah Ataç, deneme türü ile özdeşleşen bir yazardır. Türk edebiyatında bireysel fikir ve duyguları kaleme alma türü olarak bilinen deneme, Nurullah Ataç’ın fikirlerini yansıtma kaynağı olmuştur. Onun için eser, başkasına yardımcı olacak, bilinçlenmesini anlayacak şekilde yazılmalıdır. Aksi halde eserlerde anlatılmak istenenler anlamsızdır.
[renkbox baslik="Yaşar Kemal Kimdir? Hayatı ve Eserleri" link="https://bilgihanem.com/yasar-kemal-kimdir/" resim="https://bilgihanem.com/wp-content/uploads/2017/10/yasar-kemal-kimdir-hayati-ve-eserleri.jpg" renk="yesil" yenisekme="evet"][/renkbox]
Eser kaleme alan pek çok yazarın yabancı sözcük tuzağına düşmesinden rahatsız olan Nurullah Ataç, kendi çalışmalarını yalın bir Türkçe üzerine oturtmuştur. Bilhassa Arapça, Farsça ve Latince kavramların Türkçeye verdiği zarar üzerine yoğunlaşan Nurullah Ataç, eserlerini bu doğrultuda ele almaya özen göstermiştir. Bu şekilde pek çok kelimenin yerini korumuştur.
Nurullah Ataç Kimdir?
Türk edebiyatının yetiştirmiş olduğu en iyi deneme yazarlarından biri olan Nurullah Ataç aynı zamanda eleştirmen yazardır. Cumhuriyet döneminde adından sıkça bahsettiren ünlü isim, edebiyata çevirmenlikte ışık tutmuştur. Pek çok dil bilen yazar, hayatını çevirmenlikten kazandığı parayla idame ettirmiştir.
Sesini duyurmaya şiirle başlayan Nurullah Ataç, şiirin çerçevesinde çok kalmamış düzyazıya yönelmiştir. Bir süre sonra şiir yazmayı tamamen bırakan yazar yalnızca eleştiri ve deneme kaleme almıştır.
Eleştirinin farklı bir dalı olan izlenimci eleştiri türünü Türk edebiyatına tanıtan isim olmuştur. Yaptığı radikal değişikliklerle devamlı gündemde kalmayı başaran Nurullah Ataç, bugün hala tartışmalara neden olan sözcük değişimlerine kaynaklık etmiştir.
Nurullah Ataç’ın Hayatı
23 Ağustos 1898 tarihinde İstanbul Beylerbeyi’nde dünyaya gelen Nurullah Ataç, öğretmen ve çevirmen Mehmet Ata’nın oğludur. İlköğretim hayatını bitirdikten sonra başarılı bir öğrenci olarak Galatasaray Lisesi’ne giden yazar, burada kendini güçlü bir şekilde geliştirdi. Daha sonra eğitimine İsviçre’de devam etmek için Türkiye’den ayrıldı. Babasının vefatı nedeniyle 1919 tarihinde İstanbul’a geri dönen Ataç, 1922 tarihine kadar edebiyat okudu. Ne yazık ki eğitimini yarıda bıraktı.
Bir süre Fransızca öğretmenliği ve tercümanlığı yapsa da 1945 yılında Cumhurbaşkanlığı çevirmeni oldu. 1926 yılında Leman Hanım ile evlendi. Bu evliliğinden Meral isimli bir kızı oldu. Emekli olana dek Cumhurbaşkanlığı çevirmenliği yapan Nurullah Ataç, bu sürede pek çok eser kaleme aldı. Ünlü yazar, 17 Mayıs 1957 tarihinde İstanbul Numune Hastanesinde hayata gözlerini yumdu.
Nurullah Ataç’ın Edebi Kişiliği
Attila İlhan, Halit Fahri Ozansoy gibi şairler tarafından sıkça eleştirilen Nurullah Ataç en çok dil husumeti yaşamaktadır. Dilini yalınlaştırmak istemeyenleri başka dillere özenmekle itham eden Ataç, kimi zaman anlaşılamayacak kadar yalın sözcükler kullanmıştır. Edebiyata deneme ve eleştiri ile adını kazıyan ünlü yazar, devrik cümleler kurma konusunda öncüdür. Türk edebiyatında en sık devrik cümle kuran isim olması da ayrı bir tartışma konusu olmuştur.
Nurullah Ataç’ın Türk Edebiyatındaki Yeri
Nurullah Ataç, Türk edebiyatının deneme, günlük ve eleştiri alanında en önemli isimlerinden biridir. Bu doğrultuda ele aldığı düzyazı türlerinde olabildiğince anlaşılır olmayı hedeflemiştir. Onun eserlerinin Türk edebiyatına en büyük katkısı dil sahasında olmuştur. Yazara göre Türkçeye Latince, Grekçe, Farsça, Arapça dillerinden geçen her dil hemen uzaklaştırılmalıdır. Yerlerine farklı sözcükler kullanılmalı, dil özelleştirilmelidir.
Bu özelleştirme, elde bulunan sözcüklerle yapılırsa çok daha faydalı olacaktır. Türkçede yer alan "ve" bağlacının Arapça kökenli olduğunu dile getiren yazar onun yerine "ile" sözcüğünün kullanılması gerektiğini dile getirmiştir. Bununla beraber "günlük" sözcüğü yerine Türkçeye "günce" sözcüğünü de kazandırmıştır.
Nurullah Ataç’ın Eserleri Nelerdir?
Türk edebiyatının dil konusunda dönemin devrimcileri arasında kabul edilen Nurullah Ataç, eserlerinin hemen hepsini kendi kuralları çerçevesinde ele almıştır. 1946 yılında ele aldığı "Günlerin Getirdiği" adlı eseri ilk kabul edilmektedir. Daha önce şiirleri olsa da kendini daha çok bir eleştirmen ve yazar olarak nitelendirmektedir. 1952 yılında "Sözden Söze" adlı eserini 1953 yılında da "Karalama Defteri" isimli eserini yayımlamıştır.
Nurullah Ataç’ın Eserlerinin İçeriği
Nurullah Ataç gerek günlüklerinde gerekse eleştiri yazılarında hep aynı noktalara vurgu yapmıştır. Onun için önemli olan kendini kendi diliyle ifade edebilmektedir. Başkalarının sözcüklerinin kullanılmasını acizlik olarak nitelendiren Nurullah Ataç, her eserinde bu konu üzerinde durmuştur. Bunun yanında bilhassa günlüklerinde kendi hayatını ele alan yazar, evliliğinden, işinden ve hayata dair fikirlerinden sıkça bahsetmiştir. Eserlerinin temelini dil tartışmaları oluştursa da günlük hayata dair pek çok konuda göze çarpmaktadır.
Nurullah Ataç ve Eleştiri Yazıları
Fikir dünyasında yer eden, ne varsa olduğu gibi ifade eden Nurullah Ataç bilhassa Türkçe hakkında pek çok kişiye taşlama yazmış bir isimdir. Özellikle eski dil ile eser kaleme alanları bir türlü anlamlandıramayan yazar, onların dillerine sahip çıkmamalarından rahatsız olmuştur.
[renkbox baslik="Cahit Külebi Kimdir? Hayatı ve Eserleri" link="https://bilgihanem.com/cahit-kulebi-kimdir/" resim="https://bilgihanem.com/wp-content/uploads/2017/10/cahit-kulebi-kimdir-hayati-ve-eserleri.jpg" renk="mavi" yenisekme="hayir"][/renkbox]
Eleştiri yazılarında dil ve eser merkezli hareket eden Nurullah Ataç, Türkçenin başka dillerden çok daha güçlü olduğuna inanmıştır. Bu inancını son nefesine kadar savunmuş tüm eleştirilerini aykırı davranan isimlere yöneltmiştir.
Ben Türkçenin kullanımı konusunda çok hassasım, özellikle konuşma esnasında hata yapan olunca uyarma gereği duyuyorum.