Öğrenme Türleri Nelerdir ve Süreçleri Nasıldır?

Öğrenme, kişilerin yaşantıları boyunca devam eden, sürekli olarak yenilenen bir olgudur. İnsanların toplumdaki kişilerle ve yaşadıkları çevreyle uyum içerisinde olması için öğrenme bir gerekliliktir. Öğrenme ve olgunlaşma olgularının birbirleriyle karıştırılmaması gerekir. Olgunlaşma daha önce öğrenilmiş durumunun, doğuştan gelen bir yeteneğin doğal olarak gelişme göstermesidir. Öğrenmek ise sürekli devam eden aktif formda bir olgudur.

Kişilerin kendi davranışlarını, olaylara verdikleri tepkileri, yaşamak aracılığıyla etrafa uygun şekilde değiştirmesi olarak da tanımlandırılabilir. Ayrıca sürekli tekrar eden bir olaya karşı bağışıklık kazanılmış olarak verilen tepki öğrenme sonucu oluşmuş bir tepki değildir. Karıştırılmaması gerekir. Çeşitli öğrenme türleri bulunur ve hepsinin işleyiş süreçleri farklıdır.

[renkbox baslik="Sorumluluk Duygusu Nedir? Nasıl Kazandırılır? Niçin Gereklidir?
" link="https://bilgihanem.com/sorumluluk-duygusu-nedir/" resim="https://bilgihanem.com/wp-content/uploads/2015/01/sorumluluk-duygusu-nedir-nasil-kazandirilir-nicin-gereklidir.jpg" renk="yesil" yenisekme="evet"][/renkbox]

Kabul edilen öğrenme türleri canlının türüne, cinsiyetine, yaşına göre farklılık gösterir. Örneğin koşullanma yoluyla öğrenme genelde hayvanlar üzerinde etkiliyken; model alarak öğrenme çocuklar üzerinde etkilidir. Şimdi gelin öğrenme türlerini ve genel özelliklerini detaylı bir şekilde öğrenelim.

Öğrenme Nedir?

Öğrenme yaşayarak ve deneyimleyerek, farkında olmadan veya çaba harcayarak kazanılan yeni davranışlar ve edinilen yeni bilgilerdir. İnsan doğası gereği sürekli öğrenme eğilimindedir. Daha dünyaya ilk geldiği andan itibaren yeni şeyler öğrenmektedir. Öğrenmeyi, bir canlının hayatını sürdürebilmesi için gereken önemli bir koşul olarak görebiliriz. Örneğin bir bebek karnı acıkınca ağlaması gerektiğini yaşayarak öğrenir.

[renkbox baslik="Atalet Nedir? Nedenleri, Belirtileri, Korunma Yolları ve Tedavisi Nelerdir?
" link="https://bilgihanem.com/atalet-nedir/" resim="https://bilgihanem.com/wp-content/uploads/2015/03/atalet-nedir-nedenleri-belirtileri-korunma-yollari-tedavisi.jpg" renk="kahve" yenisekme="hayir"][/renkbox]

Yine bir bebekle ilgili örnek verelim; sıcak bir sobaya dokununca eli yanar ve bir daha dokunmaması gerektiğini öğrenir. Bu da deneyerek öğrenme şeklidir. Bu süreç hayatımızın sonuna kadar iş, okul, sosyal hayat olmak üzere bitmek bilmeden sürer gider. Ancak öğrenmenin de farklı türleri ve süreçleri vardır. Bilgihanem.com olarak şimdi sizlere öğrenme türlerinden ve süreçlerinden bahsedeceğiz.

Öğrenme Türleri Nelerdir?

Öğrenme; motor öğrenme, deneme-yanılma şeklinde öğrenme, koşullanma ve bilişsel öğrenme olarak farklı gruplara ayrılır. Bunlar da kendi içerisinde kategorize edilmektedir.

Motor Öğrenme

Motor becerileri, kas bileşenlerinin çalışması ile alakalı bir durumdur. Bu sebeple motor öğrenme algılama yoluyla öğrenmekten ziyade kas becerilerinin alışkanlık kazanması olarak nitelenebilir. Örneğin; dans eden kişilerin dans hareketlerini yaparken kurallara uyması motor öğrenmeyi yansıtır.

Deneme – Yanılma ile Öğrenme

Kişiler yaşantılarında aynı olayları tekrar edebilirler. Yaşanan tekrarların her birinde farklı bir tepki veren kişi sonunda en doğrusuna karar verebilir. Denemeler devam ederken davranışlar olumlu açıdan artış gösterir. Yaşanan tekrar miktarı artış gösterdikçe kişinin hata sayısı azalır. Böylelikle öğrenme düzeyinde artış görülür. Örneğin yeni alınan bir bilgisayarın özelliklerinin deneyerek keşfedilmesi ve her seferinde farklı bir keşif yapılması bu duruma örnektir.

Koşullanma ile Öğrenme

Kişi önceden herhangi bir tepki vermediği durumlara ödül ya da ceza verilerek tekrar edilmesi durumunda tepki vermeye başlar. Koşul yoluyla öğrenmenin temeli budur. Koşullanarak öğrenme kendi arasında iki gruba ayrılır. Bunlar:

a) Edimsel Koşullanma: Bu türün temelini ödül ve ceza ikilisi oluşturur. Kişiye istenilen davranışı göstermesi durumunda ödül verileceği, tam tersini yapması durumunda da ceza verileceği belirtilir. Sirkteki hayvanların ve polis eğitim köpeklerinin eğitimi sırasında kullanılan öğretme yöntemi budur.
b) Klasik Koşullanma: Edimsel koşullanmaya göre daha acımasız bir yöntem olduğu söylenebilir. Doğal bir etkiyle davranış gerçekleştiren olgunun aynı davranışı yapay bir durumda da göstermesi beklenir. Örneğin; ateş üzerinde yürütülen bir maymunun ilerleyen zamanlarda darbuka çalındığında doğal olarak yürüyerek, hareketlenmeye başlaması gibi.

İki koşullanma arasındaki farklar; klasik koşullanmada beklenen davranış ve davranışı tetikleyen uyarıcı belirlenmiştir. Edimsel koşullanmada görülecek davranış tamamen sürprizdir. Klasik koşulla öğrenmede davranışlarda sürekli olarak bir pekiştirme gerçekleşirken; edimsel koşulla öğrenmede yalnızca beklenen doğru davranışta pekiştirme gerçekleştirilir.

Bilişsel Öğrenme

Bu öğrenme türü kendi arasında 4 başlık altında incelenir. Bunlar; kavrayış ile öğrenme, model alma yöntemi ile öğrenme, farkında olmadan öğrenme, sözel öğrenmedir.

a) Kavrayış ve Öğrenme: Yaşanan olayların, bilinen durumlarla olan sıkı ilişkisini aniden çözümlemek yoluyla gelişir. Örneğin; cinayet bürosunda çalışan bir polisin, olay yerindeki cinayeti ani bir şekilde çözümlemesi.
b) Model Alma Yöntemi ile Öğrenme: Yakınındaki kişilerin karşılaştıkları olaylarda nasıl tepki verdikleri ve nasıl davranış sergilediklerini gözlemleyerek; kendine pay biçmesidir. Genellikle çocuklar tarafından çok sık uygulanır. Çocuklar birçok davranışı anne ve babasından model alarak öğrenirler.
c) Sözel Öğrenme: Okuyarak ya da dinleyerek öğrenme türüdür. Eğitim alanının temelini oluşturur. Örneğin; Cumhuriyet’in ilanının öğrenilmesi.
d) Farkında Olmadan Öğrenme: Bilinçsiz olarak gelişen bir öğrenme türüdür. Ev ile iş arasındaki yol üzerinde bulunan mekânların isimlerinin öğrenilmesi gibi.

Öğrenme Süreci Aşamaları Nelerdir?

Öğrenme süreci dört aşamada gerçekleşir. Bu dört aşama sayesinde bilerek ya da bilmeyerek öğrenilen bilgiler zamanla alışkanlığa ve eyleme dönüşecektir.

• Bilinçsiz Yetersizlik: Bu aşama bilginin varlığından habersiz olunduğundan, bilginin kullanılmadığı aşamadır. Kişi daha önce bu bilgiyi hiç duymadığından tamamen bilinçsiz ve yetersizdir.
• Bilinçli Yetersizlik: Bu aşamada kişi bilginin varlığından haberdardır ancak, bilgiyi kullanamamaktadır. Dolayısıyla yetersizlik durumu söz konusudur. Örneğin; araba kullanmanın ne demek olduğunu bilen biri, araba kullanmayı bilmiyorsa, bilinçli yetersizdir. Başka bir örnek ise; İngilizce dilinden haberdar olan birisi, bu dili konuşamıyorsa da bilinçli yetersizlik aşamasında demektir.
• Bilinçli Yeterlilik: Bu aşamada kişi bilgiyi bilir, kullanmak için yeterlidir ancak bunu otomatik bir şekilde yapamaz. Yine dil örneğini verecek olursak; kişi yeni bir dil öğrenip kendini geliştirmeye başladıktan sonra, otomatik bir şekilde konuşamaz. Çünkü ana dili gibi konuşması için epey daha gelişmesi gerekecektir. Yani bilginin varlığından haberdardır ama bilgiyi kullanırken zihninin emretmesi gerekmektedir.
• Bilinçsiz Yeterlilik: Öğrenmenin tamamen gerçekleştiği bu aşamada öğrenilen bilgi, otomatik bir şekilde kendiliğinden kullanılır. Kişi o bilgiyi kullanmak için düşünmez, zihnini yormaz. Yıllardır araba kullanan birinin, arabaya bindiği anda hareketlerinin kontrolsüz bir şekilde arabayı çalıştırması, yola koyulması, bilinçsiz yeterlilik aşamasıdır.