Oktay Rıfat Kimdir? Hayatı ve Eserleri

Oktay Rıfat Horozcu; dili kullanma yeteneği, açık sözlü üslubu ve ortaya attığı yenilikleri ile modern Türk edebiyatının en önemli isimlerinden biri olmuştur. Hem roman hem de oyun yazarlığı yapan ünlü isim, şair ve avukat olarak da tanınmış, çok yönlü kişiliğiyle girdiği her alanda fark yaratmıştır.

Orhan Veli Kanık ve Melih Cevdet ile Garip Akımı’nı başlatan Oktay Rıfat, modern Türk şiirine yaptığı katkılarla edebiyatımızın yapı taşları arasına adını yazdırmıştır. Birçok şiir kitabı ve oyunları bulunan ünlü sanatçı, kalem aldığı romanlarla da övgü toplamıştır.

[renkbox baslik="Ahmed Arif Kimdir? Hayatı ve Eserleri" link="https://bilgihanem.com/ahmed-arif-kimdir/" resim="https://bilgihanem.com/wp-content/uploads/2017/11/ahmet-arif-kimdir-hayati-ve-eserleri.jpg" renk="gri" yenisekme="evet"][/renkbox]

Tüm bunlara ek olarak; Türk Dil Kurumu'nun ilk başkanı olma özelliği taşıyan şair Samih Rıfat Horozcu’nun da oğlu olarak da bilinmektedir. Yeteneğini babasından aldığı söylenen ünlü edebiyatçının hayatı ve eserleri hakkında detaylı bilgiye aşağıdaki başlıklardan ulaşabilirsiniz.

Oktay Rıfat Kimdir?

Oktay Rıfat Horozcu, Türk şiirinin en büyük ve en önemli isimlerinden biri olarak kabul edilmektedir. Fakat onu yalnızca şair sıfatıyla tanımlamak mümkün değildir. Zira 1914 – 1988 yılları arasında yaşamış ünlü isim, şiirin yanı sıra edebiyatın diğer türlerine de ilgi duymuş, buralarda da eserler vermiştir.

Konya ve Trabzon valiliği yapmış, ayrıca TDK’nin ilk başkanı olmuş şair Samih Rıfat Horozcu’nun oğlu olan sanatçı, ilaveten Nazım Hikmet’in de kuzenidir. Şiir nedir başlıklı yazıdan ayrıntılı bilgi alabileceğiniz Garip Akımı’nın kurucularından olan üstat, İkinci Yeni Akımı’na da kayda değer katkılarda bulunmuştur. Gelin, şimdi bu kısa bilgilendirmenin ardından Oktay Rıfat’ın hayatı hakkında konuşalım.

Oktay Rıfat’ın Hayatı

10 Haziran 1914’te Trabzon’da dünyaya gelen Oktay Rıfat Horozcu, şairliğinin yanı sıra yaptığı devlet görevleriyle de tanınan Samih Rıfat Horozcu’nun oğludur. Babası; TDK’nin ilk başkanı, eski Maarif Vekaleti ve Tercüme Azası, eski Konya ve Trabzon valisi olarak önemli görevler üstlenmiştir.

Ayrıca pek çok eseri Türkçe’ye çevirmiş, şiirler yazmış ve musikiyle ilgilenmiştir. Yani oğlunun sanata yönelmesine de hukuk fakültesinde okumasana da şaşmamak gerekir. Zira onun önünde kendisine ilham veren bir baba vardır. Ayrıca 1848 sonrasında Osmanlı İmparatorluğu’na sığınmış dedesi Macar Ali Rıfat Bey de Türk edebiyat tarihindeki ilk operalardan biri olan Bülbül’ü bestelemiştir. Kısaca Oktay Rıfat, sanat ve edebiyatla iç içe olan bir aileden gelmiştir.

Orta öğrenimine Ankara Erkek Lisesi’nde başlayan Rıfat, liseyi de burada okudu. Öğrenimi sırasında, ileride Garip Akımı’nı başlatacağı arkadaşları Melih Cevdet Anday ve Orhan Veli Kanık ile tanıştı. Kendisi gibi sanatla ilgilenen arkadaşları ile edebi gelişmeleri yakından takip eden Oktay Rıfat, küçük yaşta eline aldığı kalemi eğitim hayatı boyunca hiç bırakmadı.

Onun gibi şiir yazıp bunları yayımlamak isteyen arkadaşlarının ve kendisinin yardımına edebiyat öğretmenleri olan Ahmet Hamdi Tanpınar yetişti. Üç edebiyat aşığı arkadaş, birkaç eğitmenin daha desteğiyle birlikte okul kooperatifinden aldıkları fonla Sesimiz isimli bir dergi çıkarttı.

1932’de liseyi bitiren Oktay Rıfat, eğitimine Ankara Üniversite Hukuk Fakültesi’nde devam etti. Fakat üniversite döneminde de yazmaktan vazgeçmedi. 1936’da diplomasını alan Oktay Rıfat’ın şiirleri aynı yıl Varlık dergisinde yayımlanmaya başladı. Ve bu şiirlerinin özelliği; onların Oktay Rıfat’ın edebi görüşlerini ve üslubunu yansıyan ilk şiirleri olmasıydı.

Aynı dönemde kendisi gibi şiirlerini Varlık dergisinde yayımlayan Melih Cevdet ve Orhan Veli Kanık’la birlikte yeni bir teknik geliştirdiler. Şiirde yenilenmenin gerekliliğini savunan 3 arkadaşın savunduğu teknik zamanla yayılacak ve 1940’lardan sonra yeni bir edebi akım haline gelecekti. 1937’de doktora bursu kazanarak Paris’e giden Oktay Rıfat, burada Siyasal Bilgiler üzerine 3 yıl eğitim alsa da II. Dünya Savaşı’nın çıkmasıyla yurda geri dönmek durumunda kaldı.

Fransız edebiyatından beslenerek döndüğü ülkede arkadaşlarıyla birlikte önceden savunduğu akımın üzerine yenilikler ekledi ve Türk şiirinin gelişmesi için yaptığı çalışmalarına ağırlık verdi. 1941 yılında Melih Cevdet ve Orhan Veli’yle birlikte Garip isimli şiir kitabını yayımlayan üçlü, böylece Birinci Yeni Akımı’nı (Garipçilik Akımı) başlattılar. Biçimcilik gibi geleneksel kuralları yok sayan bu akıma göre şiir sade ve serbest yazılmalı, basit konuları işlemeli, sanat toplum için yapılmalıydı.

Büyük ilgi gören bu akım edebiyat dünyasının ilgi odağı haline geldi ve kısa süre içinde kimilerinin benimsediği kimilerininse karşı çıktığı bir hareket oldu. Aynı yıllarda Oktay Rıfat savunduğu hareketle; Yaşayıp Ölmek, Aşk ve Avarelik Üstüne Şiirler gibi kitaplarını yayımladı. Bu kitaplarında şair, gündelik hayatın içindeki konuları sade bir dilin yanında mizah ve alay ögeleriyle süsleyerek yansıttı.

[renkbox baslik="Abidin Dino Kimdir? Hayatı ve Eserleri" link="https://bilgihanem.com/abidin-dino-kimdir/" resim="https://bilgihanem.com/wp-content/uploads/2017/12/abidin-dino-kimdir-hayati-ve-eserleri-1024x597.jpg" renk="yesil" yenisekme="hayir"][/renkbox]

Öte yandan; aynı yıllarda önce Maliye Bakanlığı, sonra da Basın Yayın Genel Müdürlüğü’nde çalıştı. Ardından Ankara’da serbest avukatlık yapan Oktay Rıfat, 1955’te İstanbul’a taşınarak mesleğine burada devam etti. 1955’te İkinci Yeni isimli yeni bir şiir akımına yönelerek, gerçeküstücü eserler vermeye başladı. 1961’de Devlet Demir Yolları’nda görev yapmaya başlayan Rıfat, şiirlerinin yanı sıra Latin ve Yunan ozanların mitoloji kitaplarının Türkçe çevirilerini yaptı.

Edebiyat hayatının 3 farklı evresi olan sanatçı, 1969 yılında ise Şiirler isimli kitabıyla son döneminin eserlerini verdi. Toplumsal sorunların yanı sıra tarih, doğa ve evren gibi konulara yönelen Oktay Rıfat, aynı zamanda roman, oyun ve düzyazı çalışmaları yaptı. Bazı şiirlerini senaryo tadında düzyazıya benzer şekilde kaleme aldı.

1973 yılında Devlet Demir Yolları’ndaki görevine devam ederken emekliye ayrılan Oktay Rıfat, hayatı boyunca edebiyatla iç içe oldu. Eserleriyle pek çok ödüle layık görülen şair, emekli olduktan sonra da yazınsal çalışmalarına devam etti. Ve Fransızca öğretmeni, Türk Dil Kurumu Tercüme Bürosu’nda çalışmış çevirmen Sabiha Rıfat‘la evlenmiş olan Oktay Rıfat 18 Nisan 1988’de İstanbul’da hayata veda etti.

Oktay Rıfat’ın Eserleri

Küçük yaşlarda eline aldığı kalem hayatının sonuna kadar bırakmayan Oktay Rıfat, şiirlerinin yanı sıra romanları, düzyazıları ve tiyatro oyunlarıyla da takdir topladı. Türk şiirinin en önemli sanatçılarından biri olan şair, eserleriyle birçok ödüle layık görüldü. Melih Cevdet ve Orhan Veli’yle birlikte Birinci Yeni Akımı’nı başlattıktan sonra savunduğu yeni görüşe göre Yaşayıp Ölmek, Aşk ve Avarelik Üstüne Şiirler, Güzelleme ve Aşağı Yukarı gibi kitaplar yayımladı.

1954’te kaleme aldığı Karga ve Tilki isimli kitabıyla Yeditepe Şiir Ödülü’ne layık görüldü. 1955’te yayımlanan Perçemli Sokak isimli kitabıyla da İkinci Yeni denilen akıma yöneldi. 1969 tarihli Şiirler kitabıyla edebiyat hayatının üçüncü ve son evresine giren Oktay Rıfat, bu kitabıyla Türk Dil Kurumu Şiir Ödülü’nü kazandı.

1979’da yazdığı Bir Cigara İçimi ile de Sedat Simavi Vakfı Ödülü’nü aldı. 1980’de yayımladığı Danaburnu isimli eseri Madaralı Roman Ödülü, 1984’te çıkardığı Dilsiz ve Çıplak kitabı ise Behçet Necatigil Şiir Ödülü ile onurlandırıldı. Sonuçta; Oktay Rıfat hem verdiği eserler hem de ortaya attığı yeniliklerle Türk edebiyatına çok önemli katkılar sağladı. Oktay Rıfat’ın verdiği eserlerin tam listesi ise şöyle;

Şiir Kitapları; 

• Garip 1941 (Orhan Veli Kanık ve Melih Cevdet Anday'la)
• Yaşayıp Ölmek Aşk ve Avarelik Üstüne Şiirler 1945
• Güzelleme 1945
• Aşağı Yukarı 1952
• Karga ile Tilki 1954
• Perçemli Sokak 1956
• Aşık Merdiveni 1958
• Elleri Var Özgürlüğün 1966
• Şiirler 1969
• Yeni Şiirler 1973
• Çobanıl Şiirler 1976
• Bir Cigara İçimi 1979
• Elifli 1980
• Denize Doğru Konuşma 1982
• Dilsiz ve Çıplak 1984
• Koca Bir Yaz 1987

Romanları;

• Bir Kadının Penceresinden 1976
• Danaburnu 1980
• Bay Lear 1982

Tiyatro Oyunları;

• Birtakım İnsanlar 1961
• Kadınlar Arasında 1966
• Yağmur Sıkıntısı, Toplu Oyunlar 1988