Kedigiller (Felidae) familyasından gelen pumalar; dağ aslanı, gümüş aslan, dağ kedisi ve ABD ile Kanada’da kugar olarak bilinir. Büyük kediler olmalarına rağmen bu kategoride sınıflandırılmazlar. Bazıları bir leopar boyutuna ulaşsa da küçük kedi kategorisinin en iri üyeleridir. Bu familyada, Amerika kıtasında jaguardan sonra ikinci en büyük kediyken; dünyada kaplan, aslan ve jaguardan sonra gelir.
Doğada aynı habitatta bulunduğu diğer canlılarla avlanmak zorunda olan bu hayvanlar çoğunlukla alacakaranlıkta, geceleri ve şafakta aktiftir. Tüm yırtıcılığı ve cüsselerinin aksine çekingen davranış sergilerler. Bu nedenle insanlardan uzak durmaya özen gösterirler. İnsanlara nadiren saldırgan davranış sergileyen bu hayvanlar, avlanmayı çoğunlukla yalnız yaparlar ve sadece çiftleşme döneminde birbirlerine yaklaşırlar.
[renkbox baslik="Gelincikler Hakkında Bilgi; Gelincik Nedir? Özellikleri Nelerdir?" link="https://bilgihanem.com/gelincikler-hakkinda-bilgi/" resim="https://bilgihanem.com/wp-content/uploads/2017/04/gelincik-hayvani-hakkinda-bilgi-1024x597.jpg" renk="yesil" yenisekme="evet"][/renkbox]
Mükemmel avcılık yetenekleriyle doğada hayatta kalmayı başaran pumalar; iyi bir sıçrayıcı, usta bir yüzücü ve başarılı bir tırmanıcıdır. Ait olduğu familya gereği 18 metreye kadar yükseklikten zarar görmeden atlayabilirler. Çeşitli hayvanlarla beslenen bu canlılar geyiklerin düşmanıdır. Yaşlı ve üreme yeteneğini kaybetmiş geyikleri ortadan kaldırırlar. Böylelikle daha genç ve sağlıklı geyik sürülerinin oluşmasına olanak tanırlar.
Puma Nedir?
Anavatanı Kuzey ve Güney Amerika olan, etçil, yırtıcı ve memeli bir hayvan türüdür. Felis concolor bilimsel adıyla bilinmektedir. Oldukça çevik vücut yapılarıyla öne çıkan bu canlıların genellikle düz renkli olan tüyleri yelesiz ve kısadır. Renkleri ise sarı-kahverengi, gümüş grisi ya da kırmızımsı kahverengiye kadar değişebilir. Kürklerinin renkleri yaşadıkları ortama göre de farklılaşabilmektedir. Örneğin sıcak ve nemli bölgelerde yaşayanlar koyu kırmızı-kahverengiyken; soğuk iklimdekiler gümüş grisine yakın ve daha açık renklidirler.
Yaşam alanı olarak daha çok dağlık alanları tercih eden pumalar bu kalın kürkleri sayesinde soğuktan korunurlar. Görünüşleriyle kediye benzedikleri kadar dişi bir aslanı da andıran bu vahşi hayvanlar esnek vücut yapılarına sahiptir. Güçlü kaslarıyla ve büyük pençeleriyle zaman zaman kendinden büyük hayvanları bile kolayca avlayabilirler.
Pumaların Özellikleri Nelerdir?
Yırtıcı bir kedi türü olan pumaların özellikleri çok bilinmese de dünyaca ünlü bir markaya isim babalığı yapması sayesinde adını duymayanımız neredeyse yoktur. Bu hayvanın belli başlı özelliklerini şöyle sıraladık:
- Kediler arasında en çevik ve en güçlü vücut yapısına sahip olanlardır.
- Pumaların yavruları doğduğunda benekli kürklere sahiptir. Hayvan büyüdükçe benekleri kaybolur.
- Omuz yükseklikleri 60-70 cm arasındadır.
- Yaklaşık yedi türü bulunmaktadır.
- İri pençeleri sayesinde yere sağlam basan hayvanlar arasındadır. Bu nedenle avlarına yaklaşırken kolay kolay farkedilmezler.
- Geçtikleri yerler avladıkları hayvandan artan kalıntıları ve dışkılarını örtmekte kullandıkları toprak kazıntısından anlaşılabilir.
- İyi bir koşucu olmalarıyla birlikte güçlü bacakları sayesinde günde yaklaşık 30-45 km arasında yol yürüyebilirler. Erkekler dişilere oranla daha fazla yol kat edebilir.
- Çok hızlı olan bu hayvanlar avlanırken saatte 80 km hız yapabilirler.
- Erkek pumalar dişilere oranla daha büyüktür. Ortalama bir erkek puma 100 kilogram civarıyken, dişiler ise 50-55 kilogram arasındadır.
- Kendi ağırlığının üç katı kadar olan hayvanları avlayabilirler.
- İşitme yetenekleri gelişmiştir.
- Pençelerinde bulunan güçlü tırnaklarını içine çekebilirler.
- Tek sıçrayışta 9-10 metrelik mesafeye atlayabilirler.
- Diğer büyük kedilerin aksine kükreyemezler. Buna rağmen dişi ve erkeklerin sesi birbirinden farklıdır.
- Kükreyemedikleri için büyük kedilerden sayılmazlar.
- İnsan sesine benzer olarak, ara sıra korkutucu çığlıklar atabilirler.
- Yaşadıkları bölgeyi idrar ya da dışkılarıyla işaretlerler.
- Üreme zamanları dışında yalnız dolaşırlar.
- Dişi pumalar, çiftleşme döneminde eşlerini çağırmak için korkunç bir çığlık atarlar.
- Tehlike durumunda ağaçlara tırmanabilirler. Bu da onları vurmak için avcılara fırsat olabilir.
- Diğerlerine oranla daha büyük türleri ekvatora uzak yani sağuk yerlerde bulunur.
- Ekvatora yakın yerlerde yaşayanlar ise kuzey ve güneydekilere göre daha küçüktür.
Pumaların Vücut Yapısı
Yapılan bazı araştırmalar bu hayvanların, nesli tükenmiş ve kuzey Amerika’da bulunan bir çita olan Miracionoxy ile akraba olduklarını söyler. Fakat bu hayvanlar, bugünkü çitaların familyasına (Acinonychinae) dahil değildir.
Pumalar, büyüklük olarak jaguara rakiptir. Erkekleri daha iri olmakla birlikte ortalama 130 cm, dişileri ise 110 cm boyundadır. Buna ek olarak 66-80 cm arasında kuyruk uzunlukları vardır. Uçlara doğru siyahlaşan kuyruklarını yürürken genellikle yere yakın tutarlar. Yine erkeklerinde 100 kilogramı bulup bazen bu sayıyı aşan ağırlıkları dişilerde 50-55 kilogram civarındadır.
Kısa postları ve sık tüyleri vardır. Farklı renkte olabilen tüyler neredeyse bütün türlerde gırtlak alt kısmında ve göğüs bölümünde beyaza yakın bir renktedir. Vücutlarının alt bölgelerinde kalan tüyleri daima daha açık olur. Gümüş grisi türlerde gırtlak ve göğüs kısmı hep beyaza çalar.
Burun kısımları genellikle pembe olmakla birlikte siyah çerçeveli; küçük kulakları sivri yapılı ve iç kısımları siyahtır. Bu kulaklar karanlıkta görmeseler bile iyi bir işitmeyle avını tespit etmelerine yardımcı olur. Önlere göre daha güçlü ve daha kaslı arka bacakları onlara avını kovalayabilme, uzak mesafelere kolayca sıçrayabilme yeteneği verir. Ön pençelerinde dört, arka pençelerinde ise üç parmak bulunur. Bunlar sayesinde nesneleri kavramada başarılıdırlar.
Gelişmiş görme yetenekleriyle sadece önünü görmesini sağlamakla kalmayıp aynı zamanda etrafındaki çoğu şeyi görmesini sağlayan geniş gözleri vardır.
Pumaların Yaşam Alanları
Hem sıcak hem soğuk iklimlerde yaşayabilen pumalar; stepler, bozkırlar, ılıman-tropik ormanlar, yarı çöller ve deniz seviyesinden yaklaşık 5800 metre yükseklikteki dağları yaşam alanı olarak tercih ederler. Günümüzde varlıklarını insanların az olduğu yerlerde sürdüren bu canlılar eskiden bütün kuzey ve güney Amerika’ya yayılmışlardı ki bu diğer hiçbir memeli hayvanın yayılamadığı kadar geniş bir alandır. Buna rağmen Alaska ve kuzey Kanada’da hiç bulunmamışlardır.
Alanları geçmişte kuzeyde Kanada’dan, orta Amerika üzerinden Patagonya’nın güneyine kadar uzanmaktaydı. Bulunduğu bölgeye kolayca uyum sağlayabilen bu canlıların aşırı avlanma ve doğal yaşam alanlarına insan müdahalesi sonucu bölgelerinde sayıları azalmıştır. ABD’nin kayalık dağlarında (Rocky Mountains), güneybatının yarı çöllerinde, Florida’nın Everglades bataklıkları çevresinde yok olma tehlikesiyle karşı karşıya kalan bu hayvanların alınan korunma tedbiriyle birlikte yayılma alanları tekrar genişletilmeye başlanmıştır. ABD’nin batısında şehirlere yaklaşmaktan artık çekinmemektedirler.
Pumalarda Avlanma
Olağanüstü güç ve dayanıklılıklarıyla tanınan bu etobur canlılar en fazla geyiklerle beslenirler. Doğal yaşam alanında geyikler hızlıca çoğalmaya başlamışsa bilinmelidir ki orada puma nüfusu azalmıştır. Hemen hemen bulduğu her hayvanı yiyen pumalar; koyun, keçi, at, domuz, sığır gibi hayvanları avlamakla birlikte özellikle midillileri çok sever. Aralarında kirpi, armadillo, tavşan, sincap, rakun ve farenin de bulunduğu küçük memelileri de avlarlar. Bunlar dışında böcekleri ve kuşları da yerler.
Bu çevik avcılar kendisinden iri olan avlarını çalılıkların arasından, ağaç ve kayalık çıkıntılarının arasından sinsice izleyip daha sonra uzun ve kaslı bacakları sayesinde avının üstüne şiddetle atlar. Avını genellikle boğazından ısırarak öldürür. Isırıkları çok güçlüdür. Yakaladığı büyük hayvanları daha sonra da yiyebilmek için cesedi çalılarla örter ve acıktığında tekrar yanına gelir. Nadiren de olsa insanlara saldırdığı da görülmüştür.
Hasta ve korunamayacak durumda olan pumalar ise ayılar, kutup porsukları ve kurtlara yem olabilir. Hayvan kaybı nedeniyle suçlandıkları için bazı çiftlik sahipleri tarafından da yok edilebilirler.
Pumalarda Üreme
Dişi pumalar 1-3 yaş arasında cinsel olgunluğa ulaşır. Normalde sesli olmayan bu hayvanlar çiftleşme döneminde saatler süren, korkutucu çığlıklar atabilir. Çiftleşmeye hazır olan dişiler erkeklere bunu haber vermek amacıyla ağaçlara koku bırakır. Çoğunlukla yalnız yaşayıp sadece çiftleşme döneminde bir araya gelen pumaların bu birlikteliği 1 hafta kadar sürer. Gebelik dönemi boyunca dişilerin yanında bulunmayan erkekler doğumdan birkaç hafta önce dişileri terk eder.
Neredeyse her mevsim (özellikle Kasım - Haziran ayları arasında) üreyebilirler. 3 ay süren gebeliklerin sonunda 250-400 gram ağırlığında, gözleri tamamen kapalı yavrular dünyaya gelir. Tek seferde 3-6 arası yavru çoğul olarak doğar. Gözleri 10-14 günde açılan bebeklerin kürkleri beneklidir. Dişilerin 1-3 aylık bir emzirme süresi vardır.
Anneler doğumdan sonra yavrularını koruyabileceği kapalı alanlarda (mağara gibi) bulunurlar. Yavrular doğduktan 6 hafta gibi bir süre sonra et yemeye alışır ve yavaş yavaş kendi avlarını yakalama eğilimine girerler. Yavruların anne yanında kalma süreleri değişebilir. İki yılda bir üreyen pumalar vahşi doğada 8-13 yıl, hayvanat bahçelerinde ise 20 yıla kadar yaşayabilirler.
Pumaların Birbirleriyle İletişimi
Çiftleşme dönemi dışında ya da yavru yetiştirmedikçe birbirleriyle etkileşimde bulunmazlar. Ama buna rağmen iletişim sanatında yeteneklidirler. İdrar ve dışkıyla işaretleme dışında ağaçlara derin çizik ve oyuklarla birbirlerine mesaj bırakırlar. Bunu, bölgelerini sınırlandırmak amacıyla yaparlar. Bunun dışında anneler, yavrular, çiftler ve düşmanlar boğmaca, mırlama ve çığlıklarla iletişim sağlarlar.
Pumaların Nesli Tehlike Altında mı?
IUCN tarafından “Yakın Tehlike Altında” olarak sınıflandırılan bu hayvanların toplam nüfusu 50.000’den az olmakla birlikte hala azalmaya devam etmektedir. Vahşi doğada diğer hayvanlar tarafından nadiren avlanırlar. İnsanların keyfi avlamaları ve yine insanlar tarafından doğal yaşam alanlarının işgali nedeniyle nesilleri tehlike altındadır. Ancak son koruma çalışmalarıyla bazı bölgelerde gelişmelerine olanak sağlanmıştır.
1996 yılından itibaren Arjantin, Brezilya, Bolivya, Şili, Kolombiya, Kosta Rika, Guatemala, Panama, Honduras, Surinam, Venezuela, ve Uruguay gibi birçok ülkelerde puma avcılığı yasaklanmıştır. Buna ek olarak Kaliforniya’da da bir insanın canını tehlikeye atmadıkça bu hayvanların öldürülmesi yasal değildir. Fakat bunlara rağmen bu bölgedeki puma ölümleri artmaktadır.
Pumalar İnsanlara Saldırır mı?
Genellikle insansız alanları tercih edip insanlardan uzak dursalar da, ABD ve Kanada’da insanlara yılda dört puma saldırısı kayıtlara geçmiştir. Çoğu ölümle sonuçlanan bu saldırıların kurbanları ise yalnız başına hayvanların yakınında bulunan çocuklar ve yetişkinlerdir. Ancak bunların çoğu hayvanın kendisini tehdit altında hissetmesi sebebiyle gerçekleşir. Bunlar dışında nadir görülen açlık vakaları da insanlara saldırmalarına neden olmuştur.
[renkbox baslik="Çakallar Hakkında Bilgi; Çakal Nedir? Özellikleri Nelerdir?" link="https://bilgihanem.com/cakallar-hakkinda-bilgi/" resim="https://bilgihanem.com/wp-content/uploads/2017/12/cakallar-hakkinda-bilgi-cakal-nedir-ozellikleri-nelerdir.jpg" renk="yesil" yenisekme="hayir"][/renkbox]
Fiziksel yetenekleri ve zekasıyla ön plana çıkan bu hayvanlarla karşılaşıldığında onlardan korunmak için şunlar yapılabilir:
- Bu hayvanların bulunduğu ortamlarda yalnız yürüyüş yapılmamalıdır çünkü gruplardan ziyade yalnız insanlara saldırmaya eğilimlidirler.
- İçgüdüleri gereği koşan canlıları kovalama eğiliminde olan pumalarla karşılaşıldığında koşmak doğru bir eylem olmayabilir.
- Puma yaklaştığında bağırarak, bir şeyler fırlatarak korkutulup uzaklaştırılabilir.
- Pumaların olabileceği alanlarda etrafa dikkat edilmelidir. Diğer kediler gibi saklanarak avlarına hücum etmeyi severler.
Pumaların Bilimsel Sınıflandırılması
Alem: Animalia (Hayvanlar)
Şube: Chordota (Kordalılar)
Sınıf: Mammalia (Memeliler)
Takım: Carnivora (Etçiller)
Alt Takım: Feliformia (Kedimsiler)
Familya: Felidae (Kedigiller)
Alt Familya: Felinae (Küçük kediler)
Cins: Puma
