Roman konusu hakkında bilgilendirici yazımıza başlamadan önce, sizlere kısaca kitap okumanın faydalarından bahsetmek istiyoruz. Etrafınızda mutlaka düzenli kitap okuma alışkanlığı olan, kitap okumadığı günlerde kendisinde bazı eksiklikler hissettiğini söyleyen insanlar vardır. Peki, bu insanların neden kitap okumayı bu kadar çok sevdiğini ya da nasıl bir faydası olduğunu hiç merak ettiniz mi?
Öncelikle düzenli kitap okuyan bir insan hayatının hiçbir döneminde yalnız kalmaz, çünkü kitaplar en iyi dostlarımızdır. Çok okuyan insanların kelime hazinesi gelişir, özellikle toplum önünde konuşma yapılması gereken bir meslek grubundaysanız, size katkısı büyük olacaktır. Kitap okumak stresi azaltır, sakinleşmenizi ve var olan sıkıntılarınızı düşünmemenizi sağlar. Hayal gücünüzü geliştirerek, analiz etme kabiliyetinizi artırır.
[renkbox baslik="Şiir Nedir? Türleri ve Türk Edebiyatında Şiirin Yeri" link="https://bilgihanem.com/siir-nedir/" resim="https://bilgihanem.com/wp-content/uploads/2016/02/siir-nedir-turleri-turk-edebiyatında-yeri.jpg" renk="gri" yenisekme="evet"][/renkbox]
Çok kitap okuyan insanların empati kurma yeteneğinin daha iyi olduğu ve insanlarla iletişiminin kuvvetli olduğu tespit edilmiştir. Bunların dışında hayata bakış açınızı değiştirir, hiç bilmediğiniz bir dönemde yaşamanızı, hiç tanımadığınız insanlar gibi düşünmenizi sağlar, hızlı düşünmenizi sağlar ve hayatı sevdirir. Bilgihanem.com okurları için hazırladığımız bu yazıda ise sizlere en çok okunan kitap türü olan roman hakkında bilgiler paylaşacağız.
Roman Nedir?
Roman, kişilerin başından geçen olayları, yaşanmışlıkları, belirli bir kronolojik sıralama içerisinde, mantık, duygu ve sanat çerçevesinde öykülenmiş uzun anlatılardır. Olmuş ya da olabilecek nitelikteki olayları konu edinen edebi türdür. Hikayelere göre daha uzun ve olay merkezli değil; kişi merkezli yazılardır. Her romanın kendine has bir dili vardır. Çünkü her yazar anlatmak istediği olayı kendi üslubuyla aktarır.
Ancak hepsi bir düz yazı niteliğindedir. Romanlar, kitapseverlerin en sevdiği türlerdendir şüphesiz. Kimi zaman hayal dünyasını yansıtan kimi zaman da yaşanmış hikayeleri anlatan romanlar, edebiyatın en önemli parçasıdır. Mutlaka bir mantık ilişkisi içerisindedir ve sanatsal öğeler içerir.
Bir düz yazı niteliğinde olan roman, insanların başından geçen bir serüveni anlatabildiği gibi, hiç yaşanmamış tamamen hayal ürünü olan olaylardan da oluşabilmektedir. Oldukça uzun bir anlatımdan oluşurlar, olaylar; yer, zaman ve kişi bütünlüğü ile yansıtılır.
Amaç okuyucunun olayı birebir yaşamasını sağlamaktır. Temel olarak 4 öğe bulunmaktadır. Bunlar; yer, zaman, olay ve karakterlerin oluşturduğu kişi kadrosudur. Genellikle çoğunda geniş bir kişi kadrosu bulunur.
Baş karakterin yanında yer alan yardımcı karakterler ise zenginlik katmaktadır. Olay zinciri denilen durumda iç içe geçmiş birçok olay yaşanır ve bunlar yer-zaman ikilisiyle uyumlu şekilde okuyucuya aktarılır.
Romanın Özellikleri Nelerdir?
Romanlar genellikle düz yazı ile yazılırlar ancak ara ara nazım öğeleri de içerebilirler. Bahsi geçen olaylar genellikle sıradan insanların, klasik yaşantılarından ibarettir. Bahsi geçen mekanlar sıklıkla sokaklar, evler, meyhaneler gibi olağan yerlerdir. Kullanılan dil, şiirlerde olduğu gibi süslü ve sanatlı değildir.
Romanın genel özellikleri şunlardır;
- Hikayelere göre daha uzundur.
- Yer alan kahramanlar ve kişiler hakkında genellikle detaylı bilgi verilir.
- Yaşanmış veya yaşanması muhtemel olayları konu edinebilir.
- Olayların geçtiği yerler tasvir edilir yani belirleyici ifadelerle okurun zihninde canlandırılmaya çalışılır.
- Olay, yer, zaman ve kişi en önemli unsurlarıdır.
- İşlendiği konulara göre türlere ayrılır.
- Tek bir olay anlatıldığı gibi, birbirine bağlantılı birden çok olay da konu edinebilir.
- Olaylar arasında neden-sonuç ilişkisi bulunmaktadır.
- Her olay mutlaka belli bir zaman diliminde gerçekleşmektedir.
- Genellikle –di’li geçmiş zaman kullanılır.
- Gerçek ve kozmik olmak üzere iki tür zaman vardır.
- Yazarın ve okuyucunun olmak üzere iki tür bakış açısı bulunmaktadır.
Romanın Türleri Nelerdir?
Kitaplar vakit öldürmek için veya öylesine okunan şeyler değildir. Her kitabın kendine has bir türü ve özelliği vardır. İnsanlar zevkleri doğrultusunda kitap seçerler. Kimisi tarih kitaplarına bayılırken, kimisi aşk, kimisi de polisiye romanları sevebilir. Edebiyatın düz yazı türü olan roman, tür bakımından en zengin aileye sahiptir. Romanlar kendi aralarında konu ve üslup bakımından alt türlere ayrılmaktadırlar.
Üslup Bakımından Romanlar
Anlatıldığı konuya göre sınıflandırma yapmadan önce üslup bakımından roman türlerine değineceğiz. Bazıları gerçekçi yaklaşımla, bazıları duygusallıkla, bazıları ise bilimsel yaklaşımla kaleme alınır. Buna göre üsluplarına göre romanları şu şekilde sınıflandırabiliriz;
Romantik Roman
Duyguları, arzuları, hisleri doğal ve gerçek kavramlar olarak kabul eder. Bunun yanında acı ve keder de bu türün temelinde yer alır. Bu türe örnek olarak Sir Walter Scott’un, Jean Jacques Rousseau eserleri, Goethe’nin ve Victor Hugo’nun romanlarından bazıları verilebilir.
Realistik (Gerçekçi) Roman
Anlatım dili kuru ve genellikle kuşkucu bir yaklaşıma sahiptir. Olayları gerçekleriyle ortaya koymayı hedefler. Türe örnek olarak Balzac eserleri ve Stendhal eserleri verilebilir.
Estetik Roman
Belirli bir şekil ve anlatım çizgisinde yazılmış eserlerdir. Estetik romanın en önemli türlerini Gustave Flaubert vermiştir.
İzlenimci Roman
Dışarıdaki hayatın gerçeklerinden çok duygulara, kişinin iç yaşantısının betimlemesine dikkat edilir.
Dışavurumcu Roman
20. yüzyılda kendini gösteren bu biçim, insan hayatını belirleyen toplum ve millet karşıtı güçlerin belirtilmesi ile meydana getirilir. Dostoyevski, Kafka, Beckett’in yazdığı romanların bu türün en iyi örneklerindendir.
Yeni Roman
1930'lu yıllardan sonra ortaya çıkan bu tür dışavurumculuğa benzemektedir. Roman yazmanın imkansızlığını anlatan romanlardır.
Konularına (Temasına) Göre Romanlar
Edebiyat dünyasında zenginlik bakımından en kapsamlı türün romanda olduğu söylenebilir. Her dönemde yazılan romanlar o dönemin toplumsal olaylarını, dini yaşayış şeklini veya sosyal düzeni anlatır. Anlattığı konuya göre roman türleri şunlardır;
Tarihi Roman
Tarihi romanlar konuları bakımından kendi aralarında çeşitlenmiştir. Gotik roman, ruh bilimsel, oluşum, töre tarihi romanların alt başlıklarıdır. Eserde bahsi geçen kahramanlar gerçek kişiler olabileceği gibi hayal ürünü de olabilirler. Dünya edebiyatına bakıldığında ilk örneklerini Walter Scott vermiştir. Türk edebiyatında ise bu türle anılan isimler, Ahmet Mithat ve Namık Kemal’dir.
Duygusal Roman
Kişilerin duygusal yaşamlarını, özenli bir biçimde anlatan romanlardır. Bazı zamanlar yazarın kendi duygularıyla, okurun duygularına etki etmesi olayı görülebilir. Sterne, Rousseau, Favette gibi önemli isimlerin birkaç romanı bu türe örnek verilebilir.
Psikolojik Roman
Kişilerin ruhsal durumlarıyla yakından ilgilenen ve çözmeye çalışan roman türleridir. Oldukça serinkanlı ve denetli şekilde yazılması ile duygusal romandan ayrılmış olurlar. Psikolojik romanda çığır açan Abbe Prevost’un Manon Lescaut adlı eseridir. Bu eser diğer roman yazarlarını da etkilemiş ve türün gelişmesine önemli bir yere sahip olmuştur. Türkiye’de ilk psikolojik roman Mehmet Rauf’un Eylül isimli eseridir.
Polisiye (Macera) Roman
Cinayet, gizem, suç, ceset, katil gibi öğeler içeren ve sürekli bir adrenalin halinde ilerleyen roman çeşididir. Bu alandaki en iyi isim şüphesiz Agahta Christie’dir. Türk romancılarından ise Ahmet Ümit polisiye tarzı romanlar yazmaktadır. Bu tür romanlarda konu; kim kimi öldürdü? Nasıl öldü? Neden öldü? Soruları etrafında şekillenir.
Fantastik Roman
Tamamen hayal gücüne dayanan romanlardır. 19.yüzyıl bu türün gelişmesinde önemli bilimsel gelişmelere sahip olmuştur. Vampir, hayalet gibi varlığı kesin olmayan ve tamamen hayal ürünü olan öğeleri içerir.
[renkbox baslik="Fıkra Nedir? Özellikleri, Çeşitleri, Tarihçesi ve Türk Edebiyatındaki Yeri" link="https://bilgihanem.com/fikra-nedir/" resim="https://bilgihanem.com/wp-content/uploads/2015/01/fikra-hakkinda-bilgiler.jpg" renk="sari" yenisekme="hayir"][/renkbox]
Çizgi Roman
Çizgi romanlar, olayları resimlerle ifade eden türlerdir. Birbirini takip eden yüzlerce resimden meydana gelirler. Bu türü başlı başına bir sanat dalıdır.
Hikaye ve Roman Arasındaki Farklar Nelerdir?
Hikayeler ve romanlar aracında ciddi bir hacim farkı vardır. Hikayeler oldukça kısayken romanlar hikayelerden oldukça fazla kelime sayısına sahiptir. İki edebi tür arasındaki benzerlik ve farklılıklar şu şekildedir;
- Hikayelerde temel olan olaydır. Bu durum romanlarda olay yerine kişi getirilerek farkı açıklanabilir.
- Hikayelerde tek bir olay söz konusudur ama romanlarda birbirleri ile ilişkili onlarca olay bulunur. Tüm olaylar birbirini takip eder.
- Hikayelerde mekanlar belirli alanlardır ve sınırlıdır. Romanlarda ise mekan konusunda sınırlama yoktur ve kişiler hemen her alanda bulunabilirler.
- Hikayede kişi sayısı az, romanda fazladır.
- Hikaye tek, roman çok boyutludur.
- Her ikisi de edebi bir türdür.
- Her ikisinde de olayın geçtiği yer bellidir.
- Her ikisinde de yazan kişi bellidir.
- Her ikisinde de gerçek veya gerçeğe yakın olaylar anlatılır.
