Sultan Abdülmecid Kimdir? Hayatı Hakkında Bilgi

Osmanlı’nın son 4 padişahının babası ve aynı zamanda oğulları en çok tahta çıkan padişah olarak bilinen Sultan Abdülmecid, imparatorluğun en çok merak edilen isimleri arasında yer almaktadır. 1823 yılında II. Mahmud ile Bezmialem Sultan’ın çocuğu olarak dünyaya gelen Sultan Abdülmecid, babasının 1839’da tüberküloz nedeniyle ölümü üzerine tahta geçmiştir. Tahta geçişi sevinçle karşılansa da daha sonra tutucuların muhalefetiyle karşılaşmıştır.

Babası gibi yenilikçiliği savunan I. Abdülmecid, Batı kültürüyle yetiştirilmiştir. Belirgin özellikleri arasında iyi derecede Fransızca konuşması ve Batı müziğinden hoşlanması bulunmaktadır. Saltanatı sırasında Mehmet Emin Ali Paşa, Fuat Paşa gibi başarılı devlet adamları görev yapmış, 1839 yılında ilan ettirdiği Tanzimat Fermanı da Hariciye Nazırı Koca Mustafa Reşit Paşa tarafından okunmuştur.

[renkbox baslik="Damat Ferid Paşa Kimdir? Hayatı Hakkında Bilgi" link="https://bilgihanem.com/damat-ferid-pasa-kimdir/" resim="https://bilgihanem.com/wp-content/uploads/2018/02/damat-ferit-pasa-kimdir-hayati-hakkinda-bilgi-1024x597.jpg" renk="kahve" yenisekme="evet"][/renkbox]

Ayrıca döneminde pek çok önemli mimari çalışmaya imza atılmıştır. Dolmabahçe Sarayı, Beykoz Kasrı, Mecidiye Camii, Teşvikiye Camii, Hırka-i Şerif Camii gibi yapılar bunlardan bazılarıdır. Öte yandan, kendisi çocukları ve birlikte olduğu kadınlar ile bugün hala tartışmalara neden olmaktadır. Fakat Sultan Abdülmecid’in modernleşme yolundaki ilk büyük adımları attığı da yadsınamaz bir gerçektir.

Sultan Abdülmecid Kimdir?

1839 yılında tahta çıkan Sultan Abdülmecid, 1823 doğumlu olup 1861’de henüz 38 yaşındayken hayata veda etmiştir. Osmanlı padişahları arasında, Avrupa kültürü alan ilk padişah olarak da bilinmektedir.

Babası gibi yenilik taraftarı olan I. Abdülmecid, Tanzimat Fermanı’nı yayınlatmış ve çağdaşlaşma yolundaki ilk büyük adımların atılmasını sağlamıştır. Fakat aldığı dış borçlar nedeniyle devletin çöküşünü hızlandırdığı da söylenmektedir. Ayrıca kendisi Osmanlı İmparatorluğu’nda ilk kez kağıt para bastıran padişah olarak da bilinmektedir.

Sultan Abdülmecid’in Hayatı

25 Nisan 1823’te II. Mahmud ile Bezmialem Valide Sultan’ın çocuğu olarak dünyaya gelen I. Abdülmecid, babasının arzusu üzerine aldığı eğitimle onun gibi yenilikçi fikirlere sahipti. İyi derecede Fransızca konuşan ve Batı kültüründen hoşlanan I. Abdülmecid, babasının 1 Temmuz 1839’da vefatı üzerine henüz 17 yaşındayken tahta geçti.

Devlet idaresinde yeterince tecrübeli olmasa da babasının izinden gitmeye kararlı olan padişahın en büyük şansı dönemindeki devlet erkanıydı. Zira tahta oturduktan yalnızca 4 ay sonra Hariciye Nazırı Koca Mustafa Reşit Paşa’nın yönlendirmesi ve onun aracılığıyla 3 Kasım 1839’da Tanzimat Fermanı’nı ilan ettirdi.

Ve Gülhane Parkı’nda yabancı devletlerin elçileri ile büyük bir halk topluluğunun huzurunda okunan Tanzimat Fermanı ya da Gülhane Hatt-ı Hümayunu, Türk tarihinde demokratikleşmenin ilk somut adımı olarak gösterildi.

Tanzimat Fermanı’nın ilan edilmesinin altındaki nedenlerin başlıcaları ise Mısır Valisi Mehmet Ali Paşa meselesinde Avrupa'nın desteğini almak, Avrupa'nın Osmanlı’nın iç işlerine karışmasını önlemek, Fransız İhtilali’nin milliyetçilik etkisini azaltmak ve gayrimüslimleri devlete bağlamaktı.

Ayrıca fermanın öngördüğü temeller arasında rüşvetin ortadan kaldırılması, müsaderenin kaldırılıp özel mülkiyetin güvence altına alınması, vergide adalet, padişahın yetkilerinin meclise devredilmesi, bütün vatandaşların can ve mal güvenliğinin sağlanması gibi amaçlar vardı. İşte bu nedenle de Tanzimat Fermanı, verilen sözler tamamen yerine getirilmese de modernleşmeye ve cumhuriyet fikrine zemin hazırlamıştır denilebilir.

Fermanın ilan edilmesinin ardından İngiltere’nin Mısır’a karşı ön ayak olması ile Mısır Valisi Mehmed Ali Paşa’yı tutan Fransa dışarıda bırakıldı. Sonrasında Osmanlı’nın İngiltere, Rusya, Prusya ve Avusturya ile Londra’da bir araya gelmesiyle 15 Temmuz 1840’da Londra Antlaşması imzalandı. Fakat Mısır Valisi anlaşmanın ültimatomlarını kabul etmedi. Bunun üzerine İngiltere ile Avusturya’nın desteğini alan Osmanlı, Mısır ordusunu mağlup etti.

28 Kasım 1840’da Mısır ile İngiltere arasında yapılan anlaşmayla, İngiltere Osmanlı’ya ihanet etmiş oldu. Çünkü İngiltere’nin amacı Mısır’ı işgal etmekti. Ancak Reşid Paşa Sultan Abdülmecid’e, 1914’e kadar Mısır’ın bir nevi anayasası olarak kullanılan Mısır Fermanı’nı yayınlattı. Fermana göre Mısır, Osmanlı padişahının belirleyeceği Kavalalı mensuplar tarafından idare edilecekti.

Mısır sorununun halledilmesinden sonra Osmanlı, İngiltere, Rusya, Fransa, Avusturya ve Prusya devletleri yeniden Londra’da bir araya geldi. Burada Osmanlı’nın boğazlar üzerindeki egemenliğinin tanındığı ve boğazların yabancı savaş gemilerine kapatıldığı 1841 Boğazlar Sözleşmesi imzalandı. Rusya böylece Hünkar İskelesi Antlaşması ile boğazlar üzerinde kazandığı egemenliği kaybetmiş oldu. Neticede; tahta çıkışının ilk yıllarını iç ve dış meseleler ile geçiren Sultan Abdülmecid, kısmen huzuru sağladı.

1844 yılında halka daha yakın olmak ve beldeleri bizzat ziyaret etmek için seyahatlara çıktı. 1848’de Avusturya ve Rusya’da çıkan ayaklanmaların kanlı bir şekilde bastırılmasının ardından, Rusya büyük tepki topladı. Olayların ardından kaçan Macar ve Leh milliyetçilerinin liderleri Osmanlı’ya sığındı.

Ve Sultan Abdülmecid, Rusya ile Avusturya’nın savaş tehditlerine rağmen sığınmacıları teslim etmedi. İngilizler ile Fransızlar da bu olayda Osmanlı’nın yanında durdu. Ve iki ülkenin desteğini alan Osmanlı, 1853 – 1856 Kırım Savaşı’nda Rusya’yı kağıt üzerinde mağlup etti.

Çünkü Osmanlı, savaşı sürdürebilmek için ödeyebileceğinden çok daha fazla borç aldı. Bu nedenle savaş, Osmanlı’nın dış borçlar döneminin başlangıcı olarak görülmektedir. Ödenemeyen borçlar daha sonra II. Abdülhamit döneminde Düyunu Umumiye idaresinin kurulup, devlerin Avrupalıların mali denetimi altına girmesine neden olacaktır.

Diğer taraftan; savaşın ardından 1856’da Batılı devletlerin baskısıyla Islahat Fermanı yayınlandı. Osmanlı toplumunu ırk, din ve dil ayrımı gözetmeden kaynaştırmayı hedef alsa da fermanın azınlıkların hareketlerini hızlandırıp, devleti yıkılmaya sürüklediği söylenmektedir. Zaten Islahat Fermanı’nın yayınlanmasının üzerinden çok fazla zaman geçmeden Suriye ve Cidde’de Müslümanlar ile Hristiyanlar arasında çıkan çarpışmalar da bunu göstermektedir.

[renkbox baslik="III. Murat Kimdir? Hayatı ve Eserleri" link="https://bilgihanem.com/ucuncu-murat-kimdir/" resim="https://bilgihanem.com/wp-content/uploads/2018/01/3-murat-kimdir-hayati-ve-eserleri-1024x597.jpg" renk="siyah" yenisekme="hayir"][/renkbox]

Eflak, Boğdan ve Karadağ’da çıkan bağımsızlık hareketleri sırasında Osmanlı devleti yeniden hem iç hem de dış sorunlarla mücadele etmeye başlamıştır. Ve Sultan Abdülmecid bu dönemde tüberküloz nedeniyle hayata veda etmiştir.

25 Haziran 1861’de 38 yaşındayken ölen I. Abdülmecid’in kabri Sultan Selim Camii bahçesinde bulunmaktadır. Abdülmecid Han’ın ölümünün ardından tahta sırasıyla kardeşi Abdülaziz ve oğulları V. Murad Han, II. Abdülhamit Han, V. Mehmed Reşad ile VI. Mehmed Vahdeddin Han çıkmıştır.

Sultan Abdülmecid Dönemi Yenilikleri (Islahatları) Nelerdir?

Yeniliklerin ve ilklerin padişahı olarak da gösterilen Sultan Abdülmecid, hukuk, eğitim, yönetim, maliye gibi pek çok farklı alanda reform yapmıştır. Yenilikleriyle birçok ilke imza atan hükümdar, Batı ülkelerini taklit ettiği gerekçesiyle eleştirilse de başta Tanzimat Fermanı olmak üzere devrim niteliğinde sayısız reform yapmıştır.

Örneğin; Fatih Sultan Mehmed’den kendi zamanına kadar yaklaşık 400 yıl boyunca imparatorluğun yerleşkesi olarak kullanılan Topkapı Sarayı’nı terk edip, Batı tarzındaki ilk saray niteliğini taşıyan Dolmabahçe Sarayı’nı yaptırmıştır. Güzel sanatlara ve resme ağırlık vermiş, Batılı ressamlara Osmanlı sultanlarını toplu şekilde gösteren bir tablo çizdirmiştir.

Bunların yanında ilk kağıt para, ilk telgraf, ilk vapur işletmesi gibi reformlarla tarih yazmıştır. Hukuk alanında Arazi Kanunnamesi ve Meclis-i Al-i Tanzimat gibi yenilikleri olan I. Abdülmecid, devlet kanunlarının yayınlandığı Düstür Dergisi’ni çıkartmıştır. Yönetim alanında da meclis kurarak halkın yerel yönetime katılmasını sağlamış, Meclis-i Maarif-i Umumiye adındaki Eğitim – Öğretim Bakanlığı’nı ve Jandarma Teşkilatı’nı kurmuştur.

İlaveten; iltizam sistemi kaldırılarak gelire göre vergi alınmaya başlamıştır. İlk Osmanlı Bankası olan Bank-ı Dersaadet de Abdülmecid döneminde kurulmuştur. Bunun yanında, yabancı destekli ilk Osmanlı Bankası olarak bilinen Bank—Şahane-i Osmaniye de onun döneminde hizmet vermeye başlamıştır.

İlk kağıt para (Kaime-i Nakdiye) basılmış, ilk demir yolu hatları yapılmış, erkek öğretmen okulu Dar’ül Muallim ve ilk Osmanlı üniversitesi Dar’ül Fünun açılmıştır. Abdülmecid dönemindeki diğer önemli yenilikler de kız rüştiyelerinin ve yönetici yetiştirmek için Mülkiye Mektebi’nin açılması, Tercüman-ı Ahval, Tasvir-i Efkar gibi ilk özel gazetelerin çıkartılması olmuştur. Neticede; Sultan Abdülmecid kendisine verilen “yeniliklerin padişahı” unvanını fazlasıyla hak etmiştir.