Tahvil Nedir? Türleri Nelerdir? Nasıl Yatırım Yapılır?

Borsada en yüksek işlem hacmine sahip olan hisse senetleri, yüksek getiri sağlar; ama aynı oranda risk içerirler. Hisse senetlerinin spekülatif yapıları, bu risklerin nedenidir. Dolayısıyla bir portföy oluşturulması ve risk dengesinin sağlanması gerekmektedir. Bu konuda farklı yatırım araçlarına başvurulması en sık görülen alışkanlıktır. Bu noktada, tahvil gibi yatırım araçları hem kazanç hem de risk dengesi sağlamaktadır.

Tahviller, hisse senetlerine göre daha az risk içermesiyle tanınırlar. Anonim şirketlerin kaynak bulma amacıyla çıkarttıkları tahvillerin vadeleri 1 yıldan uzundur. Bu nedenle orta ve uzun vadeli yatırımların vazgeçilmezidir. Ticaret ve sermaye piyasası kanunlarına göre çıkartılan tahvillerin, itibari kıymetler ile eşit ve ibareleri aynı olmak zorundadır. Aynı zamanda devlete ait olanlar, geri ödeme garantilidir.

[renkbox baslik="Emtia Nedir? Çeşitleri Nelerdir?" link="https://bilgihanem.com/emtia-nedir/" resim="https://bilgihanem.com/wp-content/uploads/2015/01/emtia-ve-cesitleri-hakkinda-bilgi.jpg" renk="kahve" yenisekme="evet"][/renkbox]

Üzerinde yazılı olan kupon veya anapara vadesi geldiği zaman, borçlu olan şirketin borcunu ödemesi temeline göre alınıp satılırlar. Şirketlere ucuz ve uzun vadeli kaynak sağlamaları da hem yatırımcı hem de şirket bazında önemlidir. En sık kullanılanları ise devlet ve özel şirket tahvilleridir. Devlet tahvilleri, vade ve faiz riski bulundurmazlar. Ama özel şirketlere ait olan tahvillerde çeşitli riskler söz konusu olabilmektedir. Bu nedenle doğru tahvilin seçilmesi gerekmektedir.

Tahvil Nedir?

Genellikle devletin, anonim şirketlerin ve bankaların kendilerine finansman kaynağı sağlamak için çıkardıkları değerli kağıtlardır. Diğer adıyla borç senetleri diyebiliriz. Tahvillerin çıkarılmasında ticaret ya da sermaye piyasası kanunları rol alır. Düzenlemeleri ve çıkartılmaları bu kanunlara göre yapılır. Tahvil ile bonolar birbirine karıştırılan iki değerli kağıttır. (Bakınız: Bono Nedir?) Bunların ayrımları ise vadelerinden yapılır. Tahvillerin vadeleri bir yıldan uzundur. Bu durumda uzun vadeli yatırımlar için uygundur.

Tahvil yatırımı yapmak istediğinizde elinizde bulunan birikimi devlete, şirkete ya da bankaya borç olarak verirsiniz. Vadesi geldiğinde ise belirlenen faiz oranında artı gelirinizle birlikte teminatınızı alırsınız. Böylelikle hem şirket kendine uzun ve ucuz yollu kaynak sağlar hem de siz birikimlerinizi değerlendirirsiniz. Yatırım yapmak istiyor ve piyasaların risklerinden ürküyorsanız, tahvil ve diğer güvenli yatırım araçları sizin için bir fırsat olabilir.

Tahvil Türleri Nelerdir?

Tahvilin kendi altında birçok çeşidi bulunur. Genelde bu çeşitler çıkarılan kuruma göre şekillense de tahvil değerinin piyasa oranlamasına göre de farklılık göstermektedir. O zaman yatırım yapılabilecek tahvil çeşitlerini inceleyelim ve sizin seçimlerinize yardımcı olmaya çalışalım.

Devlet Tahvilleri

İsminden de anlayacağınız gibi devletin yani hazinenin çıkardığı tahvillerdir. Diğer adıyla hazine tahvilleri de denir. Bu tür tahviller çeşitleri arasında en risksiz olanıdır. Çünkü paranızı borç olarak verdiğiniz kurum devlettir ve geri almama şansınız yoktur. Bu yüzden getirisi her ne kadar az da olsa en güvenli tahvil çeşididir. Bu yüzden tercihi de bir hayli yüksektir.

Özel Sektör Tahvilleri

Bankaların ya da anonim şirketlerin çıkardığı tahvillere denir. Kendilerine finansman geliri sağlamak isteyen şirketler için tahviller uzun vadeli gelir kaynağıdır. Risk bakımından incelendiğinde ise tahvil grubu arasında en yüksek riske sahiptir. Fakat diğer araçlarla karşılaştırıldığında elbette ki daha güvenlidir.

Burada dikkat etmeniz gereken tahvilini alacağınız şirketin sıkıntı yaratmayacağını bilmektir. Bunun için de araştırmalar yapar ve belli kriterleri değerlendirirsiniz. Eğer paranızı geri almanız konusunda aklınıza bir soru takılmıyorsa, işlemlerinizi rahatlıkla yapabilirsiniz.

Primli ve Başa Baş Tahviller

Her tahvilin üzerinde bir değer bulunur. Eğer bu değer ile piyasaya arz ediliyorsa başa baş tahvil denir. Fakat üzerinde yazan değerden daha düşüğü ile piyasaya sürülmüşse bunlara da primli tahvil denir.

Hamiline ve Nama Yazılı Tahviller

Tahvillerde isim belirtme zorunluluğu yoktur. Bu tamamen şirkete kalmıştır. Eğer isim belirtili ise nama yazılı belirtilmez ise de hamiline yazılı tahvil denir. Nama yazılı tahvilleri o kişiden bir başkası ciro ettirmediği sürece bozduramaz. Hamiline yazılı tahviller ise kimin elindeyse bozdurma hakkı ona aittir.

Paraya Çevrilme Kolaylığı Olan Tahviller

Belirlenen vade sonuna kadar beklenildiğinde faiziyle geri alındığından bahsettik. Fakat vadenin sonunu beklemeden paraya çevrilebilen ve o günü tarihine kadar faiz hakkını kullandıran tahvillere paraya çevrilmesi kolay evraklar denir.

İkramiyeli Tahviller

Bu tür tahviller ise finansman gelirini daimi kılmak ya da daha fazla satış yapabilmek için kullanılır. Tahvili aldığınızda yanına farklı yönde vaadlerde bulunur. Böylelikle tercihi artırılmaya çalışır. Fakat bu uygulama ülkemizde mevcut değildir.

Sabit ve Değişken Faizli Tahviller

Bildiğiniz üzere yatırım piyasalarında fiyatlar arz ve talebe göre belirlenir. Eğer tahviller arz ve talebe göre belirleniyorsa değişken faizli tahviller denir. 3, 6 ve 1 yıllık dönemli olarak değişken faizli tahvil yerine sabit faiz uygulanır.

Garantili ve Garantisiz Tahviller

Garantili tahviller bir banka ya da başka şirket tarafından belli şekillerde güven verilmesidir. Bunun dışında çıkarılan ve normal şartlarda işleyen borç senetlerine garantisiz tahvil denir.

Endeksli Tahviller

Tahvilin anaparası altın, döviz gibi yatırım araçlarına göre artırılır ve kişiye ödenir. Bu durumda bir araca bağlı endekslenmiş olur. Hesaplamalarda ise tahvilin vade süresi boyunca, endekslenen yatırım aracında gösterilen değişkenler üzerinden hesaplanır.

Tahviller Nasıl Çalışır?

Özel şirketlerin, kuruluşların ve devletin yeni projelerini finanse etmek, devam etmekte olan işlerini sürdürmelerini sağlamak veya mevcut borçlarını bitirmek için ihtiyaç duydukları kaynaklar vardır. Tahviller, bu kaynakların sağlanması için bankadan kredi almak yerine tercih edilen modelidir. Borçlu taraf yani tahvili ihraç eden taraf, ödenecek olan faiz oranı, tahvil anaparası ve vade tarihi gibi konuları ele alan sözleşmelere dayalı olarak basım işini yaparlar.

Basılan tahvilin nominal yani vade bitimi fiyatı, genel olarak tahvil başına 1000 lira olarak belirlenmektedir. Tahvilin gerçek piyasa fiyatı ise ihraççının kredibilitesi, son kullanma tarihine kadar geçen süre, o tarihte geçerli olan genel faiz ortamına ve tahvilin faiz oranına göre değişmektedir. Bu bilgiler üzerinden tahvil satışı gerçekleşir ve vade sonunda borcu ödeme yükümlülüğü doğar.

Tahvili alan yatırımcı için de 2 farklı kazanç imkanı sunmaktadır. Bunlardan birincisi, tahvili alarak vade sonunda sunduğu faizi beklemektir. İkincisi ise tahvilin ikincil piyasadan gerçekleşen piyasa hareketleri üzerinden alınmasıdır.

Örneğin; 1 yıl vadeli, yüzde 10 sabit kupon ödemeli ve vade sonunda fiyatı 1000 lira olacak bir tahvilin ihraç fiyatı, kabaca bir hesapla 910 liradır. Bu bedelden ihraç anında, tahvili alan bir yatırımcı vade sonunda piyasa faizleri ne olursa olsun parasını 1000 lira olarak alır. Bu durumda 1000 – 910 hesabından 90 lira kar eder. Ama 910 liraya ihraç edilen tahvilin fiyatı, ikinci piyasada alınıp satıldığı zaman faiz oranlarına göre artabilir veya azalabilir.

Tahvilin faiz oranını belirleyen 3 faktör bulunmaktadır. Bunlar; piyasa faiz oranları, ihraççı şirketin kredi kalitesi ve tahvilin vade tarihi olarak listelenmektedir. Eğer tahvil ihraççısının kredi notu düşükse temerrüde düşme riski daha fazlası. Bu nedenle bu tahvilin ihracında alıcısı olması için daha yüksek faiz oranı uygulaması gerekmektedir. Aynı zamanda tahvilin vade tarihi ne kadar uzunsa risk de o kadar yüksek olacaktır. Bu tür tahvillerde de faiz oranı yükselmektedir.

Tahvile Nasıl Yatırım Yapılır?

Birikimlerini değerlendirmek isteyen kişiler için günümüz yatırım seçenekleri oldukça şekillidir. Her insanın yatırım isteğine göre farklı farklı araçlar mevcuttur. Böylelikle hem güvenli hem de riskli ama kazançlı yatırım yapmak isteyenler, kendi amaçlarına uygun araçları kullanırlar. Eğer siz de daha az kazançlı ama güvenli yatırım yapmak isterseniz seçeneklerinizden biri tahviller olabilir.

Yatırım aracı çeşitlerinden olan tahvillerin kaybetme olasılığı düşüktür. Bu yüzden çoğu yatırımcının birincil ya da ikincil aracı olarak portföyünde bulunur. Birincil araç olarak portföylerinde tutan kişiler kendilerini bir nevi garantiye alırlar. İkincil olarak bulunduranlar ise riskleri azaltmayı amaçlarlar. Yani bakıldığında yatırım araçlarından olan tahvili çoğu yatırımcı değerlendirmektedir. Bu yüzden tahvil nedir, ne gibi çeşitleri vardır ve yatırımı nasıl yapılır bilmek önemlidir. Yatırımlarınızı bilinçli ve güvenli yapabilmeniz için tahvil hakkında bilgi sahibi olmanız da kaçınılmazdır.

[renkbox baslik="Hisse Senedi Alırken Nelere Dikkat Edilir?" link="https://bilgihanem.com/hisse-senedi-alirken-nelere-dikkat-edilir/" resim="https://bilgihanem.com/wp-content/uploads/2016/02/hisse-senedi-almak-icin-nelere-dikkat-edilir.jpg" renk="mavi" yenisekme="hayir"][/renkbox]

Tahvil yatırımları tahmin ettiğiniz gibi genel olarak borsada yapılır. Borsanın ürkütücü yapısını tahvil gibi güvenli yatırım araçları yumuşatmaktadır. Böylelikle yatırımcıların internet üzerinden hem kolay hem de avantajlı bir şekilde birikimlerini değerlendirebilir. Bunun için yapılması gereken ise borsada bulunmak için hesap açmaktır. Borsada aracı kurum seçimi nasıl olmalı araştırarak, dikkat edilmesi gereken konulara özen göstermeli ve tercih ona göre yapılmalıdır.

Aracı kurum seçiminizi yaptıktan sonra hangi tarz tahvile yatırım yapacağınıza karar vermelisiniz. Bunun için de tahvillerden beklentilerinizi belirlemeli ve pozisyonlarınızı öyle oluşturmalısınız. Seçiminiz şirketlerden yana ise araştırmalar yapmayı ve analizleri kullanmayı unutmamalısınız. Değerlendirdiğiniz ve güvendiğiniz tahvillere belli stratejiler doğrultusunda yatırımınızı gerçekleştirirsiniz. Vadesi geldiğinde ise faizden elde ettiğiniz gelirle birlikte teminatınızı geri alır ve kazancınızı oluşturursunuz.