Sürüngenler (Reptilia) sınıfının Crocodile takımında yer alıp iri yapılı canlılar olan timsahlar, sıcak bölgelerdeki akarsularda, nehirlerde, su kenarları ve bataklıklarda yaşar. Uzaktan bakıldığında yapıları dev bir kertenkeleyi andırır. Vücudunda sert ve kemiksi plakalar bulunan bu sürüngenler, genellikle yaşadıkları bölgenin besin zincirinde en üst sırada yer alırlar.
Üstün avlanma yetenekleri ile belgesellerde sıkça karşılaştığımız timsahlar birçok ilginç özellik barındırırlar. Hantal vücutlarıyla karada güçlükle yürüseler de suda oldukça aktiftirler. Sudan karaya çıkabilen amfibilerin soyundan evrimleşmiş olan sürüngenlerin bir parçasıdırlar ve yarı-sucul olarak yaşamaktadırlar. Hem karada yürümek hem de suda yüzmek için uygun olan kısa ama güçlü bacakları onlara bu özelliği vermiştir.
[renkbox baslik="Doğan Kuşları Hakkında Bilgi; Doğan Kuşu Nedir? Özellikleri Nelerdir?" link="https://bilgihanem.com/dogan-kuslari-hakkinda-bilgi/" resim="https://bilgihanem.com/wp-content/uploads/2017/12/dogan-kuslari-hakkinda-bilgi-dogan-kusu-nedir-ozellikleri-nelerdir.jpg" renk="mavi" yenisekme="evet"][/renkbox]
Bu avcılar etçil olarak beslenmekle birlikte aylarca aç kalabilirler. Çoğunlukla geceleri avlanan bu canlıların geçmişleri de oldukça eskidir ve dinozorlarla birlikte yaşadıkları öne sürülmüştür. Yaklaşık 84 milyon yıl evvel, Kretase dönemi sonlarında ortaya çıktıkları bilinmektedir. Bulundukları bölgeye göre değişik türleri vardır ve insanlara saldırırlar. Çoğunlukla tatlı suları severler; fakat denizlerde yaşayanları da bulunmaktadır.
Timsah Nedir?
Timsahlar; Alligatoridae familyasından, dört küçük bacaklı, uzun kuyruklu, yarı-sucul, saldırgan ve iri yapılı sürüngenlerdendir. Bir zırh gibi vücutlarını kaplayan, sert pullarla kaplı, kalın deriye sahiptirler. Bilinen 23 türü mevcut olmakla birlikte, en büyük boyuta sahip tuzlu su timsahları 7 metre uzunluk ve 900 kilograma kadar ulaşabilirler. En küçük boyutta olan cüce timsahlar ise 1.2-1.7 metre uzunluğunda ve 6-7 kilogram ağırlığındadır. Kendilerine özgü bir ses çıkarırlar.
Güçlü dişleriyle donatılmış çeneleri vardır ve yalnızca üst çeneleri açılıp, alt kısım sabit kalmaktadır. Göz, burun ve kulakları başlarının üstünde bulunur. Bu nedenle suda yüzerken kolaylıkla etrafını görebilir, duyar ve nefes alırlar. Sudayken çok çevik ve hızlı bir şekilde hareket edebilen timsahlar, karada olduğu zamanlarda kafasını sağa sola dahi çeviremez, vücut ağırlıkları sebebiyle zor hareket ederler. Yaşayan sürüngenlerin en büyükleri olarak kabul edilirler.
Bu hayvanlara genellikle Amerika, Afrika, Madagaskar, Orta Avustralya, Güney ve Doğu Asya ile Florida’nın göl ve bataklıklarında rastlanır. Tıpkı diğer sürüngenler gibi soğukkanlı olan bu canlılar, derileri için insanlar tarafından avlanabilirler. Bu da soylarının tükenme tehlikesine neden olmuştur.
Timsahların Özellikleri Nelerdir?
Çoğumuzun sadece hayvanat bahçesinde rastladığı timsahlar güçlü görüntüleri ve heybetli duruşlarıyla dikkat çekerler. Dünyanın en güçlü ısırığına sahip bu saldırgan canlılar tropikal bölgelerde bulunurlar.
Güçlü dişlerinin sayısı, türüne göre değişir ve bu sayede avı yakaladığında kolayca öldürebilirler. Dişleri zamanla aşındığında yerine yenileri çıkmaktadır. Buna rağmen ağızlarını açmaya yarayan kas yapıları çok zayıftır ve yetişkin bir insan elleriyle ağzını açmasına engel olabilir.
Vücut ısılarını koruyamayan bu dev sürüngenler kuraklıkta ve kış aylarında su kenarlarına kazdıkları oyuklarda kış uykusuna yatarlar. Muson yağmurlarına denk gelen üreme mevsimlerinde oldukça agresif davranırlar.
Vücutlarında ter bezi bulunmadığı için sıcak havalarda ağızlarını açarak soğumaya çalışırlar. Suda oldukça aktif olan timsahlar, 2-3 saat boyunca suyun dibinde kalabilirler ve hızlı yüzücülerdir. Dört odacıklı kalbe sahiptirler.
Alt çenelerine yapışık olan dilleri çok güçlü kas yapısına sahiptir ve yediklerinin ağız içindeki hareketini sağlamaktadır. Hareketsiz çene kemikleri nedeniyle tüm görevi dil üstlenir. Güçlü dillerine rağmen çene kemiklerinin sabit olmasından yiyecekleri genellikle iri parçalar halinde yutarlar.
Alt çenelerine bir zar ile bağlı olan dillerini ağızdan dışarı doğru uzatamazlar. Ancak yiyecekleri damağa doğru itebilir ya da geriye doğru giderek bir kese oluşturup, yavruları taşımaya yardımcı olabilir. Bunun yanında parlak sarı-turuncu renkteki dilleri çevreye karşı uyarıcı mesaj vermeye yarayabilir.
Bir diğer özellik olarak; tuz bezlerine sahip olan timsahların dilleri insanlardaki böbreklerin görevini üstlenmektedir. Yarı-dik bir postüre sahip olan bu hayvanları her ne kadar dört ayak üzerinde görmeye alışık olsak da avlarını kovalarken kısa süreliğine de olsa iki ayak üzerine kalkabilirler.
Timsah Türleri Nelerdir?
Bütün timsahlar su kenarlarında yaşamak gibi benzer özelliklere sahiptirler. Bundan yaklaşık 55 milyon yıl önce, Eosen döneminde diğer krokodillerden ayrılmışlardır. Günümüzde çoğu türü yok olma tehlikesi altındadır. Hatta bazıları kritik durumdadır.
Birkaç timsah türünü sizin için sıraladık:
Tuzlu Su Timsahı (Crocodylus porosus)
Dünyada yaşayan en büyük sürüngen olan bu türler, isminin aksine sadece tuzlu sularda değil, tatlı sularda da yaşamını sürdürebilir. Güneydoğu Asya, Kuzey Avustralya ve Hindistan’ın doğu kesimleri yaşam alanları olmakla birlikte en sık Avustralya ve Hint Okyanusu’nda görülürler.
Özellikle bu türün erkekleri oldukça iridir. Bugüne kadar kayıt altına alınmış en büyük tuzlu su timsahının uzunluğu 7.2 metredir. Kuşlar, su buffaloları, köpek balıkları, kangurular ve maymunlarla beslenen bu sürüngenler insanlara da saldırır.
Nil Timsahı (Crocodylus niloticus)
Afrika’daki üç timsah türünün en büyüğüdür. Tuzlu su timsahından sonra dünyanın en büyük ikinci türü olma özelliğini taşır. Nil Nehri kıyılarında ve Madagaskar’da bulunurlar. Ortalama 5 metre civarı uzunlukları varken 6.1 metre olanına da rastlanmıştır. Dişileri erkeklere oranla biraz daha küçüktür.
Çok güçlü olmalarına rağmen ağızlarını açmalarına bir bantla engel olmak mümkündür. Gündüzleri karaya çıkarak güneş altında enerji toplarlar. Nehir kenarına su içmeye gelen antilopları avlayabilirler. Bu türü diğerlerinden ayıran en belirgin özellik ise avlarını çürütmeden, taze olarak tüketmeleridir. Pusuya yatarak avlarını çok uzun süre bekleyebilirler.
Amerikan Timsahı (Crocodylus acutus)
En çok Kosta Rika’da bulunan bu tür, Amerikan Baltmessah olarak da bilinir. Amerika aligatoru ile sıkça karıştırılmaktadır. Özellikle Güney Kaliforniya, Meksika, Kuzey-Güney ve Orta Amerika’da yaygındırlar. Genellikle nehir ve göllerde yaşamasına rağmen denizlerde de yaşayabilirler.
Vücudunda bulunan parazitlerden dolayı küçük balıkları avlayan bu tür, diğerlerine göre daha tehlikeli ve saldırgandır. Soğuğa dirençli olup 7 derece suya dahi dayanabilirler. 4,2 metre civarı uzunlukta olmalarına rağmen 7 metre olanına da rastlanmıştır. İnsanlara saldırırlar.
Filipinler Timsahı (Crocodylus mindorensis)
İsminden anlaşıldığı üzere Filipinler’de bulunan bu tür, çoğunlukla yağmur ormanlarında yaşar ve derin olmayan su birikintilerinde bulunurlar. Nadiren 3 metre civarında olabilirler; fakat asıl uzunlukları 120 cm civarındadır. 80 cm kadar küçük olanları da bulunur. Nesli tehlike altındadır, hatta tükenmek üzeredir.
Siyah Kayman Timsahı (Melanosuchus niger)
İnsanlara yaptıkları saldırılar genellikle ölümcül olan bu tür, Amazon Nehri havzasında görülür. Balık ve diğer sürüngenlerle beslenirler. Uzunlukları 3-4 metre arası olmakla birlikte yetişkin erkekler 5 metreye kadar ulaşabilirler.
Uzun Burun Timsahı (Crocodylus cataphractus)
Afrika kıtasının batı ve orta kesimlerinde görülen tür, ince ve uzun yapılı burunlarından dolayı bu ismi almıştır. Ortalama 3-4 metre uzunluğundadırlar. Balıklar, amfibiler ve kabuklularla beslenirken, yağmurlu havalarda ürerler. Dişiler tek seferde en az 10 yumurta bırakabilirler.
Orinoco Timsahı (Crocodylus intermedius)
Özellikle Orinoco Nehri olmak üzere Güney Amerika’nın kuzey kesimlerinde, tatlı suda yaşarlar. 3 ile 4.8 metre arasında değişen uzunlukları vardır. Ancak 6.6 metre uzunluğundaki 1.8 tonluk timsah, rastlanan en büyük olarak bu türde kayıtlara geçmiştir.
Hint Gavyali (Gavialis gangeticus)
Gavialidae familyasının yaşayan son iki üyesinden biridir. Kuzey Hindistan bölgeleri ve Nepal Nehri’nde yaşayan bu tür, uzun-ince suratları sayesinde diğerlerinden kolayca ayırt edilirler. Ağız tipleri sayesinde balıkları kolayca yakalarken, insanlara çok fazla saldırmazlar. 3-5 metre uzunluğundadırlar.
Cüce Kayman Timsahları (Paleosuchus palpebrosus)
Dünyanın en küçük timsahı olan cüce kaymanların dişileri 1.2 metre, erkekleri ise 1.5 metre civarındadır. Güney Amerika’nın kuzeyinde, genellikle nehir kıyılarındaki ormanlık bölgelerde yaşarlar. Saatlerce kıpırdamadan durma özelliğine sahip bu türler her besini yiyemedikleri gibi küçük yapılarından dolayı kendilerini savunamazlar.
Gözlüklü Kayman Timsahı (Caiman crocodilus)
Orta ve Güney Amerika’da bulunan bu tür, keskin gözleri sayesinde avını kolayca yakalar ve uzak mesafelere sıçrama konusunda başarılıdır. Anakondalara çekingen yaklaşır ama onun dışındaki hayvanları acımasızca yer. Boyu 6 metreyi bulabilir.
Çin Timsahı (Alligator sinensis)
Kafa yapısı diğer timsahlara göre biraz değişik olan bu türün boyu nadiren 2 metreye ulaşabilir. Çin’in doğusunda yaşar. Oldukça sakin davranışlar sergiler ve insanlara saldırmaz. Fakat tehlike anında çok güçlü bir hayvana bile saldırabilir. Kemirgen, balık ve kurbağalarla beslenir.
Timsahlarda Üreme Nasıl Olur?
Tıpkı diğer sürüngenlerde olduğu gibi yumurtayla çoğalan timsahların dişileri, tek seferde ortalama 50 yumurtayı kumda açtığı çukurlara bırakır ve üzerini kumla örter. Üç ay kadar hiçbir şey yemeden yumurtaların başında bekleyen dişilere zaman zaman erkekler de eşlik edebilir. Fakat dişiyi beslemezler.
İlginçtir ki, yuva içindeki sıcaklık yavruların cinsiyetini belirlemede bir etken olabilir. Amerikan timsahı gibi bazı türlerde düşük yuva sıcaklığında dişi; yüksek yuva sıcaklığında ise genellikle erkek yavrular meydana gelir. Yavrular 20 metre uzaklıktan duyulabilen sesler çıkarırlar ve böylece yumurtadan çıkmaya hazır olduklarını annelerine bildirirler.
Bazı zamanlar anne timsahlar yumurtadan daha kolay çıkabilmeleri için dişleriyle hafifçe yumurtayı ısırıp kolay çatlamasına yardımcı olur. Çatlayan yumurtadan çıkan yavruların derileri incedir. Annelerinin ağzında su kıyılarına taşınırlar. Büyüme ve gelişme hızları beslenmelerine ve sıcaklığa göre değişiklik gösterebilir.
Yavrular, yaklaşık 2 ay anne-babalarının koruması altındadırlar. Özellikle yırtıcı kuşlar ve memeliler, yavrular için tehlike oluşturur. Ayrıca büyük timsahlar da onları avlayabilir. Kendilerine bakacak kadar gelişince anne babadan ayrılan yavrular, büyüdüklerinde onlar tarafından da tanınmayarak avlanma tehlikesiyle karşı karşıya kalabilirler.
Timsahlar uzun süre yaşayabilirler. Hayvanat bahçelerinde 80 yaşını aşanları bulunmaktadır. Ortalama ömürleri, türlerine göre değişiklik göstermekle birlikte tuzlu su timsahlarında 70 yıl, Nil timsahlarında 70-100 yıl ve Amerika aligatorunda 30-50 yıldır.
Timsahların Vücut Yapısı Nasıldır?
Uzun yapılı vücutları, sert ve kemiği andıran kabuklarla örtülüdür. Bu kabuklar ise parçalar halindedir. Suda yaşayıp zaman zaman karaya çıkan amfibik hayvanlardan oldukları için vücutları da buna göre evrimleşen timsahların gözleri üç perdelidir ve göz bebekleri dikey olduğundan geceleri iyi görürler. Aynı zamanda renk körü oldukları da bilinir.
Tipik bir Amerikan timsahı yaşamı boyunca 4000 adet dişe sahip olabilir; çünkü bir dönemde sahip olduğu 80 dişi hayatta kaldığı sürece 50 kez yenileyebilir. Suya daldıkları zaman burun ve kulak delikleri birer kapakla örtülür. Soluk ve yemek borularını birbirinden ayıran bir yapıya sahip olduklarından su altında bile rahatlıkla avını ısırarak yiyebilirler.
“V” şeklinde uzun burunları vardır ve delikleri başın ön ve üst kısmında yer alır. Oldukça kuvvetli çenelere sahip olan bu hayvanların alt-üst çene boyutları aynıdır ve ağızları kapalıyken alt çene üst çenenin dışında görünür. Burun delikleri ve gözleri dışarıda kalacak şekilde su içerisinde uzun süre durabilirler.
Timsahların 4 adet kısa ve kalın bacağı bulunur. Perdeli olan ayakları yüzmede onlara avantaj sağlar. Uzun kuyrukları ise yüzerken hız kazandırdığı gibi aynı zamanda bir silah görevi görür. Ayrıca kış aylarında ihtiyaç duyacakları yağları bu kuyruklarda depo ederler.
Mideleri diğer sürüngenlerden farklı olarak iki bölmeye ayrılmıştır ve sindirimi kolaylaştırmak için taş yutarlar. Kalpleri dört gözlü olan timsahların vücutlarında kirli kan dolaşmaktadır. Bulundukları ortamın sıcaklığı, vücut ısılarını etkiler. Ayrıca sürüngenler içinde en gelişmiş beyne sahiptirler.
Timsahlar Nasıl Beslenir?
Bu hayvanlar karnivor beslenirler. Erginleşmemiş bir timsah; küçük balık, salyangoz, kabuklu hayvan ve böcekleri yerken; yetişkinler çoğunlukla geceleri balık, yengeç, kaplumbağa, yılan ve suya gelen küçük memelilerle beslenir. Domuz, geyik, manda gibi hayvanları da avlayabilirler.
En büyük avlanma mekanizması olan çenelerinin arasına sıkıştırdıkları avlarını suya çeker ve boğarak öldürürler. Avlarını parçalarken dişlerini kullanırlar. Timsahlar avlarını çiğnemeden, iri parçalar halinde yuttukları için sindirimi kolaylaştırmak amacıyla taş ve çakıl yutarlar.
[renkbox baslik="Jaguarlar Hakkında Bilgi; Jaguar Nedir? Özellikleri Nelerdir?" link="https://bilgihanem.com/jaguarlar-hakkinda-bilgi/" resim="https://bilgihanem.com/wp-content/uploads/2019/02/jaguarlar-hakkinda-bilgi-jaguar-nedir-ozellikleri-nelerdir-1024x597.jpg" renk="yesil" yenisekme="hayir"][/renkbox]
Taze eti sindirmek zor olduğu için çoğunlukla çürütmeyi tercih ederler. Bazı kuş türleri timsahların açık ağzının arasına girerek atık etleri ve damağa yapışan kalıntıları yiyebilir.
Timsahların Bilimsel Sınıflandırması
Alem: Hayvanlar (Animalia)
Alt Alem: Bilateria
Şube: Kordalılar (Chordata)
Alt Şube: Vertebrata
Süper Sınıf: Terapoda
Sınıf: Sürüngenler (Reptilia)
Takım: Krokodiller (Crocodilia)
Familya: Timsahgiller (Crocodylidae)
Cins: Alligator
