Tiyatro Nedir? Tarihçesi ve Türleri Nelerdir?

Tiyatro, kısaca sahne sanatı olarak tanımlanabilir. Edebi eser türlerinin arasında yer alan tiyatro, diğer türlere göre farklıdır. Edebi eserler arasında yer alan bir romanın tek bir yazarı varken, tiyatro oyun yazarı, oyunun yönetmeni ve oyunda yer alan oyuncular tarafından sergilenir.

Tiyatroyu diğer edebi eserlerden ayıran bir diğer özelliği ise; diğer eserler insanlar tarafından okunmak veya dinlenmek için yapılırken tiyatro seyredilmek için yapılmıştır. Eski çağlardan beri tarihte yer alan tiyatro için ilk şenlik M.Ö 534 yılında Atina’da gerçekleşmiştir.

[renkbox baslik="Kaplumbağa Terbiyecisi Tablosu Nedir? Tablonun Önemi ve İlham Kaynağı Nedir?" link="https://bilgihanem.com/kaplumbaga-terbiyecisi-tablosu-nedir/" resim="https://bilgihanem.com/wp-content/uploads/2016/10/kaplumbaga-terbiyecisi-tablosu-nedir-tablonun-onemi-ve-ilham-kaynagi-nedir.jpg" renk="kirmizi" yenisekme="hayir"][/renkbox]

Eski Yunanistan’da ilk eserlerine rastlanan tiyatronun kaynağı Şamanizm’de bulunan inançlardır. Tiyatro eserleri kendi aralarında müziksiz trajedi, komedi, drama müzikli opera, bale pandomim, skeç, müzikal olarak gruplara ayrılır. Tiyatro eserlerinin genel özelliği, eser yazarın ağzından direk anlatılmaz, eserde yer alan oyuncular tarafından söylenir veya yapılır.

Tiyatro Nedir?

Hayatın içerisinde yer alan maddi – manevi her şeyin bir masal gibi senaryolaştırılıp seyirci karşısında sergilendiği edebi türe tiyatro denir. Tiyatro, bir nevi halkın nabzını tutan bir eser türüdür. Toplum psikolojisine hitap eder ve genel olarak toplumsal sorunları sahneye yansıtarak farkındalık kazandırmaya çalışır. Edebi sanatların içerisinde yer alan, eylem ve konuşmaya dayanan tiyatro, oyunculuk, sahne düzeni, ışıklandırma, dekor, kostüm ve müzik ile bütünlük kazanır. Olayları anlatarak değil, canlandırma yoluyla gösterir.

Tiyatronun Tarihçesi

Tiyatro sözcüğü, Yunanca ’da theatron yani “seyirlik yeri” anlamına gelen sözcükten türemiştir. Türkçeye ise İtalyancadaki teatro kelimesinden geçmiştir. Tiyatro ilk yapıldığı dönemlerde dinsel törenlerden ortaya çıkmış, zaman içerisinde gelişerek sanatlaşmıştır. Tiyatronun erken dönemini oluşturan eserleri, sosyal itibarı etkilemekteydi. Dinsel törenlerle tiyatronun bağdaştırıldığı bu dönemde en iyi oyunu sergileyenin itibarı yükselirdi. Aristoteles’in üç birlik ilkesine bu dönemde bağlı kalınmıştır.

Tiyatronun orta döneminde dinsel işlevi önemini kaybetmeye başlamıştır. Daha çok popüler bir eğlence türü olarak algılanmaya başlamıştır. Bu dönemin ön tasarısı Shakespeare tarafından bulunmuştur ve Aristoteles’in üç birlik ilkesinden vazgeçilmeye başlanmıştır.
Türk tiyatrosu ise ilk olarak Orta Asya’da görülmeye başladı. Tören ve taklit gösterileriyle başlamış olan tiyatro, İstanbul’un Fethi’nden sonra hızla gelişmeye başladı. Türk tiyatrosunda en ünlü Karagöz ve Hacivat tiplemesi olarak bilinmektedir. Cumhuriyet dönemi sonrasında ise Çağdaş Türk Tiyatrosu büyük bir gelişim kaydetmeye başladı.

Tiyatro Türleri Nelerdir?

Trajedi

En eski tiyatro eserlerinin arasında yer alan trajedi, korku, heyecan ve acındırma telkinleri ile seyirciye ders vermeyi amaçlar. Şiirsel bir yapı ile yazılır ve genel olarak beş perde olarak sergilenir. Trajedinin Eski Yunan’da ortaya konulan eserlerinde dekor bulunmaz, sadece olaylarının sebep – sonuçlarını anlatan bir koro sahnenin kenarında beklerdi. Trajedide kaba, çirkin ve niteliği düşük söylevlere rastlanmaz. Yüksek ve asil bir üslup ile yazılmıştır.

Drama

Trajedi ve komedinin birleşimi, olarak tanımlanabilir. İnsani temalar yerine toplumsal ve milli konuları işler. Drama, düz yazı veya şiirsel dilde yazılabilir ve en az 3, en fazla 5 perdeden meydana gelir. Drama ile seyirciye gerçekleri göstermek amaçlanmaktadır. Drama kendi içinde melodram ve piyes olarak ikiye ayrılır. Piyes, ciddi ve ağırbaşlı bir üslupla yazılırken melodram duygulandırıcı, daha heyecan vericidir. Melodramın eski eserlerinde müzik kullanılırken günümüzde ortaya çıkan eserlerden müzik çıkarılmıştır.

Opera

Oyuncuların oyunu konuşmak yerine şarkı ile sahneye koymasıdır. Birkaç farklı bölümden oluşan opera temsil içeren en büyük müzik eserlerindendir. Opera nedir, ne değildir detaylı öğrenmek için buraya tıklayın.

Operet

Halka hitabeti amaçlayan, renk, ışık, kostüm ve dansın en göze çarpıcı şekilde sergilendiği müzikli tiyatro türüdür. Müziksiz kısımlar müzikli kısımlardan çoktur.

Bale

Lirik ve dram arası bir teması olan, müzik ve dansın ön plana çıktığı eserlerdir. Diğer tiyatro eserlerine göre estetiğin daha önemli olduğu bir türdür. Bale hakkında detaylı bilgi almak için burayı tıklayın.

Komedi

Seyirciyi güldürmeyi amaçlayan, hayatın ve insanların gülünç yanlarını ele alan tiyatro türüdür. Kaba söz ve şakalar yer alır, kahramanları genellikle halkın arasından seçilmiştir. Beş bölümden meydana gelen komedi, ara vermeden oynanır. Üç birlik yani bir olay, bir gün, bir mekân kuralına uygun olarak yazılır. Komedi türlerine göre üç grupta incelenir.

• Töre Komedisi: Toplumun zayıf ve aksak yönlerini, geleneklerde bulunan tutarsızlıkları dile getirir.

• Entrika Komedisi: Bu türde, merak öğesi ön planda tutulur. İnsanların birbirlerini aldatma çabalarından dolayı ortaya çıkan gülünçlükler ortaya konur.
• Karakter Komedisi: Karakter komedisi, insanların herhangi bir karakter özelliği abartılarak sahnelenir. Moliere – Cimri, Shakespeare - Venedik Taciri en ünlü eserler arasında yer alır.