Tork Nedir? Ne İşe Yarar? Tork Gücü ile Beygir Gücü Arasındaki Farklar Nelerdir?

Motordan tekerleklere iletilen kuvvet anlamına gelen tork, itme kuvveti anlamı ile çekiş gücünü ve dönme momentumu anlamı ile hızı belirleyen bir değerdir. Beygir gücü ile birbirine karıştırılmasının nedeni de budur. Beygir gücünün 75 kilogram ağırlığındaki bir yükün 1 saniyede 1 metre hareket ettirilmesi için gereken güç anlamına geldiğinden bahsetmiştik. Tork ise tekerleklerin hareket ettirilebilmesi için motordan iletilen kuvvettir.

Özellikle yokuş çıkarken önemi ortaya çıkan tork, bir otomobilin çekişi ile ilişkilendirilir. Yüksek çekişli olması, tork kuvvetinin yüksek olduğu anlamına gelir. Aynı zamanda yüksek ağırlıktaki maddeleri çekme yeteneği artar. Buradan bir TIR ile arabanın tork kuvveti arasında büyük fark olduğunu anlayabiliriz. Aracın ağır yükleri kaldırabilmesi ve hareket ettirebilmesi için önemli bir değerdir. Hatta büyük bir aracın küçük tekerleklere sahip olmasının nedenlerinden birisi de torktur.

[renkbox baslik="Ateşleme Sistemi Nedir? Nasıl Çalışır?" link="https://bilgihanem.com/atesleme-sistemi-nedir-nasil-calisir/" resim="https://bilgihanem.com/wp-content/uploads/2015/01/atesleme-sistemi-nedir-nasil-calisir-cesitleri.jpg" renk="kirmizi" yenisekme="evet"][/renkbox]

Tekerlek çapının küçültülmesi, bir aracın torkunu yükseltebilecek bir harekettir. Aynı zamanda tekerlek çapının küçük olduğu araçların, motorlarında hareket esnekliği fazladır. Bu durum ise ani hızlanma ve ağır yükü kaldırma konusunda bir artı olarak görülmektedir. Buna karşın tekerlek çapları düşürülerek araçların daha hızlı gideceğini düşünmek yanlıştır.

Tork Nedir?

Tork, araç motorlarındaki krank milinin, bir dakika içinde yaptığı dönüş sayısıdır. Bu dönüşlerin çok veya az olması, arabanın hızını ve çekiş gücünü artırıp – azaltırken; piston kollarının uzun ya da kısa olması da aynı şekilde arabanın performansını etkiler.

Motorun dönme kuvvetinin tekerlekleri itme kuvvetine dönüştürülmesini sağlayan tork, aracın çekiş gücü ve özellikle yokuş yukarı çıkarken gösterdiği performansı yorumlamaya yarar. Ayrıca yorumlamaktan ziyade aracın taşıdığı ağırlığı daha rahat çekebilmesini sağlar.

Dizel motorların sıkıştırma oranı, benzinli olanlardan daha yüksek olduğu için torkları daha fazladır. Yüksek sıkıştırma oranı, yüksek torku beraberinde getirmektedir. Bu çekiş kuvveti anlamına gelmektedir. Tork kuvvetini anlamanın bir diğer yolu ise sürüş sırasında gaz pedalına bastığınız zaman, koltuğa yapışma hissidir. Motorun tekerlekleri döndürme kuvvetinin daha yüksek olduğu araçlarda bunu daha çok hissedersiniz.

Tork Ne İşe Yarar?

Araçlarda, motorun dönme kuvvetinin, tekerleri itme kuvvetine dönüştürülmesi, tork sayesindedir. Krank Milini çeviren pistonların bu millere uyguladığı kuvvet, tork gücü ile doğru orantılıdır. (Bakınız: Krank Mili Nedir, Nasıl Çalışır, Ne İşe Yarar?)

Bir aracın motorunun yanında mutlaka torku da belirtilmektedir. Tork bir araç için oldukça önemlidir çünkü bir motorun torku ne kadar iyiyse kullanımı da o kadar rahat olmaktadır. Şöyle ki motor daha geniş bir devir aralığında vites değiştirmeden veya az bir vites değiştirmeyle kullanılabilmektedir. En yüksek tork rakamı olarak ifade edilen rakamın yanında, bu rakamın elde edildiği devir de önemlidir. Motorlar düşük ve orta devirlerde kullanıldığı için, torkun düşük devirlerden itibaren yüksek olması kullanım rahatlığı sağmaktadır.

Dizel Motorlar ile Benzinli Motorlar Arasında Performans Var mıdır?

Dizel motorlu araçlar ile benzinli motorlular arasında tork gücü farkı vardır. Çünkü, dizel motorların sahip olduğu pistonların kolu; benzinli araçlarda bulunan kollardan daha uzundur. Uzun kolların uyguladığı dönüş kuvveti daha yüksek olacağından, dizel motorların tork gücü benzinli motorlara göre daha fazladır.

Torku etkili biçimde kullanmak demek, arabanın en az kuvvet uygulayarak en yüksek güce ulaşması demektir. Şöyle düşünün, 10 kg ağırlığında olan ve üzeri dolu bir tepsiyi tek elle taşımak zorundasınız. Elinizi, tepsinin alt kısmının tam ortasına getirip o şekilde yürürseniz mi daha çok yorulursunuz, yoksa kenarından parmaklarınızla tutup o şekilde tutarak yürürseniz mi? Ama dikkat edin, üzerindekileri dökmemeniz gerekir.

Elbette, tepsinin alt tarafının ortasından taşıdığınızda daha az yorulursunuz ve daha hızlı yürürsünüz. El aynı el, tepsi aynı tepsi. Ama yapılan iş, birincisinde hem daha kolay, hem daha fazla.

Tepsiyi nereden tutacağını iyi bilen daha az güçteki bir insan; o tepsiyi nasıl tutacağını bilmeyen çok daha güçlü insanlardan daha fazla iş yapar. İşte tork ile beygir gücünün farkı budur.

Yukarıda anlattığımız gibi, piston kollarının daha uzun olması sebebiyle, dizel motorlar, benzinli arabalara göre daha güçlü çekişe sahip olurlar ve az devirle daha hızlı yol alırlar. Hem de daha az yakıt tüketirler. Ancak şunu göz önünde bulunduralım ki, dizel motorlarda piston kollarının uzun olması bazı dezavantajlar da getirir. Mesela, dizel araçlar, benzinli araçlar kadar yüksek hız yapamazlar. Daha hantal olurlar.

Fakat, ortalama 90 km hızla giderken, dizel motorun devirleri, benzinli motorların devirlerine göre daha küçüktür. O hızda dizel motorlar, daha az güç harcarlar ama benzinliyle aynı işi yaparlar.

Tork Gücü ve Beygir Gücü Araba Performansını Ayrı Ayrı Nasıl Etkiler?

Mesela, 70 beygire sahip, birbirine eş değer iki aracı düşünelim. Ama araçlardan birinin torku diğerine göre daha yüksek olsun. Bu araçlar zıt yöne döndürülüp arkadan birbirine bağlansınlar ve ikisi de ters yöne doğru hareket etmeye başlasın. Torku yüksek olan araç, torku az olan aracı kendine doğru çeker. Çünkü torkun yüksek olması demek, aynı zamanda çekiş gücünün de yüksek olması demektir.

Bu iki araç, yokuş yukarıya çıkmak için yarıştırılsa, yine torku yüksek olan araç kazanır. İşte bu yüzden tork, otomobiller için çok önemlidir.

Tork Gücü ile Beygir Gücünü Birbirinden Nasıl Ayırt Edebiliriz?

Günümüzde hala, beygir ve tork birbirine çok sık karıştırılan iki kavramdır. Bir örnekle ikisi arasındaki farkı şu şekilde açıklayabiliriz:

Bir bahçe hortumu düşünün. Bunun aynı anda hem torkunu hem de beygir gücünü hesaplayabiliriz. Nasıl mı? O hortumdan çıkan suyun, hortumun ucundan ileriye fışkırma gücü bize beygir gücünü gösterir. Tork gücü ise, bir dakikada ya da saniyede o hortumdan çıkan su miktarıdır.

Tork Gücü ile Beygir Gücü Her Zaman Birbiriyle Doğru Orantılı mıdır?

Dikkat etmemiz gerekir ki, hortumdan çıkan su ile, o suyun fışkırma mesafesi her zaman birbiriyle doğru orantılı olamazlar. Şöyle ki, bir dakikada hortumdan 1 litre su çıktığını var sayalım ve bu su 10 cm ileriye fışkırıyor diye düşünelim.

Eğer ki biz hortumun ucunu sıkarsak ve çıkan su miktarını yarım litreye indirirsek, tazyikten dolayı suyun fışkırma gücü artabilir ve suyun fışkırdığı mesafe 20 cm'ye çıkabilir. Buradan çıkarmamız gereken sonuç; tork ve beygir gücünün her zaman birbiriyle orantılı olmayacağıdır.

Hareket Halindeki Araca O An Uygulanan Beygir Gücünü ve Tork Gücünü Nasıl Öğreniriz?

Genel bir ifadeyle şöyle cevap verebiliriz: Hareket halindeki bir aracın, “o anda kullandığı beygir gücünü” öğrenmek için, hız göstergesine bakmamız bize fikir verecektir.

Hız ne kadar yüksekse, o anda kullanılan beygir gücü de o denli yüksek demektir. Hareket halindeyken, “o anda kullandığı tork gücünü” ise, devir göstergesine bakarak anlayabiliriz. Bir araç, ne kadar az devirde ne kadar yüksek hıza çıkıyorsa, tork gücü o kadar kuvvetlidir.

[renkbox baslik="Piston ve Biyel Kolu Nedir? Çeşitleri ve Tarihçesi" link="https://bilgihanem.com/piston-kolu-biyel-nedir/" resim="https://bilgihanem.com/wp-content/uploads/2018/02/piston-ve-piston-kolu-biyel-nedir-cesitleri-nelerdir-ve-ne-zaman-icat-edilmistir.jpg" renk="gri" yenisekme="hayir"][/renkbox]

Tork Nasıl Hesaplanır?

Tork, kuvvet ile kuvvet yolunun çarpımına eşittir ve birimi Newtonmetre’dir. Kuvvetin birimi Newton’dur ve F ile gösterilir. Kuvvet yolunun mesafesinin birimi metredir ve R ile gösterilir.

Bu bilgiler ışığında;

• Tork = Newton x Metre (T = F x R)

Torkun değerini formülden de anlaşılacağı üzere kuvvet ve yol belirler. İçten yanmalı bir motorda torku oluşturan kuvvet; yanma odasında yanan yakıtın oluşturduğu basıncın, pistonu aşağı itmesiyle oluşturduğu kuvvettir (F). Sıkıştırma oranı arttığında F kuvveti de artacaktır.

Diğer değişken olan mesafe ise biyel yatağının merkezinin, krank mili merkezine olan dik uzaklığıdır. Sıkıştırma oranı büyükse piston stroku uzundur ve piston stroku uzun olduğunda moment mesafesi fazladır.