Triger Kayışı Nedir? Ne Zaman Değiştirilir? Önemi ve Parçaları Nelerdir?

Araçlarımızın  kalp noktası olarak tabir edebileceğimiz motor kısmı, çalışma esnasında farklı onlarca hareketle aktif olmaktadır. Marş kısmından verilen emirle elektriksel olarak sistem başlatılmış olur. Yani önemli ve pahalı motor parçası olan krank mili veya piston da aslında belirli birşeylerin aktif olmasıyla harekete dahil olmaktadır. Genel olarak araçlarımızın motor mekanizması karışık gibi dursa da, bir zincir halkası gibi parçalar birbirlerine bağlıdır.

Bu yazımızda sizlere triger kayışı hakkında bilgiler sunacağız. Triger’in genelde ne işe yaradığı ve ne kadar önemli olduğu arıza durumlarında anlaşılır. En başta, anlatacağımız parçanın oldukça kritik görevde olduğunu ve motor ünitesinde en başta gelen parçalardan biri olduğunu söylemek isteriz. Zamanlama kayışı olarak da bilinen triger, krank mili ve eksantrik mili ile bağlantılı olarak hareketini yapmaktadır.

[renkbox baslik="ABS Nedir? Nasıl Çalışır" link="https://bilgihanem.com/abs-nedir-nasil-calisir/" resim="https://bilgihanem.com/wp-content/uploads/2014/12/abs-hakkinda-bilgi.jpg" renk="kirmizi" yenisekme="evet"][/renkbox]

Çalışma sırasında herhangi bir aksaklık çıkması durumunda aracınız maliyeti oldukça yüksek olan hasarlara maruz kalacaktır. O yüzden sizlere, yazımızda trigerin önemini anlatırken hangi zaman dilimlerinde ve hangi kilometreler arasında değişmesi gerektiğinden de bahsedeceğiz.

Triger Kayışı Nedir?

Otomobillerin motor ünitesi kısmında ne kadar önem arz ettiğinden biraz bahsettik. Triger kelimesi aslında bizim ülkemizde bu şekilde telaffuz ediliyor. Normalde bu parçanın ismi “Timing Belt” yani zamanlama kayışıdır. Diğer ülkelerde “Trigger” yani tetik kelimesiyle bağdaştırırlar. Yine de biz triger kayışı olarak ele alalım. Genel yapısı kauçukdan imal edilmiş olup, çelik tel veya buna sarılmış kumaş yapılı malzemelerden de imal edilebiliyor.

Görevi itibariyle bu parça oldukça sağlam olmak zorundadır. Bildiğimiz üzere ünitelerimizde bir zamanlama hatası veya parçaların en ufak aksaması durumunda zincirleme şekilde patlaklar oluşur. Triger, krank milinden aldığı hareketle çalışmaktadır. Bu kısım aktive edildiği anda ekzantrik miline hareketi ileterek supapların açılıp kapanmasını sağlamaktadır. Krank milinden sonra döndürme hareketini başlatan triger kayışı, sürekli zamanlamayla çalışmaktadır.

Ayrıca bahsettiğimiz parçanın koyuluş şekli rastgele değildir. Yani bağlı olduğu parça dişlileri aynı hizaya getirilerek bütün olarak ele alınır. Burada demek istediğimiz; triger kayışı sisteme dahil olmadan önce egzantrik dişlisi ile krank mili kayış dişlisi üzerindeki çıkıntılar aynı hizada tutulur. Bu hiza her firmaya göre farklılık gösterir.

Mesela normalden daha farklı mantığa sahip motor tipi olan Boxer motor triger kayışını ele alalım. Krak mili hareketiyle triger çevrilmeye başladı ve supaplar sağlıklı bir şekilde açılıp kapandı. İşte bu kayış sisteminin zayıf kalması durumunda veya saniyelik takılmasında supaplar açılıp kapanmayacak ve büyük arzalara davetiye çıkartacaktır.

Triger Zinciri Nedir?

Triger kayışının yerine bir de alternatif olarak zincirli versiyonu vardır. Ağırlıklı olarak kauçuk malzemeden üretimi yapılan triger kayışı yerine zincir sistemi de kullanılmaktadır. Kauçuk kayışa göre daha uzun ömürlüdür. Dayanıklılığı fazla olduğu için kopma riski de düşüktür. Ancak Toyota gibi firmaların araçlarında kullandığı zincir sistemini nedense yaygın olarak firmalar kullanmaz.

Neden tercih edilmediğini araştırdığımızda; uzun kilometreler gidebilen zincir sistemi sonrasında dişli aşınması gözlemlenmiştir. Bozulan dişli de miller ile olan hizanın bozulması demektir. Diğer bir dezavantajı da ses ve uzaması! Triger zincirinin uzamasıyla ardında getirdiği rahatsız edici bir ses olur. Bu sesler gittikçe artarak bu şekilde devam ettiği söylenmektedir.

Triger Kayışının Önemi Nedir?

Sizlere bu kısma kadar motorun hangi bölgesinde olduğu ve hangi parçalarla ortak hareket ettiğinden bahsettik. Şimdi ise bu kritik parçanın ne kadar önemli olduğundan ve ne zaman değiştirilmesi gerektiğinden söz edeceğiz. Motor ünitesi, yüzlerce parçadan oluşan bir mekanizmadır. Ve bu mekanizmayı oluşturan parçaların yerleşimleri de dahil olmak üzere kusursuz çalışmalıdırlar. Krank milinden aldığı hareketle işine başlayan triger, yakıt hava karışımını itme görevindeki supapların hareketini sağlamaktadır. Bu ne demek oluyor? Supaplar itilmeden araç yakıt alma döngüsünü gerçekleştiremeyecek. Yanma odasına yakıt alamayan bir araba da doğal olarak hareket edemeyecek.

Triger Kayışı Ne Zaman Değiştirilmelidir?

Biraz sonra sizlere parçalarından bahsedeceğiz ancak ön bilgilendirme olarak, trigerin ikinci büyük yaptığı işi söylemek istiyoruz. Su dolaşımı görevinde bulunan devridaim pompasının da çalışabilmesi yine triger setine bağlıdır. Peki triger kayışının değişmesi gerekiyor mu? Motor için bu kadar hayati önemi olan bu parça kesinlikle bir masraf olarak görülmemesi gerekiyor. Çünkü birçok kişi değişimi sonrası çıkacak fatura bedelinden korkar. Genelde değişimde parça fiyatı kadar da işçilik alınır.

Konumuza geri dönecek olursak; trigerin belirlenen ömrü 3 yıldır. Mantıksal çerçevede olaya bakarsak, hiç durmadan aktif çalışan bir unsur için yeterli bir süredir. Otomobil üreticileri bu sete verdikleri sağlıklı kullanım kilometresi 80 bin ile 100 bin kilometre arasındadır. Peki, sahip olduğumuz aracın trigerinin daha fazla gideceğini düşündük diyelim? Şimdi de sizlere oldukça kritik bir noktaya değineceğim. Kullanım süresi olarak 4 yıl veya kilometre olarak 120 bin km gittiğinizi farzedelim.

Sürekli çalışmaktan dolayı yapısı bozulan kayış, bir süre sonra yukarıda bahsettiğimiz supap ve devri daim işlemlerini yapamayacak. Hiç beklemediğimiz bir anda ise kayış yerinden çıkacak veya kopacak. Böyle bir senaryo gerçekleştiği takdirde motor size hiç bir şekilde zaman tanımayacak. Sonuç bölümünde ise eğilmiş bir supap ve ondan dolayı zarar görmüş bir piston! Maliyet bakımından arabasına göre değişiyor ancak ortalama olarak 3 bin TL ile 15 bin TL arasında büyük faturalar çıkmaktadır.

Triger Kayışı Koparsa Ne Yapmalıyız?

Triger kayışının koptuğunu anlayabiliyor muyuz? Kesinlikle çok net bir şekilde anlıyorsunuz. Çünkü kopmayla birlikte motordan anormal derecede gürültü gelir. Yani bu sistem çalışmasının tamamen anormalleştiği ve çalışan parçaların tabiri caizse ters mantıkla çalıştığının işaretidir. Eğer ki siz bu sesi duyduktan sonra, durmuş bir motoru tekrar marşla çalıştırmak isterseniz normal olarak motor yeniden gelen emirleri uygulamaya çalışacaktır. Belki de zarar görmeyen parçaları, sizin ikinci kez çalıştırmak istemenizle bozacaksınız. Yapılması gereken tek şey olduğumuz yerde aracımızı kıpırdatmamak ve bir çekici çağırmak. Tekrar etmem gerekirse motordan gelen hafif veya şiddetle gelecek gürültüde “kesinlikle” aracınızı sağa çekerek beklemelisiniz.

Triger Sistemin Parçaları Nelerdir?

Triger kayışını her ne kadar tek bir parça gibi anlatmış olsak da, belli grup parçalarından oluşur ve onlarla hareket eder. Triger 3’lüsü olarak da tabir edilen bu parçalar da en az bir triger kayışı kadar önemlidir.

Gergi Bilyası (Rulmanı) Nedir?

Bu parça araçların genelde tüm kayışlarıyla bağlantılı olduğu bir rulmandır. Gergi bilyasının görevi triger kayışını sıkı bir şekilde durmasını sağlamak yani adından da belli olacağı gibi germe işidir. Bu parçanın koyulma sebeplerinden biri de trigerin açısal olarak sıkı durması gerektiğindendir. Kesinlikle gevşek olmaması gerekir. Triger değişimi ile giden bir aracın gergi bilyası da değiştirilir. Maliyeti fazla olmayan ancak bozulduğunda büyük sorun çıkartabilecek bu rulmanı, mutlaka değiştirmenizi tavsiye ediyoruz.

Devridaim (Su) Pompası Nedir?

Motor üniteleri yoğun sıcağa maruz kalır. Aşırı ısınabilecek bir şeyin de ısı dengesinin mutlaka korunması gerekir. Devridaim pompası da tam olarak bu görev için çalışmaktadır. Motorun çok ısınmasına karşın radyatörün su giriş borusu üzerine koyulur. Devridaim pompası, motor içerisindeki sıvı akışını sağlayarak, radyatördeki suyu basınçla silindire vermektedir. Bu parça sık arıza çıkarmaz ancak yine de trigerin değişim sürecinde yenilenmesinin faydası olacaktır.

[renkbox baslik="Karoser Nedir? Özellikleri ve Çeşitleri Nelerdir" link="https://bilgihanem.com/karoser-nedir/" resim="https://bilgihanem.com/wp-content/uploads/2018/01/karoser-nedir-nasil-yapilir-ve-cesitleri-nelerdir.jpg" renk="turuncu" yenisekme="hayir"][/renkbox]

Araç motorlarımızın en önemli parçalarından biri olan ve koptuğunda tüm sistemi bozan triger kayışından sizlere bahsettik. Söylenimi basit gibi gelse de yaptığı işin ne kadar büyük olduğunu sizlere bu yazımızda anlattık. Oluşum içerisindeki piston, krank mili, supap vb. tüm önemli parçaların birşekilde yollarının triger kayışı ile buluştuğunu gördük. Üreticilerin bu parça üzerine söylediği değişim sürelerine çok dikkat edelim.

Bakım ve değişim maliyeti biraz yüksek olabilir ancak yine de motorun bozulmasından sonra çıkacak faturanın epeyce altındadır. Sizlere hatırlatmamız gereken bir diğer tavsiye de sürüş esnasında sürekli motorumuza kulak verelim. Çünkü olabilecek çoğu arza aslında sizlere önceden belli ediliyor.