Bilim dünyasında Vitis Vinifera ismi ile bilinen üzüm, hayatın pek çok alanında yer alan lezzetli bir meyvedir. En eski meyvelerden biri olan üzüm, dünya medeniyetlerini temsil eden hemen her sanat eserinde yerini almaktadır. Resimler, şiirler, tiyatrolar ve sinemalarda özellikle Batı ve Akdeniz medeniyetlerinin temel meyvesi kabul edilmektedir. Bu denli köklü bir meyve olması üzümün asırlardır insan hayatına faydalı olmasını sağlamaktadır.
Farklı pek çok alanda kullanılan meyve, her şeyden önce kalp sağlığını olumlu yönde etkilemektedir. Onlarca metre uzayabilen asma bitkisinin meyvesi olan üzüm, tırmanıcı bir bitkide ortaya çıkar. Bu nedenle yere temas etmemesi, dallara ya da yapılan çubuklara tutunması önemlidir. Aksi halde çürüyüp çok kolay bir şekilde bozulacaktır.
[renkbox baslik="Hünnap Nedir? Çeşitleri, Özellikleri ve Faydaları Nelerdir?" link="https://bilgihanem.com/hunnap-nedir/" resim="https://bilgihanem.com/wp-content/uploads/2017/04/hunnap-nedir-cesitleri-ozellikleri-ve-faydalari-nelerdir.jpg" renk="kirmizi" yenisekme="evet"][/renkbox]
Farklı türleri ve tatları bulunan üzümün kullanıldığı sahalar da oldukça farklıdır. Şarap yapımından şerbet yapımına, cilt bakımından pekmeze kadar üzüme dair ilgi çekici pek çok alan bulunmaktadır. Üzüm hem yaş hem de kuru haliyle tüketilebilmektedir. Kansızlık sorunu olan kişilere bol bol kuru üzüm yemeleri önerilir. Özellikle kırmızı ve siyah üzümlerin anemiye iyi geldiği bilinmektedir. Şimdi dilerseniz hep birlikte üzümün nasıl bir meyve olduğunu, faydalarını ve özelliklerini hep birlikte öğrenelim.
Üzüm Nedir?
Asmagiller familyasına mensup olan üzüm, tırmanıcı ya da sarılan bitkiler grubuna dahil edilmektedir. Metrelerce uzayan asmalardan toplanan üzümler kırmızı, yeşil, sarı ya da siyah renkte olabilmektedir. Yalnızca meyvesi değil yapraklarıyla da mutfaklara misafir olan asma bitkisi, sağlıklı ve şifalı bitkiler arasında kabul edilmektedir.
Yüklü miktarda enerji veren üzüm aynı zamanda kişinin midesinin ve sindirim sisteminin de dinlenmesini sağlamaktadır. Hazımsızlıktan meme kanserine kadar hayatınızın her noktasında üzümden faydalanmanız mümkündür. 15.000 çeşidi bulunan üzümün yalnızca 1200 çeşidi Türkiye’de bulunmaktadır. Her çeşidin kendine özgü tadı ve yetiştiriliş detayı bulunmaktadır.
Üzüm Nasıl Yetiştirilir?
Genel olarak iki şekilde yetiştirilen üzüm bağda ve asmada yer almaktadır. Üzümü veren bitkiye asma denildiği gibi aynı zamanda yonca adı da verilmektedir. Bağda yetişen üzümlerin çoğunun kurak iklimlerde ve güney yamaçlarda yetiştirilmesi gerekmektedir. Devamlı yağış alan ya da havanın sık sık nemli olduğu iklimlerde üzüm yetiştirmek oldukça zordur. Havanın keskin soğuk olduğu yerlerde de yetişen üzüm çeşitleri bulunmaktadır fakat tercih edilme sıklığı azdır.
Tohum, daldırma ve aşı teknikleriyle çoğaltılan asmalar; dikimden en az 6 yıl sonra üzüm vermektedirler. Bu nedenle bakım sürecinin dikkatle takip edilmesi önemlidir. En verimli üzüm yetiştirme tekniği aşılamadır. Aşılama ile meyve elde etme süresi biraz daha kısaltılabilmektedir.
Üzüm yetiştirilirken üzüm bağının budanması önemlidir. Budama üzümün verimliliğini çok etkiler. Budamanın kalitesi, yaprak saysı, üzüm sayısı, dallarda oluşan boncuklanma sayısı, kök gelişimi bakımından her niteliğe etki eder. Yılda iki kez budama yapılır. Kış budaması ve yaz budaması olarak adlandırılır.
Üzümün bağının yetiştirilmesi için sulamadan, toprak bakımına, gübrelemeden, budamaya tüm aşamalarının özenle yapılması gerekmektedir. Bağ yetiştiriciliği ile ilgili gerçekten uzun ve ayrıntılı anlatımlı kitaplar, makaleler, tezler hazırlanmıştır. Kolay olmadığı gibi her şeyi usulünce yapmak yüksek kalitede ürünün devamlılığını sağlar.
Üzüm Hangi Topraklarda Yetişir?
Derin köklü bir bitki olan asma, yumuşak yapılı toprakları tercih etmektedir. Derin toprakların aynı zamanda suyu muhafaza etme özelliği de bulunmalıdır. Kalkerli, killi topraklar verimli üzüm elde etmek isteyen kişilerin kullanabileceği toprak türleridir. Aynı zamanda kireçli topraklarda da üzüm yetiştiriciliği yapılabilmektedir. Türkiye'deki toprak türlerini ve özelliklerini öğrenmek için tıklayın.
Üzüm yetiştiriciliğinde toprak türünün detayından çok toprağı sulama sıklığı ve zararlılardan koruma durumu önemlidir. Sık sık güvelenme, böceklenme, hastalanma riski taşıyan asmalar bu sıkıntılardan herhangi birine denk geldiğinde meyve verememektedir.
Üzüm Çeşitleri Nelerdir?
Birbirinden farklı 15.000 civarında üzüm türü olduğu bilinse de halk arasında tercih edilen üzümler belli başlıdır. Rengi ile görenleri kendine hayran bırakan pembe gemre, erkenden olgunlaşan Trakya ilkeren bunlardan yalnızca ikisidir. İhracatı yapılan ve marketlerde sık sık denk gelinen çekirdeksiz asma üzümü, siyah üzüm, beyaz üzüm, kuş üzümü, Yalova üzümü, az meyve veren ancak çok lezzetli olan cardinal da bu türler arasında yerini almaktadır.
Flame seedless, Hamburg misketi ve en sık tüketilen üzüm türlerinden biri saman çekirdeksizi üzümlerin bilinenleri arasındadır. Tüm bunların dışında siyah görüntüsüyle etkileyici Michele Palieri, şerbet gibi tatlı Italia, Razakı ve Macabeau diğer türlerden yalnızca bazılarıdır.
Üzümün Özellikleri Nelerdir?
Türüne göre değişkenlik gösteren kimi zaman asitli kimi zaman baldan tatlı olan üzümün insan sağlığı açısından oldukça önemli bir yeri vardır. Kanserle savaşta bir numaralı silah olan üzüm aynı zamanda sağlıklı kişinin bağışıklık sistemini de güçlendirmektedir. Yalnızca içinde bulunanlarla değil kabuk ve çekirdekleriyle dahi oldukça besleyici bir meyvedir.
E vitamininden C vitaminine kadar oldukça sağlıklı olan üzümün verimli olabilmesi için hassas bir bakıma ihtiyacı vardır. Üzüm bağı çok dikkatli ve özenli bir şekilde bakıldığında, yaklaşık 6 yıl sonra düzenli bir şekilde meyve verebilmektedir. Bakılmayan ya da ihmal edilen asmaların çoğu zararlıların akınına uğrayarak heba olmaktadır.
Üzümün Faydaları Nelerdir?
Evde kendinizin hazırladığı üzüm suyu ile migren ve sinüzit hastalığından kurtulmanız mümkündür. Haftada 3 kez içilen üzüm suyu, kişinin baş ağrısı sorununa çözüm olabilmektedir. Bunun yanında beyin gelişimi için oldukça önemli bir noktada olan üzüm, Alzheimer hastalığını önleyici içeriğe sahiptir. Böylece bunamayı da geciktirdiği bilinmektedir.
[renkbox baslik="Dut Nedir? Çeşitleri, Özellikleri ve Faydaları Nelerdir?" link="https://bilgihanem.com/dut-nedir/" resim="https://bilgihanem.com/wp-content/uploads/2017/10/dut-nedir-cesitleri-ozellikleri-ve-faydalari-nelerdir-960x560.jpg" renk="siyah" yenisekme="hayir"][/renkbox]
Böbrek hastalığına şifa olan üzüm ayrıca boşaltım sisteminin de sağlıklı çalışmasını sağlamaktadır. Üzüm suyunun düzenli tüketiminde migren için etkili olduğu düşünülmektedir. Üzümde bulunan glutein ve zeaksantin, üzüm suyu olarak hazırlandığında göz sağlığını korumaktadır.
Üzümün akciğerlerdeki nem düzeyini arttırdığı için astım hastalarına iyi geldiği bilinmektedir. Üzümün içeriğindeki şeker, organik asit ve polyoz maddeleri sayesinde kabızlık için çok etkilidir. Üzüm, içeriğindeki yüksek miktardaki C vitamini ve E vitamini sayesinde cildi nemlendirir. Çekirdekten arındırılarak yüze uygulandığında kırışıklıkları giderir.
Yeşil üzüm; demir, magnezyum, fosfor ve potasyum gibi minerallerin yanında B1 ve B6 vitaminleri içermektedir. Yeşil üzümden (beyaz üzüm de denilebilir) üzüm hoşafı, üzüm sirkesi yapılarak yararlanılabilmektedir. Siyah üzüm ise yeşil üzümden kan yapıcı özelliği ile ön plana çıkmaktadır.
Yaz aylarında taze halde tüketebildiğimiz siyah üzümü, kış aylarında kuru şekliyle de bol bol yemenizi öneririz. Bunun yanında vücudu serbest radikallerden ve zararlı toksinlerden arındırarak kanser hücreleriyle savaşır, hastalıkların oluşumunu engeller. Uzmanlar hergün bir avuç kuru üzümün (10-15 tane) yenmesini önermektedir.
Düzenli olarak tüketildiğinde az önce saydığımız faydaların haricinde sağlıklı ve parlak bir cilde kavuşmanızı da sağlayacaktır. Üzüm bunlardan başka; göz sağlığına iyi gelir, böbrekleri korur, vücuttaki mikropları öldürür, cildi yumuşatır ve gençleştirir, sağlıklı saçlara ulaşmanızı sağlar, kolesterol hastalarına iyi gelir.
Üzümün Kullanım Alanları Nelerdir?
Cildi güneş yanıklarından koruyan üzüm, cilt bakımının olmazsa olmazlarındandır. Yaz aylarında düzenli olarak üzüm tüketenlerin ciltlerinde nem dengesi gibi bir sorun ortaya çıkmayacaktır. Kişinin ihtiyacı olan nemi almasını sağlayan üzüm aynı zamanda genleşmeyi de sağlamaktadır. Bu nedenle düzenli olarak üzüm suyu içilmeli, taze olarak meyve tüketilmelidir. Şarap yapımında kullanılan üzüm bununla beraber sirkede, şırada, pekmez yapımında ve reçellerde de yerini almaktadır. Sıcak yaz aylarında üzüm kompostosu da kullanım alanlarından bir diğeridir.
