Türk ekonomisine damga vuran Vehbi Koç 1901 yılında Ankara’da dünyaya gelmiştir. Öğrenim yıllarında hırsı ve zekası ile öne çıkan Vehbi Koç, tüm yeteneğini dedelerinden kendisine miras kalan ticarete adamıştır. Vehbi Koç, küçük bir bakkal dükkanında şeker, makarna, kaşar peyniri satarken, ayakkabı lastikçiliği yapmaya başlamıştır.
Oradan kösele işine geçişi ve en nihayetinde şirketlerden holdinglere uzanan hızlı yükselişiyle tüm esnaf ve tüccarların idolü haline gelmiştir. Yaptığı yatırımlarla Türkiye’yi de kalkındıran Vehbi Koç, sayısız tesis ve fabrikaların kurucusu, fikir babasıdır. Özellikle otomotiv sektöründeki olağanüstü girişimleriyle Türk ekonomisini dünyaya açmıştır.
[renkbox baslik="Sakıp Sabancı Kimdir? Hayatı ve Eserleri" link="https://bilgihanem.com/sakip-sabanci-kimdir/" resim="https://bilgihanem.com/wp-content/uploads/2017/02/sakip-sabanci-kimdir-hayati-ve-eserleri.jpg" renk="siyah" yenisekme="evet"][/renkbox]
1984 yılında emekli olan Vehbi Koç, holding ve şirketlerinin tüm yönetimini evin tek oğlu olan Rahmi Koç’a devretmiştir. 12 sene süren emeklilik hayatının ardından, 1996 yılında geçirdiği talihsiz bir kalp krizi sonucu 94 yaşındayken hayata veda etmiştir.
Vehbi Koç Kimdir?
Vehbi Koç 20 Temmuz 1901 yılında Ankara’nın Çoraklık semtindeki yazlık bir evde dünyaya gelmiştir. Koç’un doğduğu semt şimdilerde Keçiören olarak bilinmektedir. Tam adı Ahmet Vehbi Koç’tur. Kökeni, Osmanlı’nın çok eski ailelerine dayanmaktadır. Babası üç asırlık bir aile olan Koçzade Hacı Mustafa Efendi, annesi ise altı asırlık bir aile olan Kütükçüzade Hacı Rıfat Efendi’nin kızı Fatma Hanım’dır. Vehbi Koç’un Fatma ve Hüsniye isimli iki kız kardeşi vardır.
Vehbi Koç’un Hayatı
Vehbi Koç öğrenim hayatına beş yaşındayken “Topal Hoca Mektebi”nde başlamıştır. 1908 yılına geldiğinde ise Hacı Bayram Camii’nin yanındaki kiralık bir evde eğitim veren ilkokula devam etmiştir. İlkokul yıllarında çok başarılı bir öğrenci olan Koç, okulu birincilikle bitirmiştir. Daha sonra “Taş Mektep” denen Ankara İdadisi’ne devam etmiştir.
Şimdilerde okulun olduğu yerde Tıp Fakültesi Hastanesi bulunmaktadır. Ticaret aşkı o yıllarda başlayan Vehbi Koç, 15 yaşına geldiğinde ticaret hayatına atılmak için idadiye bir dilekçe yazmıştır. Bu dilekçede okuldan ayrılmak mecburiyetinde olduğunu belirten Koç’un okul hayatı böylece son bulmuştur. Bu olayın hemen ardından Vehbi Koç, babası ve dedesinin ön ayak olmasıyla iş hayatına atılmıştır.
Vehbi Koç’un Ticari Hayatı
Vehbi Koç’un ticari hayatı, oturdukları evin altına babasının açtığı bir bakkal dükkanı ile başlamıştır. Bu dükkanda şeker, ayakkabı lastiği, peynir ve makarna satarak ilk kazancını elde etmiştir. O dönemde ticarette gayrimüslimler oldukça iyi bir yer edinmiş ve çoğunlukla zengin olmuşlardır. Fakat Müslüman tüccarlar sıradan bir hayat sürmüşler ve ticarette yükselememişlerdir. Bunu fark eden Vehbi Koç, bu eşitsizliğin son bulmasını istemiş ve bu durum onu ticari hayatta çok fazla hırslandırmıştır.
1920 yılında Kurtuluş Savaşı başladığında Vehbi Koç, Büyük Millet Meclisi Matbaası’nda çalışmaya başlamıştır. Ancak kısa bir süre sonra burada çalışan bütün işçiler askere yollandığı için bir buçuk yıl süren bir askerlik serüveni başlamıştır. Vehbi Koç, askerden döndükten bir süre sonra bakkal dükkanını “Koçzade Ahmet Vehbi” adıyla 1926 yılında Ankara Ticaret Odası’na kaydettirmiş ve böylece ticari hayatındaki ilk önemli adımını atmıştır. 1928 yılına gelindiğinde ise hızlı bir yükselişle Ankara Ticaret Odası ikinci başkanı olmuştur.
O dönemlerde, bakkal dükkanında sattığı ayakkabı lastiğinden, köseleye adım atmıştır. Fakat sahip olduğu çalışma arzusu ve yükselme hırsı sebebiyle, kösele işi de artık onu tatmin etmemeye başlamıştır. Yeni ticari hayatına kösele ayakkabının yanı sıra, baharat, bardak, iplik, tabak, boncuk, hırdavat gibi malzemeleri de ekleyerek, çok daha büyük bir dükkan açmıştır.
1927 yılında ise teyzesinin kızı ile evlenmiştir. İlerleyen yıllarda Koç’un babası yaşlanmaya başlamış ve şirketini ölmeden bir yıl önce Vehbi Koç’a bırakmıştır. Artık ticarette sınır tanımayan Vehbi Koç, aldığı bu güçle Avrupa ülkelerine açılmaya karar vermiştir. Viyana, Paris, Budapeşte, Berlin gibi Avrupa şehirlerini gezmiştir. Sonrasında bir boru fabrikasına ortak olmuş fakat başka birilerinin kurduğu bir şirkette sözü geçmeyen bir ortak olmaktan haz almamış ve ayrılmıştır.
O dönem deneyiminden sonra söylediği şu söz hafızalara kazınmıştır; “Başkalarının kurduğu işe ortak olmam, kendi kurduğum işe ortak ararım!” Ardından 1937 senesinde üç ortağıyla birlikte “Vehbi Koç ve Ortakları Kolektif Şirketi”ni kurmuştur ve 1954 yılına kadar ortaklık sürmüştür. Ortaklarının isimlerinin; Emin Güraç, İshak Altabef ve İsrail Anastasyan olduğu bilinmektedir.
[renkbox baslik="David Rockefeller Kimdir? Hayatı ve Eserleri" link="https://bilgihanem.com/david-rockefeller-kimdir/" resim="https://bilgihanem.com/wp-content/uploads/2017/06/david-rockefeller-hayati-hakkinda-bilgi-960x560.jpg" renk="kirmizi" yenisekme="hayir"][/renkbox]
1938 yılına gelindiğinde ise Koç Ticaret Anonim Şirketi’ni kuran Vehbi Koç 2 yıl sonra satış yanında imalata da başlamış; 1948 yılında ise “General Electric” ile ortaklık anlaşması imzalamıştır. Vehbi Koç’un, General Electric ile ortak olduktan sonra yaptığı ilk iş o dönem Türkiye için hayati bir öneme sahip olan ampulleri üretmek olmuştur.
Koç Topluluğunun sınır tanımayan ilerlemesi traktör, beyaz eşya, otomobil gibi üretimlere kadar uzanmıştır. 1960 yılında Fiat ve Tofaş ile ortaklığa imza atan Vehbi Koç, yıllar geçtikçe çok daha farklı alanlarda da kendini göstermiştir. Koç ortaklığından, Koç topluluğuna ilerleyen grup, 1963 yılında Koç Holding AŞ'yi kurmuş ve Yönetim Kurulu Başkanı olarak Vehbi Koç’u seçilmiştir. 1970 yılına gelindiğinde Koç Holding; KAV, Mesan, Migros, Karsan, Maret, Ford, Aygaz, Arçelik, Siemens gibi markaları kendi bünyesine dahil etmiştir.
Vehbi Koç’un Özel Hayatı
1927 yılında teyzesinin kızı olan Sadberk Aktar ile evlenen Vehbi Koç’un bu evlilikten, Rahmi, Semahat, Sevgi ve Suna isimlerinde dört çocuğu olmuştur. 1984 yılında Koç Holding İdare Meclisi Başkanlığı görevini Rahmi Koç’a devretmiştir. Özel yaşantısında ticaretin dışında da oldukça duyarlı bir iş adamı olan Koç, Türk Eğitim Vakfı, Türkiye Aile Sağlığı ve Planlaması Vakfı, Koç Lisesi, Koç Üniversitesi gibi birçok sosyal sorumluluk projesine de imzasını atmıştır. Aynı zamanda İstanbul’un en güzide mekanlarından olan Otağtepe Parkı - Fatih Korusu, Vehbi Koç’un yardım ve destekleriyle bir çöplük halinden kurtulup şanına yakışan güzelliğe kavuşmuştur.
Vehbi Koç’un Ölümü
Vehbi Koç, 25 Şubat 1996 yılında 94 yaşında iken, Antalya’da kalp yetmezliğinden vefat etmiştir. Ardından, Zincirlikuyu Mezarlığı’na defnedilmiştir.
Vehbi Koç'un Eserleri
Vehbi KOÇ, 1973 yılında Türkçe ve İngilizce olarak yayınlanan “Hayat Hikayem” ve 1987 yılında yine Türkçe ve İngilizce olarak yayınlanan “Hatıralarım, Görüşlerim, Öğütlerim” adlı iki kitap yazmıştır.
Vehbi Koç’un Hakkında Yazılan Kitaplar
“Özel Arşivinden Belgeler ve Anılarıyla Vehbi Koç” ve “Özel Arşivinden Belgeler ve Anılarıyla Vehbi Koç 1961-1976 2. Cilt” adlı kitaplar Can Dündar tarafından yazılmıştır. 1973 yılında Erol Toy tarafından “İmparator” adlı eser yayınlanmıştır. 1995 senesinde Can Kıraç tarafından “Anılarımla Patronum Vehbi Koç” isimli kitap basılmıştır.
Vehbi Koç’un Aldığı Ödüller
Vehbi Koç 1987 yılında Uluslararası Ticaret Odası tarafından “Yılın İş adamı” seçildiğinde plaket ödülünü Yeni Delphi’de Hindistan başbakanı Rajiv Gandhi’nin elinden almıştır. 1994 yılında ise Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Boutros Ghali, yaptığı bağışlardan dolayı Koç’a “Dünya Aile Planlama Ödülü”nü vermiştir.
Akıllardan silinmeyecek bir isim gerçekten. Güzel bir yazı olmuş teşekkürler.