VİOP Nedir? Nasıl Çalışır? Nasıl İşlem Yapılır?

Son dönemde popüler olan ve her yerde karşımıza çıkan VİOP, Borsa İstanbul’da faaliyet gösteren piyasalardan birisidir. Borsada işlem gören yatırım aracına göre farklı piyasalar bulunmaktadır. Vadeli işlem sözleşmeleri dediğimiz türev araçların işlem gördüğü piyasaya da VİOP denmektedir. Yani bir türev piyasadır ve hisse senedi piyasasından farklı özelliklere sahiptir. Hisse senedi nedir bilmeyenleri hemen buraya alalım.

Ülkemizde vadeli işlemler, 2017 yılının başında forex piyasasına getirilen düzenlemeler sonrasında popülerlik kazanmıştır. Çünkü iki piyasada da kaldıraçlı işlem avantajı söz konusudur. Kaldıraçlı işlemler ise yatırımcıları en çok cezbeden konulardandır. Forex piyasasında kaldıraç oranlarının düşürülüp, VİOP’ta artırılması sonucunda yatırımcıların bir kısmı tercihini bu yönde kullanmıştır. Dolayısıyla VİOP popüler hale gelmiştir.

[renkbox baslik="Borsa Nedir? Nasıl Çalışır? Nasıl İşlem Yapılır?" link="https://bilgihanem.com/borsa-nedir/" resim="https://bilgihanem.com/wp-content/uploads/2014/12/borsa-nedir-nasil-islem-yapilir.jpg" renk="mavi" yenisekme="evet"][/renkbox]

Türev bir piyasada işlem yapma mantığı, ülkemizde henüz yeni alışılan bir durumdur. Gelişmiş ülkelerin piyasalarında önemli bir yere sahip olan bu işlemler, gelişmekte olan ülkelerde pek alışılmadık türlerdir. Bu nedenle VİOP nedir, nasıl işlem yapılır konusunda detaylı bilgileri sizlerle paylaşmak istiyoruz.

VİOP Nedir?

VİOP; borsada türev araçlarla işlem yapmak isteyen kurumsal ve bireysel yatırımcıların bir araya geldiği piyasaya verilen addır. Tanımı biraz daha detaylandırmak gerekirse; Borsa İstanbul’da işlem gören sermaye piyasası araçlarından türetilen kontratlar ile elektronik ortamda alım – satım işlemlerinin gerçekleştirildiği piyasadır.

Türkiye’nin ilk özel borsası olarak 2005 yılında İzmir’de Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsası (VOB) kurulmuştur. Bu borsanın başarıları sınırlı kalmıştır ve istenen performans alınamamıştır. Daha sonra İstanbul Menkul Kıymetler Borsası (İMKB) ile aynı çatı altına girmesine karar verilmiştir. Bu kapsamda 2012 yılında İMKB, VOB ve İAB (İstanbul Altın Borsası) birleştirilerek, Borsa İstanbul oluşturulmuştur. İşte bu tarihten sonra VOB, bir piyasa halini almış ve VİOP olarak anılmaya başlamıştır.

VİOP’un tanımı, piyasa hakkında birçok bilgiyi barındırmaktadır. Bunların başında türev aracın ne olduğunu söylemek gerekir. Türev kelimesi, türetilmiş anlamına gelmektedir. VİOP’ta bahsi geçen türev araçlar; altın, dolar, endeks ve hisse senedine dayalı olan türev araçlardır. Yani doğrudan altın almak yerine onun konu olduğu kontratları alırsınız. Bu kontratlar ise bugünden alınıp satılırken, gelecek için bir anlaşma yapmanız anlamına gelir. İşte bunlara vadeli işlem sözleşmesi denmektedir.

VİOP Nasıl Çalışır?

VİOP, türev bir piyasadır ve yapılan işlemler, bugünden gelecek için gerçekleştirilir. Yatırımcıların kafasını karıştıran en büyük nokta da burasıdır. Siz belli bir teminat ile bugünden yatırım aracının konu olduğu sözleşmeyi alırsınız. Bu sözleşmede bahsi geçen ibarelere göre vadesi geldiği zaman, kar veya zarar etmiş olursunuz. Spot işlemlerden farklı olarak vadeli işlemlerde; kaldıraç kullanma ve kontrata konu olan yatırım aracını, gelecekte alma veya satma hakkına sahipsinizdir. Sonuçta da spot işleme göre daha yüksek bir kazanç sağlayabilirsiniz.

VİOP’un nasıl çalıştığını anlamak için vadeli işlemin ne demek olduğunu da bilmeniz gerekir. Vadeli işlem; teslimatı ve ödemesi, ileri bir tarihte yapılacak olan yatırım aracının bugünden alınıp satılması anlamına gelmektedir. Bu işlemin gerçekleşmesini ise kontratlar sağlamaktadır. Siz VİOP’ta bu kontratların alım – satımını yaparsınız ve bugünden gelecek fiyatı üzerine kar veya zarar üstlenmiş olursunuz.

Vadeli işlem sözleşmeleri; belli bir vadede, önceden belirlenen fiyat, miktar ve nitelikte yatırım aracının alma veya satma yükümlülüğünü veren sözleşmelerdir. Bu sözleşmelerin ise 4 temel unsuru vardır. Bunlar; yatırım aracının niteliği, fiyatı, miktarı ve belirlenen vadedir. Bu unsurlar VİOP için standardize edilmişlerdir ve yatırımcıların hizmetine sunulmuşlardır.

VİOP bir türev piyasa olarak çalışmakta ve yatırımcılarına belli avantajlar altında işlem yapma imkanı sunmaktadır. Belli seans saatleri bulunmakta ve günümüzde gelişmiş platformlar üzerinden işlemleri gerçekleştirilmektedir. Forexe getirilen 2017 – Şubat tarihli düzenleme sonrasında, Türkiye’nin önde gelen birkaç forex firması, VİOP alanında da hizmet vermeye başlamıştır. Geniş yetkili aracı kurum olarak SPK tarafından yetkilendirilen bu şirketler, güçlü bir şekilde VİOP aracılığı yapmış ve piyasanın gelişimine katkıda bulunmuştur.

VİOP’ta Nasıl İşlem Yapılır?

VİOP’ta işlem yapabilmek için öncelikle resmi olarak bir yatırımcı olmanız gerekmektedir. Yani SPK tarafından Türev Araçların Alım Satımına Aracılık Yetki Belgesi olan aracı kurumlardan müşteri hesabı açtırmalısınız. Bu aşamada gerekli işlemleri tamamladıktan sonra VİOP’ta işlem yapmaya başlayabilirsiniz. Elbette bu işlemlerde başarılı olabilmek için piyasayı iyi bir şekilde tanıyor olmalısınız.

VİOP işlemlerinin mantığını öğrenmeden işlemlere başlamamalısınız. Bu nedenle VİOP’ta nasıl işlem yapılır sorunun cevabını bu noktaya değinerek vermekte yarar vardır. Aracı kurumlar tarafından verilen eğitimlere başvurarak, kısa sürede bilgi sahibi olabilirsiniz. Aynı zamanda VİOP için geliştirilmiş demo hesapları kullanmalısınız. "Yatırım yapmak istiyorum, ne yapmalıyım" diye soruyorsanız sanal para ile çalışan bu hesaplar sayesinde risk almadan öğrenebilirsiniz. Aynı zamanda VİOP işlemlerinde kullanacağınız stratejileri de bu platformlarda geliştirebilirsiniz.

Piyasayı tanıdıktan sonra işlem yapmanız son derece basittir. İlgilendiğiniz vadeli işlem sözleşmesini takip ettikten, fiyat değişimlerini yorumladıktan ve gelecekte hangi yönde hareket edeceğini anladıktan sonra uzun veya kısa pozisyon alınmaktır. Burada dikkat etmeniz gereken en önemli nokta; uzun ve kısa pozisyonun ne demek olduğudur. Bu nedenle hemen açıklayalım:

• Uzun pozisyon; alım yapmaya verilen addır ve kontratın gelecekte değer kazanacağı anlamına gelmektedir. Beklenti gerçekleştikten sonra işlemin sonlandırılması için kısa pozisyon alınır.
• Kısa pozisyon; satış yapmaya verilen addır ve kontratın gelecekte değer kaybedeceği anlamına gelmektedir. Beklenti gerçekleştikten sonra işlemin sonlandırılması için uzun pozisyon alınır.

VİOP’ta işlem yapmak için bilmeniz gereken diğer önemli konular; türev ürünlerin kodları, özellikleri, teminat büyüklükleri, marjin oranlarıdır. Aynı zamanda VİOP’ta kaldıraçlı ve çift yönlü işlemler yapıldığını da bilmelisiniz. Forex piyasası işlemleri ile tanıdığımız bu kavramlar, benzer şekilde VİOP’ta da bulunmaktadır. VİOP’ta kaldıraç oranları, 1’e 25 ile sınırlandırılmıştır ve daha düşük teminatla yüksek hacimli işlem yapmanızı sağlamaktadır. Çift yönlü işlemler ise fiyatlar yalnızca yükselirken değil, düşerken de pozisyon almanıza yaramaktadır.

VİOP işlemleri ile ilgili bilmeniz gereken konuları öğrendikten sonra internet üzerinden yatırım yaparsınız. MetaTrader 5 platformu üzerinden istediğiniz kontratı seçebilir, fiyat değişimlerine ait grafikleri analiz edebilir ve al – sat emirlerini verebilirsiniz.

Neden VİOP’ta İşlem Yapılır?

Spot piyasa işlemleri varken, borsada basitçe hisse senedi yatırımı yapabilirken veya kuyumcudan altın alabilirken neden VİOP’ta işlem yapılır? Elbette vadeli işlemlerin sunduğu avantajlı özelliklerden yararlanabilmek için VİOP’ta yatırım yapmayı tercih edersiniz. Peki, nedir bu avantajlar?

Vadeli işlemlerin sunduğu 3 temel fayda vardır. Bunlar; spekülasyondan yararlanma, arbitraj yapma ve hedge etmedir. Bu faydaları kısaca açıklayalım:

Spekülasyonlar, herkes için kötü anlam taşımaz; aksine iyi bir kazanç fırsatı olarak görülüyor. Bu kişiler, spekülasyonlardan yararlanarak karını maksimize ederler.

Hedge etme ise spot piyasalarda meydana gelen dalgalanmalardan ve kur riski gibi güvensizliğin hakim olduğu dönemlerde VİOP ile riskleri minimize etmeniz anlamına gelir.

Arbitraj yapmada da aynı anda bir ürünü yüksek fiyattan satıp, diğer ürünü düşük fiyattan alarak gerçekleştirilen risksiz işlemler söz konusudur. Bir ürünü, spot piyasa fiyatı ile vadeli piyasa fiyatı arasında taşıma maliyeti modeline göre oluşan fiyat farkları bu imkanı yaratmaktadır.

[renkbox baslik="Forex Nedir? Nasıl Çalışır? Nasıl İşlem Yapılır?" link="https://bilgihanem.com/forex-nedir/" resim="https://bilgihanem.com/wp-content/uploads/2014/12/forex-nedir-nasil-islem-yapilir.png" renk="kirmizi" yenisekme="hayir"][/renkbox]

Gelelim diğer VİOP avantajlarına;

VİOP sayesinde spot piyasaya göre daha düşük bir teminatla yatırım yapabilirsiniz. Bu imkanı, kaldıraç sistemi sağlamaktadır. Borsa tarafından belirlenen kaldıraç oranları, yatırım aracına göre farklılık gösterebilmektedir. Üst limit % 25 olarak belirlenmiştir ve bu size % 25 daha düşük bir fiyatla işlem yapma imkanı verir.

Sadece fiyatlar yükselirken değil, düşerken de yatırım yapabilirsiniz. Bu imkan borsada açığa satış olarak bilinmektedir; ama yüksek risk içerdiği için kullanılmamaktadır. Ama VİOP’ta bu işlemler, platformlar üzerinden kısa pozisyon alınarak kolayca ve risksiz bir şekilde gerçekleştirilebilmektedir.

Riskleri kontrol etmek, VİOP’ta çok daha kolaydır ve spot piyasaya göre daha güvenli bir şekilde yatırım yapılabilmektedir.

BIST 30 kontratıyla vadeli işlem yapabilirsiniz ve hisse senedi bazında gerçekleşen ani hareketlerden etkilenmeksizin, endeks bazındaki hareketlerden faydalanabilirsiniz.

Emtialar güvenli ve kolay bir şekilde alınıp satılabilir. Ülkemizde emtia yatırım yapmanın en karlı yolu şu an için VİOP’tur. Forex piyasası sonrasında emtialara yatırım imkanı neredeyse kalmamıştır. VİOP’ta ise altın, buğday, pamuk, elektrik, hurda çelik gibi önemli emtialara yatırım imkanı bulursunuz.

VİOP teminatlarınızı nemalandırabilirsiniz. VİOP hesabınızda bulunan teminatlar, Takasbank tarafından günlük bazda faiz getirisi sunmaktadır.

VİOP hakkında sahip olduğunuz bilgiler arttıkça iyi bir yatırım alternatifi olduğunu anlayabilirsiniz. Türev araçların ve piyasaların nasıl çalıştığını tam olarak öğrenmenizi tavsiye ederiz. Araştırma yapmadan ve bilgi edinmeden herhangi bir yatırım işlemine başlamamanızı da öneriyoruz.