Bilgisayar dediğimiz zaman hepimizin aklında farklı şeyler canlanırken, birçoğumuz Microsoft’un yaratıcısı Bill Gates’i veya Apple’ın dâhisi Steve Jobs’ı düşünürüz. Bilgisayarın icadı dediğimizde ise 3000 sene kadar öncesine gitmemiz gerekiyor. Öyle ki 1613 yıllarında hesaplama yapan insanları tanımlamak için bilgisayar kelimesi kullanılıyordu.
Hesap makinalarının atasına kadar uzanan tarihi ile bilgisayarlar, Difference Engine olarak anılan Fark Motoru ile gelişmeye başlamıştır. İlk programlanabilir bilgisayar ise 1936 – 1938 yılları arasında ortaya çıkmıştır. Z1 isimli bu cihaz, modern bilgisayar tanımının temeli olarak kabul edilmiştir. Konuyla ilgili ilk teoriler ise Alan Turing tarafından 1936 yılında The Turing ismiyle tanıtılan makine ile oluşturulmuştur.
[renkbox baslik="Roketin İcadı: Roket Nedir? Ne Zaman, Kim Tarafından Bulundu?" link="https://bilgihanem.com/roketin-icadi-roket-nedir/" resim="https://bilgihanem.com/wp-content/uploads/2018/01/roketin-icadi-ne-zaman-kim-tarafindan-bulundu-tarihcesi.jpg" renk="mavi" yenisekme="evet"][/renkbox]
Bugün birçok özelliği ile hayatımızı kolaylaştıran bilgisayarların, inanılmaz bir tarihi bulunmaktadır. Dolayısıyla kim icat etmiştir sorusuna tek bir isimle cevap vermek pek mümkün değildir. Bilgihanem.com olarak biz de yazımızda bu isimlerin her birine yer vermek istiyoruz. Kronolojik sıralamaya göre bu gelişim sürecini takip edebilirsiniz.
Bilgisayar Nedir?
Kendisine verilen bilgileri saklayan ve istenildiği zaman öne getiren akıllı cihazlara bilgisayar adı verilir. Bilinen ilk bilgisayarın ismi ENIAC’dır. Bilgisayarlar yıllar içerisinde şekilden şekle girmiştir. Günümüzde ise ilk haline göre oldukça küçük, gürültüsüz ve birçok işleve sahiptir. Bilgisayarlar masaüstü ve dizüstü olarak ayrılmaktadır.
Bilgisayar Ne Zaman, Kim Tarafından Bulundu?
Çeşitli kaynaklarda basit bir hesap aracı olan abaküs, ilk bilgisayar olarak isimlendirilir. Bilgisayarların geçmişi bu durumda 2000 yıl öncesine kadar dayanmaktadır. 1642 yılında Blaise Pascal tarafından tasarlanan hesap makinesine o dönemler sayısal denmiştir ama günümüzdeki sayısal kavramından çok uzak bir araçtır. Aslında sadece toplama ve çıkarma işlemi yapabiliyordu.
1671 yılına gelindiğinde Leibniz tarafından bulunan gelişmiş hesap makinesi, 1694 yılında hayata geçirilmiştir. Bu makine dört işlemi yapabilecek kapasitededir ama hem Pascal’ın hem Leibniz’in keşfettiği cihazlar pek üne kavuşmamıştır. Ticari alanlarda kullanılan ilk hesap makinesinin, 1820 yılında Thomas tarafından yapılmış olduğu bilinir.
Babbage ise yaptığı uzun araştırmalar sonucunda otomatik çalışan hesap makinesini 1823 yılında keşfetmiştir. Bilgisayar alanındaki ilk büyük gelişme, 1890 yılında Hollerith tarafından tasarlanan bilgisayar oldu. Bu keşifte, cihazın hızının artmış olması, hataların azalma göstermesi ciddi ilerleme kabul edilmiştir.
Gerçek ciddi ilerleme, Aiken tarafından 1937 yılında Mark 1 isimli bilgisayar üretildiğinde yaşanmıştır. Bu cihazda yarı elektronik devreler kullanılmıştır. İkinci Dünya Savaşı boyunca ordunun hızlı bir bilgisayara geçme gereksinimi meydana gelmiş ve bilgisayar tarihinde devrim olacak ENIAC tasarlanmıştır.
Şimdi kronolojik olarak farklı bilgisayar tiplerinin icatlarını inceleyelim:
Fark Motoru: İlk Mekanik Bilgisayar
Kabul edilen ilk bilgisayar, otomatik hesaplama makinesi olan Fark Motoru’dur. Birkaç sayı seti hesaplama ve sonuçlarını yazdırma yeteneğine sahip olan bu makine, 1822 yılında Charles Babbage tarafından tasarlanmıştır.
Babbage, Ada Lovelace’dan bu makineyi geliştirirken yardım almıştır; ama kaynak bulma sorunu nedeniyle tam ölçekli çalışan bir sürümünü tamamlamayı başaramamıştır. 1837 yılında ise Analytical Engine yani Analitik Motor adı verdiği ilk mekanik bilgisayar fikrini geliştirmiştir.
Analitik Motor; Arithmetic Logic Unit (ALU), temel akış kontrolü, delikli kartlar ve dahili bellek gibi kısımlar oluşuyordu. Bu yüzden de ilk bilgisayar konsepti olarak kabul görmüştür. Ama Babbage’nin bu projesi de finansman sorunları yüzünden inşa edilemedi.
1910 yılında ise en küçük oğlu Henry Babbage tarafından bir bölümü tamamlanarak temel hesaplamalar yapılabildi.
Bu arada 1850 yılında George Boole, sadece 1 ve 0 rakamlarının kullanıldığı Boole Cebiri sistemini bulmuştur. Bu sistem, bilgisayarların gelişiminde önemli rol oynamıştır.
İlk Analog Bilgisayar
1931 yılında Vannevar Bush, ilk analog bilgisayarı geliştirmiştir. İlk sayısal bilgisayar ise George Stibiz tarafından 1939 yılında New York’taki Bell Laboratuvarı’nda tasarlanmıştır. İkili sistemi geliştirdiği makinesine uygulayan Stibiz, komplex sayılarla aritmetik işlemler yapılmasını sağlamıştır.
Z1: İlk Programlanabilir Bilgisayar
Modern bilgisayarın temeli olarak kabul edilen Z1 isimli elektro-manyetik programlanabilir bilgisayar, Alman Konrad Zuse tarafından 1936 – 1938 yılları arasında yapılmıştır.
Aynı zamanda Alan Turing tarafından The Turing isimli bir makine icat edilmiştir. Bu makine, bilgisayar ile ilgili teorilerin temelini oluşturmuştur. Çünkü bir dizi mantıksal talimattan sonra bir taklit simülasyonu şeklinde sembolleri kaset üzerine bastırabiliyordu. Birçok kişi eğer bu makine olmasaydı bugün kullandığımız bilgisayara sahip olamayacağımızı düşünmektedir.
Colossus: İlk Elektrikli Programlanabilir Bilgisayar
1943 yılının Aralık ayına gelindiğinde Tommy Flowers tarafından ilk elektrikli programlanabilir bilgisayar geliştirildi. Colossus isimli bu makine, İngiliz şifre kırıcılarının, şifrelenmiş Almanca mesajları okumasını sağlamak için yaratılmıştır.
ABC ve ENIAC: İlk Dijital Bilgisayarlar
ABC kısaltması ile bilinen ilk dijital bilgisayar, Atanasoff-Berry Computer ismiyle Profesör John Vincent Atanasoff ve lisansüstü öğrencisi Cliff Berry tarafından 1937 yılında geliştirilmeye başlamıştır. Gelişimi 1942 yılına kadar süren bu makine, dijital hesaplama için vakum tiplerini kullanıyordu.
ABC, ikili matematik ve Boolean mantığına sahipti. Bu özellikleri ile herhangi bir CPU kullanmayan elektrikli bir bilgisayar olarak kabul gördü.
Daha sonraları ENIAC geldi ve Pennsylvania Üniversitesi 1943 yılında inşa edilmeye başlandı. Yaratıcıları J. Presper Eckert ve John Mauchly, bu makineyi 1946 yılında tamamladılar. Buna karşın yaklaşık 50 ton ağırlığındaydı ve 1800 vakum tüpüne sahipti.
ENIAC’ın keşfedilmesi, bilgisayar tarihinde devrim niteliğindedir. Cihaz, Eckert ve Mauchly ikilisinin ekibi ile 1945 yılında tasarlanmıştır. Cihazın en önemli özelliği, RAM bellek kullanılması ve günümüzdeki çiplerin atası sayılabilen tüpleri olmasıdır.
Tasarlanan çeşitli programları, çalıştırabilme özelliği olan cihaz, 167 metrekare civarında yer kaplamaktaydı. Üstelik saatte 180 kW elektrik tüketmekteydi. Bu cihazın ardından DEVAC adı verilen cihaz ortaya çıkmış ama kısa ömürlü olmuştur. Ardından da ticari anlamda satışa sunulmuş ilk bilgisayar UNIVAC, 1952 yılında yapılmıştır.
19 Ekim 1973 yılında ABD’li Federal Yargıçlar, ENIAC’ın patentinin geçersiz olduğunu hükmettiler. Bu şekilde ilk dijital bilgisayarın mucidinin Atanasoff olduğuna karar kıldılar. Kararın bu yönde olmasına karşın günümüzde birçok uzman ENIAC’ın tamamen işlevsel olması sebebiyle ilk olduğunu düşünmektedir.
EDSAC: Kaydedilmiş Programı Çalıştıran İlk Bilgisayar
İngilizlerce geliştirilen EDSAC, program kaydeden ilk bilgisayar olarak tarihe geçmiştir. Bebek lakaplı ilk grafik bilgisayar oyununu çalıştıran bu makine de icat kronolojisinde önemli bir yer edinmiştir.
Ayrıca Manchester Mark 1 isimli bilgisayar da kaydedilen programları çalıştıran bir diğer makine olmuştur. Manchester Üniversitesi’nde geliştirilen bu makinenin ilk sürümü, 1949 yılının Nisan ayında çalıştırıldı. Aynı yılın 16 – 17 Haziran’ında ise Mersenne asallarını hatasız bir şekilde 9 saat arayacak bir programı çalıştırmak için kullanılmıştır.
Programma 101: İlk Masaüstü Bilgisayar
Programma 101 isimli ilk masaüstü bilgisayarı 1964 yılında New York Dünya Fuarı’nda tanıtılmıştır. Pier Giorgio Perotto tarafından tasarlanan bu makine, Olivetti tarafından üretilmiştir.
Yaklaşık olarak 44 bin adet bilgisayar üretilmiş ve her biri 3200 dolar fiyat etiketi ile satılmıştır. 1968 tarihinde ise Hewlett Packard, herkese hitap edecek ilk masaüstü bilgisayarı olan HP9100AA isimli ürünü pazarlamaya başlamıştır.
Altair 8800’ün atası Ed Roberts 1975 yılında ürünü piyasaya sürerken, kişisel bilgisayar tanımı kullanmıştır. Ama ilk kişisel bilgisayar 1971 yılında 750 dolarlık fiyatı ile tanıtılan KENBAK-1 olmuştur.
IMB 5100: İlk Dizüstü ve Taşınabilir Bilgisayar
1975 yılının Eylül ayında IBM 5100 ismiyle ilk taşınabilir bilgisayar piyasaya çıkarılmıştır. Ağırlığı 25 kilogramdır ve 5 inç CRT ekranı bulunmaktadır. Bu bilgisayarın; teyp sürücüsü, 1.9 MHz PALM işlemcisi ve 64 KB RAM’e vardır.
Gerçek anlamda ilk dizüstü bilgisayar ise 1981 yılının Nisan ayında Adam Osborne tarafından geliştirilmiştir. Osborne I isimli bu makine, 10 kilogram ağırlığında ve 5 inç ekranlıdır. Aynı zamanda 64 KB bellek, iki tane 5 1/4”disket sürücüsü, CP/M 2.2 işletim sistemi ve modem bulunduruyordu. 1795 dolara satıldığı da bilinmektedir.
1984 yılına gelindiğinde ise IBM PC Bölümü, markanın ilk taşınabilir bilgisayarını piyasa sürmüştür. 13 kilogram olan bu bilgisayarın ardından 1986 yılında 5,5 kg ağırlıktaki PC Convertible’ı duyurmuştur. Daha sonra da 1994 yılında yine IBM tarafından entegre bir CD-ROM’a sahip ilk dizüstü bilgisayarı ThinkPad 775CD’yi piyasaya sürmüştür.
[renkbox baslik="Güç Kaynağı Nedir? Nasıl Çalışır? Ne İşe Yarar?" link="https://bilgihanem.com/guc-kaynagi-nedir-nasil-calisir/" resim="https://bilgihanem.com/wp-content/uploads/2014/12/guc-kaynagi-nedir-nasil-calisir.jpg" renk="mavi" yenisekme="hayir"][/renkbox]
Bilgisayarın Çalışma Prensibi Nasıldır?
Bilgisayarlar, matematiksel işlem temeline dayanan bir çalışma prensibine sahiptir. İkili sayı sistemi adı verilen bu teknik 0 ve 1 rakamlarını işleyebilmektedir. Çeşitli programlama dilleri kullanılarak hazırlanan yazılımlardan faydalanarak çeşitli birçok alanda kullanılabilir.
İnternetin hayatımıza girip, yaygınlaşmaya başlamasıyla beraber bilgisayarların önemi anlaşılmış ve kullanımı da artmıştır. Günümüzdeki bilgisayarlar, kişisel bilgisayar yani kısaca PC haline gelmiştir. Hatta cebe sığacak kadar küçülmüştür.
Bilgisayarların çalışma hızları eskisine oranla ciddi yol kat etmiştir. Gelişen teknolojilerle, çeşitli özelliklerle sunulan bilgisayarların fiyatları buna bağlı olarak değişmektedir.
vallaha 20 yıldır bilgisayar başındayım, hiç nasıl icat edildi diye merak etmemiştim. gecenin bu saatinde merak ettim ve sizden öğrendim.
İlk yapılan bilgisayar ve şimdiki teknoloji. Sanırım ilk bilgisayarı icat edenler bile bu kadar gelişeceğini tahmin etmemiştir. Günümüzde bilgisayarlar artık vaz geçilmez durumda güzel ve bilgi verici makale için teşekkür ediyoruz.
Teknoloji gün geçtikçe gelişiyor. İnsan gücü değil teknolojinin gücü daha ağır basıyor.
Hayatımızın her alanında kullandığımız bir cihazın oda büyüklüğünden cebimize girecek boyutlara kadar küçülmesine akıl sır ermiyor.
ıyıkı bulunmus dıyoruz her zaman su son 10 senedır hayatımda ve hıc basınadan kalkamıyorum 🙂
ilk bilgisayarın bir oda büyüklüğünde olduğunu söylerlerdi hep doğruymuş. insanlara şaşıyorum böylesine yüksek bir teknolojiyi, hayal gücünü nasıl keşfetmeyi başarmışlar. bilgisayar diye bir şey yapıyorsunuz ve her şey makineye bağlı oluyor, tabi bu kabaca bir söylem.
Günümüzde her evde ve her yerde bulunan bilgisayarların tarihi geçmişini gayet güzel ve açıklayıcı bir şekilde anlatmışsınız. Olmazsa olmaz dediğimiz ve artık teknolojiye yön verme konusunda en önemli gelişme olan bilgisayarlar geçmişten günümüze hem boyut olarak, hem de hız ve kapasite olarak son derece gelişti.
bilgisayarın bu kadar eski bir icat olduğunu bilmiyorumdum detaylı bir tarihçe anlatmışsınız ellerinize sağlık
Bilgisayar mühendisi olarak bilmediğim bilgilere rastladım gelişimi harika anlatmışsınız. Bu tarz icatların değerini, kıymetini bilmek gerekiyor. İnsanlık için, kolaylaştırmak için ve daha farklı alanlarda ufuk olması için kullanmalı ve geliştirmeliyiz. Buna rağmen kölesi olacak kadar bağımlı da olmamalıyız diye düşünüyorum.
Bilgisayar mühendisliği nasıl bir meslek güzelmi zevklimi bende olmak istiyorum da