Çek Cumhuriyeti Para Birimi: Koruna Hakkında Bilgiler

Çek Cumhuriyeti Para Birimi: Koruna Hakkında Bilgiler

Orta Avrupa ülkelerinden olan Çek Cumhuriyeti ve başkent Prag, dünyanın en güzel yerlerinden olarak anılır. Mimarisi, kristal ve cam işlemeleri ile büyülü bir güzelliğe sahiptir. Ekonomisinin güçlülüğü ise Euro'ya geçmeyi istemeyen bir yapının oluşmasına neden olmuştur. İleride zorunlu bir şekilde geçiş sağlanana kadar ülke para birimi Çek korunasıdır. Şimdi ülke ve parası hakkında detaylara göz atalım:

Cevat İmren

Avrupa Birliği’ne üye olup kendi parasını kullanmaktan vazgeçmeyen ülkelerden birisi de Çek Cumhuriyeti’dir. Bunun nedeni, kendi ekonomisine ve parasına güvenmesidir. Ülke vatandaşlarının da birçoğu aynı düşünceye sahiptir. Buna karşın bir süre sonra zorunlu olarak Euro’ya geçiş yapacağı bilinmektedir. Aynı zamanda gerekli prosedürler gerçekleştirildikten sonra ülkenin Çek Cumhuriyeti yerine Çekya diye anılacağını da bilmelisiniz.

2004 yılında Avrupa Birliği’ne üye olan Çek Cumhuriyeti, en fazla yabancı sermaye alan ve gelişme potansiyeli gösteren ülkelerden birisidir. Güçlü bir dış ticaret yapısına sahiptir ve konum itibariyle de avantajlıdır. Öyle ki Avrupa’nın tam ortasında yer alır ve Çekler ülkeyi “Avrupa’nın kalbi” olarak tanımlarlar. Ayrıca başkent Prag, Avrupa’nın en gözde ve en çok turist çeken şehirlerindendir. Vasıflı işgücü konusunda da doğrudan yabancı sermaye girişi için gerekli şartlara sahiptir.

[renkbox baslik="İngiltere Para Birimi: Sterlin Hakkında Bilgiler" link="https://bilgihanem.com/ingiltere-para-birimi-sterlin/" resim="https://bilgihanem.com/wp-content/uploads/2018/04/ingiltere-para-birimi-sterlin-hakkinda-bilgiler.jpg" renk="kirmizi" yenisekme="evet"][/renkbox]

Yeni tarihli bir birim olan Çek korunası, ekonominin büyüme ivmesi sayesinde güç kazanan bir paradır. Öncesinde ise Çekoslovakya korunası kullanılmaktaydı.Ülkede makroekonomik göstergelerin istikrarlı seyrettiği de bilinmektedir. Toplumun yüzde 60 kadarının dini inancı bulunmamaktadır ve bu özelliği ile Avrupa’nın en büyük ateist nüfusunu barındıran ikinci ülkesidir.

Çek Cumhuriyeti Para Birimi Nedir?

Çek Cumhuriyeti Para Birimi Nedir?Avrupa Birliği ortalamasına göre gelişmiş ve yüksek gelirli bir ekonomiye sahip olan Çekya’nın para birimi korunadır. Ülkenin sağlam ekonomisi, AB üyeliğine rağmen kendi paralarında kalınmasına neden olmuştur. Uluslararası kodu CZK şeklindedir ve sembolü olarak gösterilmektedir. 8 Şubat 1993 tarihinde tedavüle girmiştir ve Çek dilinde “koruna česká” şeklinde ifade edilmektedir.

Düşük değerli dövizler arasında yer alan koruna, güçlü ekonominin getirileri ile finans piyasalarında dikkat çeken bir birim olmuştur. Ülkemizde de Türk lirası karşısındaki değeri sürekli takip edilmektedir. Ayrıca ülkenin dış ticaret yapısının sağlamlığı, ilişkisi bulunan ülkelerin de paraları ile oluşturulan paritelerin önem kazanmasını sağlamaktadır.

Ülkenin tarihi ise 5. yüzyıla kadar dayanmaktadır. Birçok imparatorluğun himayesi altına giren ülke, Birinci Dünya Savaşı neticesinde Avusturya – Macaristan İmparatorluğu’nun yıkılmasıyla Çekoslovakya adı altında bağımsızlık ilan etmiştir. Çek ve Slovak uluslarından oluşan Çekoslovakya, İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra Sovyet etkisine girmiştir. Ardından SSCB’nin de yıkılmasıyla birlikte ülke parlamentosu tarafından alınan bir karar ile ülke 2’ye ayrılmıştır.

1 Ocak 1993 tarihinde Çek ve Slovak uluslarının ayrılması ile Çek Cumhuriyeti kurulmuştur. Bu tarihten sonra da Çekoslovakya korunası tedavülden kaldırılarak Çek korunası ortaya çıkmıştır. Ülke, 12 Mart 1999 tarihinde NATO’ya, 1 Mayıs 2004 tarihinde de Avrupa Birliği’ne üye olmuştur. Ülke ekonomisinin iyi durumda olması nedeniyle halk, Euro’ya geçmek istememiştir. 2014 yılında yapılan bir araştırmaya göre de ülkede sadece yüzde 16’lık kısım Euro’ya geçilmesi gerektiğini düşünmektedir.

Koruna Nedir? Çek Korunası Hakkında Bilgi

Koruna Nedir? Çek Korunası Hakkında Bilgi1993 yılından beri kullanılan koruna, İngilizce Çek tacı olarak anılmaktadır. Koruna kelimesinin kron şeklinde kullanıldığını da nadiren görürsünüz. Ayrıca kron kelimesi de taç anlamına gelmektedir. Paranın resmi adı “koruna česká” şeklinde anılırken, çoğul olduğunda “koruny české” denmektedir. Slav dillerine ait bir para olduğu için farklı isimlerle anıldığını görmeniz mümkündür. Alt birimi ise haléřů olarak anılır ve 1 koruna 100 haléřů’ye eşittir. Buna karşın günümüzde kullanılmamaktadır ve ülkede en küçük birim 1 korunadır.

1892 yılında Avusturya – Macaristan kronu, guldenin yerini almıştır ve 1 guldenin 2 krona eşit olduğu kabul edilmiştir. “Krone” ismi ise İmparator Franz Joseph I tarafından ilk defa kullanılmıştır. İmparatorluğun 1918 yılında dağılmasıyla birlikte Çek ve Slovak ulusu Çekoslovakya’yı inşa etmişlerdir. Eski paranın adını tutan tek halef de Çekoslovakya olmuştur ve koruna olarak anılmaya başlanmıştır. 1920’lerin sonlarına doğru Çekoslovakya korunası, Avrupa’nın en zor para birimi olmuştur.

Çekoslovakya korunasının resmi kullanıcıları; Bohemya ve Moravya Koruna Dairesi, Slovakya ve Çek Cumhuriyeti olmuştur. Çekoslovakya Devlet Bankası’nın kontrolünde olan para birimi, 10 Nisan 1919’dan 1 Ocak 1993 tarihine kadar kullanılmıştır. Bu tarihten sonra da her ikisi de eşit olmak üzere Çek ve Slovak korunası olarak değiştirilmiştir.

İkinci Dünya Savaşı sırasında işgal edilen Çek topraklarında kullanılan para da zayıflamaya başlamıştır. Savaş sonrasında yenilenen koruna, 1953 yılında son derece tartışmalı bir parasal reform geçirmiştir. Çekoslovakya’nın Komünist Partisi, ülkede bir çift pazarın varlığını ele adı ve temel gıda mevcudiyetini sağlayan sabit bir piyasa oluşturdu. Bu piyasada mallar 8 kat daha pahalıydı ama çok daha kaliteliydi.

Ardından 1 Haziran 1953 tarihinden geçerli olmak üzere yeni bir para reformu ilan etmeye ve Sovyetler Birliği’nde basılan yeni banknotları dağıtmaya karar verdiler. Bu reformu çok hızlı bir şekilde hazırladılar ve son dakikaya kadar gizlediler. Ama bir şekilde bilgiler sızdı ve vatandaşların paniklemesine neden oldu.

Ülkenin cumhurbaşkanı olan Antonín Zápotocký ise reform tarihinden bir önceki gece radyo konuşması yaptı. Herhangi bir reform olasılığı olmadığını söyledi ve vatandaşları sakinleştirdi. Ertesi gün ise eski 1500 korunalara kadar tüm paralar değiştirildi. 1 yeni korunanın değeri, 5 eski korunaya eşitlendi. Sigortalar, devlet yükümlülükleri ve diğer bütün ticari belgeler iptal edildi. Birçok insan maddi sıkıntı çekmeye başladı ve tepki gösterileri yapıldı. Bunların en büyüğü Plzeň’de gerçekleşti ve 472 tutuklandı.

En yaygın kullanılan Çek korunası banknot ve madeni paraları;

  • 100 koruna
  • 200 koruna
  • 500 koruna
  • 1000 koruna
  • 2000 koruna
  • 1 madeni koruna
  • 2 madeni koruna
  • 5 madeni koruna
  • 10 madeni koruna
  • 20 madeni koruna
  • 50 madeni koruna

1993 yılına kadar tartışmalı bir şekilde gelen para, ülkenin dağılmasıyla birlikte yeni bir form kazanmıştır. Çek ve Slovak uluslarının ayrılmasıyla kurulan ve bugünkü adıyla Çekya olan ülkede Çek korunası kullanılmaya başlamıştır. 8 Şubat 1993 tarihinde basılan ilk korunalar, eski paraların üzerine yapıştırılmış pullarla kullanıldı. Ama güvenlik amacıyla sadece 100, 500 ve 1000 korunalar bu şekilde basıldı. Rakamlar ise Roma ve Arap alfabesine aitti.

İlk orijinal seri ise 1993 yılının sonlarından 1994 yılına kadar uzayan aralıkta kullanılmaya başlandı. Bu seri ise uzun yıllar boyunca kullanıldı. Öyle ki 21 Aralık 1994 tarihinde basılan 50 koruna, 31 Mart 2017 tarihine kadar kullanılmıştır. 20 Nisan 1994 tarihinde basılan 20 korunalar ise 31 Ağustos 2014 tarihine kadar kullanımda kalmıştır.

En Çok İşlem Gören Çek Korunası Pariteleri

En Çok İşlem Gören Çek Korunası PariteleriAB üyesi bir ülke olan Çekya, dış ticaret anlamında bölgenin en iyilerinden birisidir. Bu nedenle de diğer ülke paralarıyla oluşturduğu pariteler, hem yatırımcılar hem de yerel traderlar tarafından takip edilmektedir. Bunlar arasında en çok Euro ve Amerikan doları ile ilişkiler takip edilmektedir. Bunlar dışında Polonya ve Çin ile de sıkı ilişkileri bulunmaktadır. Polonya zlotisi ve yuan ile oluşturduğu kur da yerel yatırımcılar tarafından izlenmektedir.

Şimdi Amerikan doları, Euro ve Türk lirası ile oluşturduğu paritelere göz atalım:

Amerikan Doları – Çek Korunası Paritesi (USD/CZK)

Amerikan dolarının, koruna karşısındaki değeri USD/CZK paritesi ile ölçülmektedir. Doların baz, korunanın ise karşıt döviz olduğu bir paritedir. Bu nedenle paritenin yönünü dolar belirlemektedir. İşlemin kar ve zararı ise koruna cinsinden hesaplanmaktadır.

USD/CZK paritesinin fiyat grafiğine bakıldığı zaman; oldukça dalgalı bir seyir izlediğini görebiliyoruz. Aynı zamanda 1 aylık vadede yükselen bir parite görürken, 1 yıllık vadede düşen bir parite görüyoruz. Bu birbirinden farklı görünüm yatırımcıların hem iştahını kabartmakta hem de vadesine göre daha dikkatli işlem yapmak gerektiğini anlatmaktadır.

Paritenin son 5 yıllık fiyat değişimine baktığımız zaman; en yüksek seviyenin 14 Mart 2015 tarihinde 1 dolar – 26,0254 koruna ile kaydedildiğini görüyoruz. En düşük seviye ise 26 Ocak 2013 tarihinde 1 dolar – 18,6272 koruna ile kaydedilmiştir. Geniş bir pencereden baktığımızda ise paritenin 2014 Mayıs ayında yükseliş trendine geçip, 1 yıl sonra yatay bir seyre geçtiğini görüyoruz. Yatay seyrin ise 1 yıl sürdüğünü ve günümüze kadar düşüş trendi yaşandığını anlıyoruz.

Euro – Çek Korunası Paritesi (EUR/CZK)

AB ortak para birimi Euro'nun koruna karşısındaki değeri EUR/CZK paritesi ile takip edilmektedir. Bir süre sonra zorunlu olarak Euro'ya geçecek olan ülkenin, Avrupa'nın Kalbi olarak görülen pozisyonu pariteyi ilgi çekici hale getirmektedir. Paritenin yönü de Euro'ya bağlı olarak belirlenmektedir.

EUR/CZK paritesinin fiyat grafiğini incelediğimiz zaman; yaklaşık 3 yıl boyunca yatay bir seyir izlediğini görüyoruz. Kısa süreli iniş çıkışlar yaşansa bile 2013 sonundan 2017 Nisan ayına kadar 27 – 27,5 aralığında dalgalandığı anlaşılmaktadır. Günümüzde ise düşüşe geçtiği görülmektedir.

Paritenin 5 yıllık grafiğine baktığımız zaman; en yüksek seviyenin 12 Ocak 2015 tarihinde 1 Euro – 28,3111 koruna ile kaydedildiğini görüyoruz. En düşük seviye ise 1 Şubat 2018 tarihinde 1 Euro – 25,1982 koruna ile kaydedilmiştir. Paritenin kısa vadede yükseliş, uzun vadede ise düşük trendinde olduğu gözlenmektedir.

Türk Lirası – Çek Korunası Paritesi (TRY/CZK)

Türk lirasının koruna karşısındaki değeri TRY/CZK paritesi ile takip edilmektedir. Paritede TRY baz, CZK karşıt konumdadır. Paritenin yönünü de Türk lirası belirlemektedir. Yüksek bir işlem hacmine sahip olmayan paritelerdendir. Genellikle koruna kuru ülkemizde turistler ve iş insanları tarafından takip edilmektedir.

TRY/CZK paritesinin 1 aylık grafiğine baktığımız zaman; aşırı dalgalanma yaşandığı görülmektedir. Hem zirvenin hem de dibin kaydedildiği bir ay olduğunu söylemek de yanlış olmayacaktır. Uzun vadede grafiği incelediğimizde ise düşüş trendinin hakim olduğunu söyleyebiliriz. Bunda Türk lirasındaki kayıpların etkisi büyüktür.

5 yıllık fiyat grafiğini incelediğimiz zaman; en yüksek seviyenin 15 Mayıs 2013 tarihinde 1 TL – 11,0864 koruna ile kaydedildiğini görüyoruz. En düşük seviye ise 11 Nisan 2018 tarihinde 1 TL – 4,8939 koruna ile kaydedilmiştir. 11 Nisan tarihinde Türk lirası, sadece birkaç döviz dışında tüm paralar karşısında değer kaybetmiştir. Dolarda rekor 4,20 liraya, Euro'da ise 5,20 liraya yükselmiştir.

Kısaca Çek Cumhuriyeti Ekonomisi Hakkında Bilgiler

Kısaca Çek Cumhuriyeti Ekonomisi Hakkında BilgilerAvrupa'nın göbeğinde bulunan Çekya, AB ortalamasına göre gelişmiş ve kişi başına düşen milli geliri yüksek bir ekonomiye sahiptir. Sanayiye dayalı bir ekonomisi bulunmaktadır ve kendi otomobillerini, tramvaylarını, metrolarını ürettikleri bilinmektedir. Avrupa'nın beşinci büyük otomobil üreticisidirler ve daha birçok sektörde üst sıralarda yer almaktadırlar.

Çekya; sanayi, tarım, hayvancılık, ormancılık ve turizm sektörlerinden oluşan güçlü bir ekonomiye sahiptir. Aynı zamanda Avrupa ülkeleri arasında en fazla uranyumu üreten ülkedir. Ek olarak kömür, antimon, cıva ve az miktarda petrol kaynaklarını da elinde bulundurmaktadır. Küresel ölçekte tanınan ürünlerinin başında ise kristal, cam işlemeleri ve granat taşı gelmektedir. Aynı zamanda Çek biraları da oldukça ünlüdür ve Pilsen şehri, pek çok ülkede yerel bira üreticisine ismini vermiştir.

Tarım alanında kolektif tarıma geçiş nedeniyle verimde düşüş yaşayan ülke, gıda ürünlerini ithal etmeye başlamıştır. En çok yetiştirilen ürünler ise buğday, arpa, yulaf, çavdar, mısır ve patatestir. Hayvancılık alanında ise en çok kümes hayvanları tercih edilirken, büyük baş yetiştiriciliği de yaygındır. Küçük baş hayvancılık ise yaygın değildir.

Ülke ekonomisinin en önemli gelir kaynaklarından birisi de turizmdir. Tarihi yapıları, kaleleri, köprüleri, birbirinden güzel şehirleri ve Orta Çağ'dan kalma gelenekleri ile birçok turistin ilgisini çekmektedir. Prag Kalesi, dünyadaki en büyük tarihi kalelerden birisidir ve panoramik bir görüntü sunmaktadır. Dans eden bina ise en meşhur mimarilerden birisidir. Herhangi bir sokağı bile güzel evleri ile turistleri kendine çekmektedir.

Ekonominin performansına baktığımızda ise gelişme şansı en yüksek olan ülkelerin başında geldiği görülmektedir. Makroekonomik verilerinin istikrarlı olmasının yanında dış ticaret yapısının köklü değişiklikler ile güçlenmesi önemli bir yere sahiptir. Coğrafi konumu, vasıflı işgücü ve uygun yatırım ortamı ile doğrudan yabancı sermaye girişinin, ülke büyümesi için gerekli şartları barındırdığı bilinmektedir.

Ekonominin performansı, dış talebe bağlı olarak değişiklik göstermektedir. Örneğin; 2014 yılında Euro Bölgesi'nde yaşanan toparlanma, ekonominin pozitif yönde gelişmesini sağlamıştır. Bu verilere bağlı olarak 2015 yılında yüzde 5,3; 2016 yılında yüzde 2,6; 2017 yılında yüzde 4,9 büyüme görülmüştür. 2018 yılı beklentilerine göre GSYİH oranın yüzde 3,5 oranında artacağı düşünülmektedir. 2019 beklentilerine göre de yüzde 3 artış öngörülerek 277 milyar dolarlık bir GSYİH oranı beklenmektedir.

2017 yılı IMF verilerine göre ekonomide; GSYİH oranı 213,19 milyar dolar civarında gerçekleşmiştir. Kişi başına milli gelir ise bir önceki seneye göre artış göstererek 20.152 dolara yükselmiştir. Ülke büyümesinin gelecek yıl da devam etmesi beklenmektedir.

Kısaca Çek Cumhuriyeti'nin Ticari İlişkileri

Kısaca Çek Cumhuriyeti'nin Ticari İlişkileriÇekya'nın başlıca ticaret ortakları; Almanya, Polonya, Çin, Slovakya ve Hollanda'dır. Başlıca ihracat kalemleri ise otomobil, station wagonlar, yarış arabaları, kara taşıtları için aksamlar, otomatik bilgi işlem makineleri ve üniteleridir. Başlıca ithalat kalemleri de kara taşıtları için aksam parçaları, telli telefon – telgraf için elektrikli cihazlar şeklindedir.

Ülkemiz ile Çekya'nın ilişkisinde ise başlıca ihraç ürünlerimiz; otomotiv ana ve yan sanayi ürünleri, hazır giyim, televizyon alıcıları, altın mücevheratı ve ev tekstil ürünlerdir. İthal ürünlerimiz ise otomobil ana ve yan sanayi ürünleri, otomobil bilgi işlem makineleri, elektrik devreleri teçhizatı, elektrikli cihazlardır.

[renkbox baslik="Macaristan Para Birimi: Forint Hakkında Bilgiler" link="https://bilgihanem.com/macaristan-para-birimi-forint/" resim="https://bilgihanem.com/wp-content/uploads/2018/03/macaristan-para-birimi-forint-hakkinda-bilgiler.jpg" renk="kahve" yenisekme="hayir"][/renkbox]

Türkiye, Çekya'nın AB dışındaki en büyük üçüncü ticaret ortağıdır. 2016 yılında iki ticaret hacmi, 3 milyar 365 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. Aynı yıl ihracat 804 milyon dolar olurken, ithalat 2 milyar 561 milyon dolar civarında gerçekleşmiştir. Ayrıca ülkemizde 75 adet Çek sermayeli şirket bulunmaktadır. Çekya'da Türk sermayeli şirketlerin yatırımları ise 18 milyon dolar civarındadır.

Türkiye ile Çek arasındaki ticaret fiilen Türkiye – AB Gümrük Birliği ve Katma Protokol hükümlerine göre yürütülmektedir. Bu nedenle ülkemiz çıkışlı sanayi ürünlerine, gümrük vergisi uygulanmamaktadır. Ayrıca birçok tarım ve işlenmiş tarım ürünleri, tercihli tarifelerle Çek pazarına girmektedir.

Yeni adıyla Çekya, Avrupa'nın kalbinde yer alan bir ülkedir. Ekonomik alandaki başarısı ve gelecek için umut veren verileri ile dikkat çekmektedir. Koruna ise finans piyasalarında tercih edilen paritelerdendir. Yine de Euro'ya geçişe karşı koyamayacak bir döviz olduğu bilinmelidir. Ülke her ne kadar bunu istemese de kurallara göre geçiş sağlanacaktır.
Korunanın neden düşük değerli bir para olduğunu düşünüyorsunuz?
Ülkenin ekonomik alandaki başarısına rağmen pariteler karşısındaki değersizliğinin nedeni nedir?
Euro'ya geçiş Çekya ekonomisi için iyi mi, yoksa kötü mü olacaktır?



Okur Yorumları