Lastik Nedir? İşlevi, Bileşenleri ve Katmanları Nelerdir?

Kauçuk hava yastığı olarak tanımlanan lastikler, özel bir imalat aşamasına sahiptir. Aracın yolda güvenli bir şekilde seyretmesi için en gerekli ekipmandır. Tüm motorlu araçlarda geçerli olan bu kural, can güvenliğini sağlamaktadır. Yaşanan trafik kazalarının birçoğunda lastik tutunmasından kaynaklı problemlerin olduğunu fark edebilirsiniz.

Basit gibi görünen lastikler, ileri bir teknoloji ile üretilmektedir. Aynı zamanda birçok katmandan oluşur ve içerisindeki hava basıncından üzerindeki izlere kadar birçok unsur incelenmektedir. Doğru yürüyebilmemiz için ayakkabımız nasıl önemliyse araçlar için de lastikler aynı öneme sahiptir. Bir sürücünün kullandığı aracın lastiği hakkında mutlaka bilgi sahibi olması ve düzenli kontrol etmesi gerekmektedir.

[renkbox baslik="Hız Sabitleyici (Cruise Control) Nedir? Nasıl Çalışır?" link="https://bilgihanem.com/hiz-sabitleyici-cruise-control-nedir-nasil-calisir/" resim="https://bilgihanem.com/wp-content/uploads/2014/12/hiz-sabitleyici-nedir-nasil-calisir.jpg" renk="siyah" yenisekme="evet"][/renkbox]

Lastiklerin tarihine bakıldığı zaman tekerleğin icat edildiği 5000 yıl öncesine kadar uzanan bir gelişim süreci olduğu dikkat çekmektedir. Yine de 19. yüzyılın sonlarından itibaren kullanılmaya başlanmıştır. İlk hareketin, hızlanma ve yavaşlamanın doğru bir şekilde gerçekleşmesinde büyük bir paya sahiptir. Yapısı, üretildiği malzeme, ebatlar, mevsim koşulları gibi birçok kriteri de bulunan lastikler, Formula 1 gibi araçlar için çok daha özel bir şekilde üretilmektedir. Kısaca hakkında bilinmesi gereken birçok konu bulunurken, basitçe bahsettiğimiz bir ekipmandır.

Lastik Nedir?

Belli bir süre, belirlenmiş olan sıcaklıkta ve basınç altında pişirilen kauçuktan üretilen hava yastıklarına lastik denmektedir. Elastik yapılı, içinde hava taşıyan, yere sürtünerek motorlu ve motorsuz araçların ilk hareketini sağlayan ekipmandır. Araçların hızlanmasında ve durmasında büyük öneme sahiptir ve kullanım yerlerine göre çeşitleri vardır. Aynı zamanda ebatları ve yapıları ile de farklı tipleri bulunmaktadır.

Tekerleğin icadı ile başlayan serüven, günümüz lastiklerinin hammaddesi olan kauçuğun kullanılmaya başlanmasına kadar uzanmaktadır. 19. yüzyılın sonlarından itibaren kauçuktan üretilmeye başlanan lastikler, kullanım alanı ve geliştirilme süreçleri ile 20. yüzyılda en üst seviyeye ulaşabilmiştir. Gelişimi bile uzun zaman lastikler, bir aracın en önemli ekipmanı olduğunu ise hala geliştirilmeye devam edilmesi ile kanıtlamaktadır.

Tekerlek lastiğin ilk adımı J. B. Dunlop tarafından atılmıştır. Oğlunun üç tekerlekli bisikleti için tahta bir tekerlek üzerine lastik solüsyonu emprenye edilmiş çadır bezini çivilerle tutturup hava ile şişirmiştir. Bugünkü lastiklerin geliştirilmesi ise 1900’lü yılların başında gerçekleşmiştir.

Lastiğin hammaddesi olan kauçuk ilk başta yalnızca Güney Amerika’da, daha sonraları Malezya, Endonezya, Sri Lanka ve diğer Güneydoğu Asya ülkeleri ile Brezilya’da yetiştirilen ağacından elde edilmiştir. İlk başta farklı amaçlarla kullanılan kauçuk, lastik sektöründe kullanılmaya Goodyear ile başlamıştır.

Goodyear, kauçuğu kükürt ile pişirip şekillendirmiştir. Daha sonraki lastik teknolojisinde ise Dunlop’un topuklara çelik teller yerleştirmesi ve iç lastiği geliştirmesi ile hızlı bir gelişim kaydetmiştir. 1920’lere gelindiğinde ise pnömatik tekerlek lastiğin ana maddelerine pamuktan yapılan kord bezleri dahil olmuştur.

Pamuktan daha mukavim kord ipliklerinin geliştirilmesi ile pamuk kord bezi yerine günümüzde kullanılan rayon, polyester ve naylon gibi sentetik kat bezleri ile çelik kordlar eklenmiştir. Lastiklerin sınıflandırılması ve standardizasyonu ise 1940’lı yıllarda lastik kesit genişliği ve jant ebadından oluşan rakam – harf grubuna dayalı lastik ebat sistemi geliştirilmesi ile başlamıştır.

Bir Lastiğin İçindeki Bileşenlerin Sayısı Kaçtır?

Bir lastik, yaklaşık 120'den fazla materyalin birleşiminden oluşur. Formülü ise, çok karmaşık bir yapıya sahiptir. Bu bileşenler lastiğe, esneklik, dayanıklılık ve kavrayış gücü sağlar. Ama lastiğin döner bir pompa gibi çalışarak, olağan üstü miktardaki bir suyu bile dışarı fırlatmasını sağlayan özelliği, oluklarının dizaynıdır.

Eğer, bu oluklar olmasaydı; ıslak bir yoldan geçerken, suların araba lastiğinin altından kovulması daha da zorlaşacak ve sonuçta en küçük su birikintisinde bile arabalar kayma tehlikesiyle karşı karşıya kalacaktı.

Lastiği Çepeçevre Saran Oluklar Kaç Parçadan Oluşur?

4 ana oluk, lastiği çepeçevre sarar. Bu 4 ana oluğun aralarında ise, daha küçük boyutta ve çok daha fazla sayıda oluklar vardır. Bu olukların iç kısımlarındaki boşluklar, yer ile temas ederek suyun alttan boşalmasını sağlar. Tabi ki, her mevsim için ayrı bir lastik takılması unutulmamalıdır.

Araba lastiği, araçlarda yükü taşıyan ve güvenliği sağlayan en önemli parçalardan biridir. Lastik, kauçuk kord bezi, çelik teller ve çeşitli kimyasal maddelerin yüksek ısı ve basınç altında birleştirilmesinden oluşur. Elbette bu karışım özel formüllerden meydana gelmektedir. Tüm motorlu araçlar fizik kuralları dahilinde hareket edip durmaktadırlar. Lastikler ise aracın, yer ile temasını sağlayan tek ve en önemli parçasıdır. Bu yüzden bir aracın kontrol edilmesinde lastiklerin önemi göz ardı edilemeyecek kadar büyüktür.

Araba Lastikleri Kaç Katmadan Oluşur?

Bir araba lastiği temel olarak 6 katmandan oluşur. Bazı modellerde opsiyonel olarak Kenar Muhafazası da bulunur, bu da katman sayısını 7'ye çıkarır...

Lastiklerdeki Katmanlar Nedir ve Ne İşe Yarar?

Aracın yönlendirilmesini ve sürücünün can güvenliğini sağlayan lastikler basit bir görünüme sahip olsa da, aslında oldukça ileri bir teknolojiyle üretilmiş parçalardır. Üretimi büyük bir titizlik isteyen araç lastikleri, çok çeşitli özelliklere sahip birçok malzemenin birleşiminden oluşmuştur.

Yanlış bir basınç uygulaması görmüş lastikler yol tutuşuna ve frene etki edebilir. Buna ek olarak lastiğin iç ısısının aşırı yükselerek aniden patlamasına ve aracın seyir halindeyken hakimiyetinin kaybolmasına sebep olmaktadır.

Çelik Kordon

Çelik Kordon, adından da anlaşılacağı üzere, çelikten yapılan kablolarla imal edilmiştir. Lastiklerin iç kısmını çepeçevre sarar. Büyük bir dayanıklılığa sahiptir. Görevi; lastiklerin jantlara tam, güvenilir ve sağlam bir şekilde oturmasını sağlamaktır. Dış etkilerden dolayı, lastiklerin zarar görmesini engeller, dayanıklılığı artırır.

Şambrel

Şambrel, lastiklerin çok sayıda katmandan oluşan bir bölümüdür. Polyesterden üretilen bu katmanlara "Plies" adı verilir. Bu katmanlar sayesinde, lastiklerin dayanıklılığını anlarız. Arabaların tekerleri çoğunlukla 2 tane Şambrel Plies içerir ancak uçak lastiklerinde bu sayı 30'a kadar çıkabilir.

Kemerler

Lastikler, çelik kemerlerle kuşatılmak zorundadır. Böylece çok dengeli ve sağlam bir şekilde yolla temasları sağlanır. Lastiğin, yere düzgün bir şekilde tutunmasını sağlar. Ayrıca, delinerek patlamasını engeller ve onu her türlü dış etkilerden korur. Her tekerde, mutlak surette bulunması gereklidir.

Muhafaza Plies

Bütün lastiklerde kullanılmaz. Ancak, yüksek hız için üretilmiş arabaların lastiklerinde kullanılması gerekir. Lastik içerisindeki yaklaşık 120 bileşenin, birbiriyle sağlam bir şekilde tutunmasını sağlar. Özellikle yüksek hız, bu bileşenlerin düşmanıdır, birbirlerinden ayrılmalarına sebep olabilir. Bu da lastiklerin parçalanması demektir.

[renkbox baslik="Havalı Süspansiyon (Air) Nedir? Nasıl Çalışır? Hangi Araçlarda Bulunur?" link="https://bilgihanem.com/havali-suspansiyon-air-nedir-nasil-calisir/" resim="https://bilgihanem.com/wp-content/uploads/2018/04/havali-suspansiyon-air-nedir-nasil-calisir-hangi-araclarda-bulunur.jpg" renk="siyah" yenisekme="hayir"][/renkbox]

Yanak

Lastiklerin, yerle temas eden kısımlarıyla birlikte; yere değmeyen kenar kısımları da çok yüksek bir basınca maruz kalır. “Yanak” dediğimiz parça; lastiğin kenar kısımlarına denge ve dayanıklılık sağlar ve maruz kaldıkları yüksek basıncın, onları parçalamasını engeller. Ayrıca Yanak; Şambrel’i ve Plies'leri, lastik içerisinde tutarak, onların yüksek basınçtan dolayı dışarı taşmalarını engeller.

Dış Lastik

Araba lastiği denilince, insanların aklına gelen görüntü, "Dış Lastik" dediğimiz bölümdür. Adından da anlaşılacağı gibi, en dış kısımda bulunur ve lastiklerin görülebilen kısımlarını oluşturur. Hassas bir dengede üretilmelidir. Çok sert üretilirse, çukurlu - tümsekli yoldan veya çakılların üzerinden geçtiğinde kırılabilir. Çok yumuşak üretilirse, parçalanabilir. En çok özen gerektiren parçalardan biridir. Üzerindeki şekiller ve oluklar bile hayati önem taşır. Aracın yol tutuşunu ve sürüş güvenliğini direkt etkiler.

Kenar Muhafazası

Dış lastikler ile, lastiğin içinde bulunan katmanlar arasına yerleştirilen, opsiyonel bir özelliktir. Her lastikte kullanılmaz. Dış lastiğin hemen altında bulunur ve ona artı bir kuvvet verir. Lastiğin ömrünü uzatır.