Cinsel yolla bulaşan bir hastalık olan frengi veya diğer adıyla sifiliz, çok eski zamanlardan bu yana görülen bir sağlık sorunudur. Korunmasız cinsel ilişkinin en büyük sebep olarak gösterildiği sifiliz, bizim ülkemizde genellikle "Frenklerin hastalığı" anlamına gelen frengi adıyla bilinmektedir. Dünya genelinde her yüz bin kişiden ortalama 2-3 tanesinde görüldüğü tespit edilmiştir.
Tedavi yöntemlerinde kayda değer bir gelişme olmasına rağmen son yıllarda sifiliz vakalarında artış olduğu bilinmektedir. Araştırmacılar bu durumu eğitim yetersizliğine, yaşanan göçlere ve bilinçsiz cinsel birlikteliklerdeki artışa bağlamaktadır. Korunmanın en basit yolu ise tek eşlilik ve hijyene önem vermektir. Anal ve oral seks bu hastalığın bulaşmasında önemli bir faktördür.
[renkbox baslik="Bel Soğukluğu (Gonore) Nedir? Nedenleri, Belirtileri, Korunma Yolları ve Tedavisi" link="https://bilgihanem.com/bel-soguklugu-gonore-nedir/" resim="https://bilgihanem.com/wp-content/uploads/2017/03/bel-soguklugu-hastaligi-hakkinda-bilgi.jpg" renk="mavi" yenisekme="evet"][/renkbox]
Bakteri hasta insandan sağlıklı insana genital bölgeye temas sonucunda veya vücuttaki açık bir yaradan bulaşabilmektedir. Çok nadir de olsa kan yoluyla bulaşan sifiliz anneden bebeğe de geçebilmektedir. Frengi hastası hamile bir kadından fetüse geçen bakteri, bebeğin ölü doğmasına veya erken doğuma sebep olmaktadır. Bilgihanem okurları için hazırladığımız bu yazıda, son derece ciddi bir sağlık sorunu olan ve ihmal edilmemesi gereken sifiliz hakkında merak ettiğiniz tüm bilgiye ulaşabilirsiniz.
Frengi (Sifiliz) Hastalığı Nedir?
Frengi veya bilinen diğer adıyla sifiliz, cinsel yolla bulaşan kronik bir enfeksiyon hastalığıdır. Treponema pallidum adı verilen bir bakterinin sebep olduğu hastalık, vücudun birçok organını tutar ve hayati tehlikesi bulunmaktadır. Cinsel temasla veya açık yaradan geçebildiği gibi kan yoluyla da bulaşabilmektedir.
16. yüzyılda Avrupa ve Asya kıtalarında en sık görülen cinsel hastalıklar arasında yer alan sifilizin, daha çok denizciler ve askerlerde rastlandığı bilinmektedir. Bunun en önemli sebebinin ise çok eşlilik olduğu belirtilmektedir. Frengi hastalığının belirtileri ortalama 10 – 90 gün arasında ortaya çıkmaktadır. Hastaların genelinde genital organ çevresinde ağrısız, yüzeysel olarak ülserleşmiş lezyonlar oluşmaktadır.
Çıban benzeri oluşumlar olan bu lezyonlar bazen tek bazen de birden çok olabilmektedir. Bu yaralara şankr adı verilmektedir. Frengiden dolayı ortaya çıkan şankr, hastalığın ilk evresinde görülmektedir. Genellikle birkaç hafta içerisinde kendiliğinden iyileşir fakat bu durum hastalığın geçtiği anlamına gelmemektedir.
Frengi 4 ana evreden oluşmaktadır. Bunlar;
- Birinci evre frengi (primer sifiliz)
- İkinci evre frengi (sekonder sifiliz)
- Latent evre frengi (gizli dönemdeki sifiliz)
- Üçüncü evre frengi (tersiyer sifiliz)
Sifilizin evrelerinin genel özelliklerini ve her evrede meydana gelen belirtileri yazımızın ilerleyen kısımlarında sizlerle paylaşacağız. Frengi hakkında genel bir bilgilendirme yaptıktan sonra, son derece ciddi bir hastalık olduğunu hatırlatarak, sebep olan faktörleri, önleme yollarını, nasıl bulaştığını ve tedavi şeklini daha ayrıntılı bir şekilde öğrenelim.
Frengi Nedenleri Nelerdir?
Frenginin ana nedeni Spiroket grubunda yer alan, Treponema pallidum adı verilen bir bakteri türüdür. Bu bakteri insana cinsel ilişki esnasında geçmektedir. Kan yolu bulaşma yolları arasında yer alsa da bu durumun nadiren görüldüğü bilinmektedir. Eğer hamile bir kadın frengi taşıyıcısıysa, bebeğine de geçer ve ölü doğumlara sebep olabilir. Hastalık anal, oral ve vajinal olmak üzere tüm cinsel ilişki türlerinde bulaşabilmektedir. Korunmasız cinsel ilişki ve çok eşlilik ise hastalığın bulaşma riskini artırmaktadır.
Frengi Belirtileri Nelerdir?
Sifilizin belirtileri evrelerine göre değişiklik göstermektedir. Diğer tüm hastalıklarda olduğu gibi frengide de erken teşhis tedavinin verimli sonuç vermesi açısından çok önemlidir. Bu nedenle şimdi sayacağımız belirtilerden herhangi birini gördüğünüzde, hiç vakit kaybetmeden en yakın sağlık kuruluşuna giderek gerekli testlerin yapılmasını istemelisiniz. Frenginin evrelerine göre belirtileri şu şekildedir;
Birinci Evre Frengi (Primer Sifiliz) Belirtileri
Hastalığın ilk dönemi olan primer sifilizde ilk olarak çıban benzeri oluşumlar meydana gelmektedir. Hastalığın belirtileri enfeksiyona yakalandıktan yaklaşık 1 – 3 ay sonra ortaya çıkar. Cinsel organda, anüs çevresinde, ağızda, boğazda veya vajinanın içinde çıkan küçük boyuttaki bu çıbanlar genellikle ağrısızdır. Birkaç hafta içerisinde geçer fakat bu hastalığın iyileştiği anlamına gelmez. Bu yüzden tedavi aksatılmadan tamamlanmalıdır.
İkinci Evre Frengi (Sekonder Sifiliz) Belirtileri
Eğer birinci evrede tedavi edilmez veya tamamlanmaz ise bu kez ikinci evre başlar. Bu dönemde hastalığın etkeni olan bakteriler vücuda yayılır. Çıban oluşumundan yaklaşık 6 hafta sonra; ciltte kızarıklık, döküntü, halsizlik, çabuk yorulma, iştahsızlık, baş ağrısı, yüksek ateş, vücutta kırgınlık ve ağrı, saç dökülmesi, grip benzeri belirtiler, eklemlerde ağrı, kilo kaybı, boğaz ağrısı, lenf bezlerinde şişme ve vücutta beyaz lekeler gibi belirtiler oluşmaktadır. Ciltte meydana gelen döküntüler kaşıntı yapmaz fakat hastalığın bulaşıcı özelliğini barındırır.
Latent Evre Frengi (Gizli Sifiliz) Belirtileri
Latent evrede birinci ve ikinci dönemde görülen belirtiler ortadan kalkmaktadır. Ancak yine hastalığın geçtiği düşünülmemelidir. Enfeksiyona sebep olan bakteriler halen vücutta olabilir ve kan testi ile varlığı kontrol edilmelidir. Eğer vücutta hala enfeksiyon varsa tedaviye devam edilmelidir. Bu dönem erken ve geç latent olarak ikiye ayrılmaktadır.
Erken latentte bakteri bulaşmasına rağmen iki yıla kadar olan dönemde hiçbir bulgu görülmez. Geç latentte ise iki yıldan daha fazla sürede hastalık bulgusuna rastlanmamaktadır. Diyelim ki belirtiler tamamen ortadan kalktı ve siz doktora bir kez daha gitme gereği duymadınız. Bu durumda hayatınız boyunca frengi ile yaşamanız gerektiğini unutmamalısınız.
Üçüncü Evre Frengi (Tersiyer Sifiliz) Belirtileri
Diğer evreler tedavi edilerek atlatıldığı takdirde sifilizin üçüncü evresinin yaşanmasına gerek kalmaz. İstatistikler frengi tedavisi görmeyen kişilerin yaklaşık %15 – 30'unun üçüncü aşamayı yaşamak zorunda kaldığını göstermektedir. Zaten bu aşamaya gelmek oldukça uzun zaman gerektirmektedir. Tersiyer sifilize erişmek için enfeksiyonun 2 -20 yıl arasında, hatta bazı vakalarda 50 yıl kadar vücutta bulunması gerekmektedir. Peki, en ağır ve tehlikeli olan tersiyer sifilizde hangi belirtiler ortaya çıkmaktadır?
Bakterilerin yayılımı artar, karaciğerde, kemiklerde, sinir dokularında, ciltte, kalpte, damarlarda görülebilir. Santral sinir sistemini tutması halinde nörolojik bozukluklara sebep olabilmektedir. Frengi üçüncü evreye varacak kadar uzun sürerse; hafıza kaybına, zihinsel sorunlara, körlüğe, menenjite, felçliğe, kalp yetmezliğine, kemiklerde tahribata, beyin ve omurilikte enfeksiyonlara ve bazı durumlarda ölüme bile yol açabilmektedir.
Frengiden Korunma Yolları Nelerdir?
Gelelim frengi oluşmaması için alınması gereken önlemlere... Tek eşlilik ve prezervatif kullanmak tüm cinsel hastalıklar için en önemli korunma yollarıdır. Tek eşli bir cinsel yaşam sürmek hem sizin hem de partnerinizin sağlığı için çok önemlidir.
Birden çok kişiyle birlikte olmak, anal ve oral seks, biseksüel ilişki hastalığın bulaşma riskini artırmaktadır. Eğer kan nakli yapılması gerekiyorsa, kan alınacak kişinin gerekli testlerinin yapıldığından emin olmalı ve bir hastalık olup olmadığı kontrol edilmelidir. Yine anneden bebeğe geçtiği için de hamile kadınların düzenli olarak sağlık kontrolleri yaptırması önerilmektedir.
Frengi Nasıl Tedavi Edilir?
Frengi hastalığından şüphe duyulduğunda üroloji doktoruna gidilmelidir. Eğer hastalık erken evredeyse antibiyotik tedavisine başlanır. Erken müdahale edildiğinde sebep olan bakterinin vücuttan yok edilmesi sağlanabilmektedir. Fakat daha ileri vakalarda antibiyotik tedavisi yeterli olmamaktadır. İleri aşamalarda tedavi 1 -2 yıl sürebilmektedir.
Tedavi gören hastanın yarası iyileşene kadar cinsel ilişkiye girmesi yasaklanır. Eğer evli biriyse eşinin de korunma adına benzer tedavileri görmesi istenebilir. Ancak başarılı bir tedavi sürecinden sonra bile hastalık yeniden ortaya çıkabilmektedir. Bu nedenle her yıl kan ve idrar örnekleri alınarak kontrol edilmelidir.
Son derece ciddi bir sağlık sorunu olan sifilizin ana tedavi şekli antibiyotik kullanımı olsa da uzmanların önerdiği bazı doğal yöntemlerle hastalığın belirtilerinin azaltıldığı tespit edilmiştir. Bunların başında sağlıklı beslenmek ve düzenli spor yapmak gelmektedir. Doktorlar frengi tedavisi boyunca iyi bir beslenme programının bağışıklık sistemini güçlendirdiğini ve hastalıkla daha rahat savaşıldığını söylemektedir.
Hareketli yaşam diğer tüm hastalıklarda olduğu gibi burada da tedavi yöntemleri arasında karşımıza çıkmaktadır. Günlük yapılan hafif egzersizler ve düzenli yürüyüşler stresin azalmasına, kasların gevşeyip ağrıların dinmesine, enerji seviyesinin yükselmesine ve depresyon benzeri ruhsal sorunların azalmasına fayda sağlamaktadır.
[renkbox baslik="AIDS Nedir? Nedenleri, Belirtileri, Korunma Yolları ve Tedavisi" link="https://bilgihanem.com/aids-nedir/" resim="https://bilgihanem.com/wp-content/uploads/2015/02/aids-hastaligi-hakkinda-bilgi.jpg" renk="kirmizi" yenisekme="hayir"][/renkbox]
Bildiğiniz gibi antibiyotikler hedef bakterilerin yok edilmesini sağlarken, aynı zamanda vücudumuzdaki faydalı bakterilere de zarar verebilmektedir. Bu nedenle uzmanlar frengi tedavisi sürerken yoğurt yenmesini öneriyor. Yoğurtta bulunan faydalı bakteriler bağışıklık sisteminin güçlenmesine ve antibiyotiklerin yok ettiği faydalı bakterilerin tekrar kazanılmasını sağlamaktadır.
Bir diğer önerilen doğal yöntem ise epsom tuzu kullanılması. İngiliz tuzu olarak da bilinen bu ürün mineral açısından oldukça zengindir. Eklem ve kas ağrılarına iyi geldiği gibi cilt üzerinde meydana gelen döküntülerin, morlukların ve iltihaplanmaların da iyileşmesine yardımcı olmaktadır.
Banyo suyunuzun içerisine 2 fincan epsom tuzunu ekleyin ve karıştırın. Hazırladığınız ılık suyun içerisinde bir saat kadar durun ve buna tedavi boyunca devam edin. Magnezyum ve sülfat açısından zengin olan tuz hem rahatlamanızı hem de yumuşak bir cilde kavuşmanızı sağlayacaktır.
