Japonya Para Birimi: Yen Hakkında Bilgiler

Dünyanın 7 majör para biriminden biri olan yen, Japonya'nın resmi para birimidir. 127 milyonu aşan nüfusuyla dünyanın en kalabalık onuncu ülkesidir ve muazzam doğayla metropol yaşantısını bir arada sunmaktadır. Başkenti Tokyo'dur ve şehir özel bir statüye sahiptir. Ayrıca Tokyo 23 semte ayrılmıştır. Japonya'nın tarihi milattan önce 8000 yıllarına kadar uzanmaktadır. 538 yılında Budizm'in Kore'den adalara gelişi ise Japonya tarihi döneminin başlangıcı olarak kabul edilmektedir.

Gelenekleri, devlet yapısı, şehir yaşantısı, kültürü ve daha birçok özelliği ile Japonya, GSYİH bakımından ABD'den sonra dünyanın en büyük ikinci ekonomisine sahiptir. Aynı zamanda dünyanın en büyük dördüncü ihracatçısı ve ithalatçısı konumundadır. Ülkenin savunma bütçesi bakımından dünyada beşinci sırada ve Birleşmiş Milletler, G8, G20, APEC üyesi olduğu bilinmektedir. 2. Dünya Savaşı'nda yenilgiye uğradıktan sonra hızlı bir kalkınma ile ekonomik güçlerden biri haline gelmiştir.

[renkbox baslik="Brezilya Para Birimi: Real Hakkında Bilgiler" link="https://bilgihanem.com/brezilya-para-birimi-real/" resim="https://bilgihanem.com/wp-content/uploads/2018/03/brezilya-para-birimi-real-hakkinda-bilgiler.png" renk="kahve" yenisekme="evet"][/renkbox]

Japonya ekonomisinin büyüklüğüne karşında para birimi yen, düşük değerli dövizler arasında yer almaktadır. Örneğin; 1 yen yaklaşık 0,04 Türk lirasına eşittir. Buna karşın Japon yeni kuru, 100 yen üzerinden hesaplanır ve böylece TL karşılığı yaklaşık 4 liraya eşit olur. Japon yeninin düşük değerli bir para birimi olması nedeniyle Türk lirası karşısındaki değeri, 100 yen üzerinden hesaplanmıştır. Bu sizi ülkenin ucuz olduğu yönünde şaşırtmasın; çünkü bir ekmek için 200 yen civarı ödeme yapılmaktadır.

Japonya Para Birimi Nedir?

Dünyanın en büyük milli ekonomilerinden birine sahip ülkelerden olan Japonya'nın para birimi, yendir. Oldukça eski tarihli para birimlerindendir ve yen kelimesi, Çin para birimi yuan kökenlidir. Japonya standartlarına göre Y harfinin okunmaması nedeniyle "en" şeklinde okunur. Anlamı ise Japoncada yuvarlak nesnedir. Bu anlam da Eski Çin madeni paralarına dayanmaktadır.

Japon yeni uluslararası piyasalarda JPY şeklinde kısaltılır ve sembolü ¥ şeklindedir. Günümüzde kullanılmıyor olsa bile yenin 100'e bölünmesiyle sen isimli alt birimi bulunmaktadır. Aynı zamanda başka bir alt birim olarak Japon yeninin 1000'e bölünmesiyle rin oluşturulmuştur. Ama günümüzde iki alt birim de kullanılmamaktadır. Japon yeninin dağıtımından ve politikasından ise Japonya Merkez Bankası sorumludur.

"Japon mucizesi" olarak tanımlanan 2. Dünya Savaşı'nda alınan yenilgi sonrası kalkınma dönemi, bugün ülkenin dünyanın en güçlü ekonomilerinden birisi olmasını sağlamıştır. Sakin, çalışkan, disiplinli, nizami ve mesafeli insanları ile yeniden bir ülke inşa edilmiştir. Dışa kapalılık ise 19. yüzyılın ikinci yarısından sonra Batılılaşma çabaları ile sonlanmıştır. Buna karşın geleneklerini, yaşam tarzlarını geliştirme çabalarını kaybetmemişlerdir.

Japonya'da 2. Dünya Savaşı sonrasında yakalanan ekonomik başarının kaynağı; istikrarlı siyasi iktidar, büyük şirket grupları, güçlü bir bürokrasidir. Bu 3 güce odaklanan ülke, cesur kararlar alarak güçlü endüstriyel yapıya kavuşmuştur. Sumo, judo, matcha çayı ile törenleri, kimonoları, origami sanatı, altın haftaları, çiçek ve ay seyretme gibi özel günleri de finansal alandaki başarılara eklenince, ülke tüm dünyanın dikkatini çeken bir yapıya sahip olmuştur. Ayrıca deprem ve tsunami gibi doğal afetlerle mücadelesine rağmen, başarısının engellenemediğini de belirtmek gerekir.

Yen Nedir? Japon Yeni Hakkında Bilgi

Yen, Japonya'nın resmi para birimidir ve yuan temelli bir dövizdir. Oldukça eski bir tarihe sahiptir ve günümüzde Amerikan doları ve Euro'dan sonra döviz piyasalarının üçüncü en çok işlem gören para birimidir. Aynı zamanda dolar, Euro ve sterlinden sonra gelen rezerv para birimi olarak yaygın bir şekilde kullanılmaktadır.

1870 yılında Meiji hükümetince Avrupa'daki para sistemine benzer olarak tanıtılmıştır. Bu para sistemi, Mon olarak adlandırılmıştır ve Japonya ekonomisinin modernize edilmesinin bir parçası olmuştur. 1871 tarihinde Yeni Para Birimi Yasası'nın kabulü ile eski para birimleri yürürlükten kaldırılmıştır.

Yeni para sisteminde ondalık birimler kabul edilmiş, 1,5 gram altın veya 24,26 gram gümüş olarak tanımlanan yen kurulmuştur. Eski para birimlerinin basım hakları ise idari birimlerin ellerinden alındı ve bu duruma son vermek için 1882 tarihinde Japonya Merkez Bankası kuruldu. 2. Dünya Savaşı'nın ardından yen büyük bir değer kaybıyla karşılaştı ve ekonominin yeniden istikrara kavuşması için Bretton Woods sisteminin bir parçası olarak 1 dolar 360 yen eşitliği kabul edildi.

1971 yılında Bretton Woods sisteminin terk edilmesiyle birlikte yenin dalgalanmasına izin verildi. 1973 yılına kadar 1 dolar – 271 yen eşitliği kabul edilmiş, ardından 1973 Petrol Krizi ile değer kaybı yaşanmıştır. 1980 yılına kadar da 1 dolar – 227 yen eşitliği söz konuşu olmuştur. Japonya Merkez Bankası'nın yene müdahaleleri ise 1973 yılından beri devam etmektedir ve kirli dalgalanma isimli rejim altında yönetilmektedir.

Japonya hükümeti, rekabetçi ihracat pazarına odaklanmıştır ve ticaret fazlası üzerinden düşük bir değer sağlamaya çalışmaktadır. Bu kapsamda atılan adımlardan birisi; Plaza Accord olarak anılan ve 1985 yılında Fransa, Batı Almanya, ABD, Birleşik Krallık, Japonya arasında yapılan G-5 (gelişmiş ülkeler topluluğu) anlaşması ile 1 dolar – 239 yen oranının benimsenmesidir. Bu oran; 1988 yılında 128 yen, 1995 yılında ise 80 yen olarak kabul edilmiştir.

Yukarıda saydığımız hamleler, Japonya'nın kalkınmasında önemli adımlar olmuştur. Japonya Merkez Bankası, bugün sıfıra yakın faiz politikasını sürdürmektedir ve hükümetin aşırı bir anti-enflasyon politikası bulunmaktadır.

Yaygın kullanılan Japon yeni banknot ve madeni paraları:

• 1000 yen
• 2000 yen
• 5000 yen
• 10.000 yen
• 1 madeni yen
• 5 madeni yen
• 10 madeni yen
• 50 madeni yen
• 100 madeni yen
• 500 madeni yen

Japonya para birimi yen banknot ve madeni paralarının üzerinde yer alan ünlü isimlere de göz atmak istiyoruz. 2004 yılından beri kullanılan 10.000 yenin ön yüzünde modern Japonya'nın kurucularından kabul edilen Fukuzawa Yukicki isimli aktivist, yazar ve öğretmen yer almaktadır. Arka yüzünde ise Kyoto Bölgesi'nde bulunan ve Birleşmiş Milletler Dünya Kültür Mirası Kabul Edilen Byodo-In tapınağında bulunan bir Hoo kuşu vardır. Bu kuş, erdemi temsil eden mitolojik bir hayvandır.

5000 yenin en önemli özelliği, üzerinde kadın resmi bulunan tek Japon parası olmasıdır. Tarihte başka kadınlar paralarda yer almasına karşın, yazar İchiyou Higuchi ilk kabul edilmektedir. Banknotun arka yüzünde ise zambak çiçekleri bulunmaktadır. Beyaz zambak, Japon kültüründe oldukça önemlidir.

2000 yenin ön yüzünde 16. Yüzyıldan kalma Shuri Kalesi kapısı bulunur ve kiraz çiçeği ile kasımpatı motifleri kullanılmıştır. Arka yüzünde ise edebiyat çalışmaları ile ünlü Murasaki Shikibu'nun tasviri bulunmaktadır. Japon paralarında bulunan ikinci kadındır; ama bu banknot, 2000 yılında yapılan G8 Zirvesi anısına çıkarıldığı için pek ortalıkta görülmemektedir. Bu nedenle 5 bin yende basılı olan kadın tasviri, tek kabul edilmektedir.

En çok kullanılan banknot olan 1000 yenin ön yüzünde, mikrobiyoloji uzmanı ve Doktor Hideyou Noguchi bulunmaktadır. Noguchi, Sarı Humma aşısını geliştiren isimlerden birisidir. Arka yüzünde ise ülkenin en yüksek dağı ve aktif bir volkanik dağ olan Fuji Dağı yer almaktadır.

En Çok İşlem Gören Japon Yeni Pariteleri

Japon yeni, Amerikan doları ve Euro'dan sonra en yüksek işlem hacmine sahip para birimidir. İthalat ve ihracat tarafında da güçlü bir ele sahip olan Japonya'nın para biriminin, neredeyse bütün dövizler karşısındaki değeri sıkı bir şekilde takip edilmektedir. Finans piyasalarında ise en çok tercih edilen dövizler arasında yer almaktadır.

Amerikan Doları – Japon Yeni Paritesi (USD/JPY)

Amerikan dolarının, Japon yeni karşısındaki değeri USD/JPY paritesi ile gösterilmektedir. Majör paritelerden birisidir ve yüksek bir işlem hacmi bulunmaktadır. Özellikle forex piyasasında gerçekleşen döviz işlemlerinin yüzde 20 kadarı, bu parite ile gerçekleşmektedir. (Parite nedir bilmeyenleri buraya alalım.) Japon yeni paritede karşıt konumdadır ve ters orantılı bir hareket söz konusudur. Amerikan doları ise baz dövizdir ve paritenin yönünü belirler.

USD/JPY paritesinin 5 yıllık fiyat değişimine baktığımız zaman; en yüksek seviyenin 1 dolar 124,734 yen eşitliği ile 1 Ağustos 2015 tarihinde kaydedildiği görülmektedir. En düşük seviye ise 23 Mart 2013 tarihinde 1 dolar – 94,19 yen eşitliği ile kaydedilmiştir. USD/JPY paritesi, 2013 yılının Eylül ayına kadar 100 seviyesinin altında tutulmuştur. Ardından yükseliş gerçekleşmiş ve önce 100 – 105 bandında, ardından 125 yen sınırına kadar yükselmiştir. Daha sonra uygulanan politikalarla 110 – 115 bin bandına inilmiştir.

Euro – Japon Yeni Paritesi (EUR/JPY)

Euro'nun Japon yeni karşısındaki değeri, EUR/JPY paritesi ile takip edilmektedir. Japon yeni, bu paritede de karşıt döviz konumundadır ve aslında para birimi, genel olarak karşıt döviz olarak işlem görmektedir. Bu nedenle çoğunlukla kar ve zarar, Japon yeni cinsinden hesaplanmaktadır.

EUR/JPY paritesinin 5 yıllık fiyat değişimine baktığımız zaman; en yüksek seviyenin 29 Kasım 2014 tarihinde 1 Euro – 148,4071 yen eşitliği ile kaydedildiği görülmektedir. En düşük seviye ise 2 Temmuz 2016 tarihinde 1 Euro – 111,5316 yen ile kaydedilmiştir. Paritede en yüksek seviyenin görüldüğü 2014 Kasım ayından sonra düşüş trendine girilmiştir. Bu trend, en düşük seviyenin kaydedilmesi ile sonlanmış ve yeniden yükseliş trendi başlamıştır.

Türk Lirası – Japon Yeni Paritesi (TRY/JPY)

Türk lirasının Japon yeni karşısındaki değeri, TRY/JPY paritesi ile takip edilmektedir. Türk lirası, baz dövizdir ve paritenin yönünde belirleyicidir. Japon yeni ise karşıt dövizdir ve ters orantılı bir hareket söz konusudur. Minör parite olarak işlem gören döviz çiftlerinden birisidir.

TRY/JPY paritesinin son 1 yıllık fiyat değişimine baktığımız zaman; en yüksek seviyenin 18 Eylül 2017 tarihinde 1 TL – 32,3158 yen eşitliği ile kaydedildiği görülmektedir. En düşük seviye ise 20 Mart 2018 tarihinde 1 TL – 26,8801 yen eşitliği ile kaydedilmiştir. Türk lirasının günümüzde büyük değer kayıpları yaşıyor olması, TRY/JPY paritesine de ciddi bir şekilde yanmıştır. En yüksek seviyenin görüldüğü tarihten itibaren sert bir düşüş gerçekleşmiştir.

Kısaca Japonya Ekonomisi Hakkında Bilgiler

Japonya ekonomisinde 2016 yılı itibariyle durgunluk görülmesine karşın, ABD'den sonra dünyanın en büyüğü olarak anılmaktadır. Aynı zamanda Japonya ekonomisinin büyüklüğü, İngiltere, Almanya ve Fransa'nın toplamı kadardır ve 4 trilyon doları aşan milli geliri ile dünyanın üçüncü büyük milli ekonomisidir. Satın alma gücü paritesi bakımından ise dördüncü büyük ekonomidir.

Japonya, "Enler Ülkesi" olarak tanımlanabilecek bir ekonomiye sahiptir. Dünyanın en büyük üçüncü otomobil üreticisi konumunda olan ülke, aynı zamanda en büyük elektronik eşya üreticisidir. Üstelik, küresel patent başvurularında çeşitli alanlardaki liderliği bulunur ve dünyanın en yenilikçi ülkelerinden birisidir. Bunlara ek olarak, dünyada en çok kredi veren ve GSYİH'e oranla kamu borcunun en yüksek olduğu ülkedir.

Japonya genel olarak 1 yıllık ticaret fazlası çalışır ve net uluslararası yatırım fazlalılığı önemli düzeydedir. Örneğin; 2010 itibariyle 13,5 trilyon dolar ile dünyadaki özel finansal varlıkların yüzde 13,7'sine sahiptir ve dünya üçüncüsüdür. Ek olarak 2015 itibariyle Fortune Global 500 listesinde 54 Japon merkezli şirket yer almaktadır. Tüm bunlara karşın ülke ekonomisi, ciddi oranda azalan bir nüfusun yarattığı sorunlarla karşı karşıyadır.

Japonya ekonomisini oluşturan diğer parçalar ve enler sıralaması şu şekildedir:

• Tokyo Menkul Kıymetler Borsası, piyasa değeri ile dünyanın dördüncü büyük borsasıdır. 2292 kayıtlı şirketle de Asya'nın en büyük ikinci borsasıdır.
• Gelişmiş dünyadaki en küçük vergi oranlarından birine sahiptir.
• Japonya Merkez Bankası, Çin'den sonra 1,2 trilyon dolar civarı döviz rezervi ile dünyanın ikinci en büyük döviz rezervine sahiptir.
• Japonya, dünyanın ikinci büyük müzik piyasasına sahiptir.
• Tokyo Yarış Pisti'nde düzenlenen Japonya Kupası, dünyanın en yüksek kazançlı at yarışlarından birisidir.
• Dünyanın ikinci büyük tarımsal ürün ithalatçısıdır.
• Dünyanın en büyük balık ve balıkçılık ithalatçısıdır. Ayrıca dünyanın en büyük balıkçı filolarından birisine sahiptir.
• Dünyanın en büyük sıvı doğal gaz ithalatçısı ve ikinci en büyük kömür ithalatçısıdır.
• Dünyanın en büyük üçüncü net petrol dış alımcısıdır.
• Dünyanın en büyük otomobil üreticileri arasında yer alan; Nissan, Honda, Suzuki, Mazda ve Toyota Japon merkezlidir. Ayrıca Toyota, dünyanın en büyük otomobil üreticisidir.
• Dünyada en çok satılan 5 gazeteden 4'ü Japon'dur.
• Sudoku 1984 yılında dünyada ilk defa Japonya'da oynanmıştır ve buradan yayılmıştır.
• Bankacılık, sigorta, gayrimenkul, perakende, ticaret, ulaşım ve telekomünikasyon alanında yer alan kuruluşların birçoğu, dünyanın en büyük şirketleri arasında sayılır.

[renkbox baslik="İsrail Para Birimi: Şekel Hakkında Bilgiler" link="https://bilgihanem.com/israil-para-birimi-sekel/" resim="https://bilgihanem.com/wp-content/uploads/2018/03/israil-para-birimi-sekel-hakkinda-bilgiler.jpg" renk="sari" yenisekme="hayir"][/renkbox]

IMF verilerine göre; Japonya'nın GSYİH oranı 2016 yılında 4,3 trilyon dolar civarındadır. Kişi başına milli gelir ise 34.414 dolardır.

Kısaca Japonya'nın Ticari İlişkileri

Japonya'nın enlerle dolu ekonomisi, üretici ülke konumu, hizmet sektörü, ithalat ve ihracat ürünleri ile dünya devlerinden biri olduğu ortadadır. En önemli ticaret ortakları ise ABD, Çin ve Güney Kore'dir. Başlıca ihracat kalemleri; taşıtlar, makine, nükleer reaktör, elektrikli ve elektronik donanımlardır. Ayrıca optik, tıp, fotoğrafçılık ile ilgili cihazlar da bu kalemler arasında yer almaktadır.

Japonya'nın en önemli ithalat kalemleri; mineral yakıtlar, yağlar, damıtma ürünler, elektrikli – elektronik donanımlar, makine, nükleer reaktör, metaller, cüruf ve küldür. Türkiye ile Japonya arasındaki ticaret hacmine baktığımız zaman, yaklaşık 4,7 milyar dolarlık bir işlem görülmektedir. İthalat oranı yaklaşık 4,3 milyar dolar civarındayken, ihracat yaklaşık 442 milyon dolardır.

Türkiye ile Japonya arasındaki ithalat – ihracat kalemleri, detayları ile burada gösterilmektedir. 31 Aralık 2017 tarihi itibariyle ülkemizdeki Japon sermayeli şirket sayısı 200 civarına ulaşmıştır. Japonya'da faaliyet gösteren Türk sermayeli şirket sayısı ise 5 adettir.