Zambak Nedir? Çeşitleri ve Özellikleri Nelerdir?

Zambak Nedir? Çeşitleri ve Özellikleri Nelerdir?

Zambak bitkisi bahçelere çok yakışan, doğrudan gün ışığına ihtiyaç duymadığı için hemen hemen her yerde bulunabilen ancak toprağından, gübrelenmesine dikkatle yetiştirilmesi gereken bir bitkidir. Mayıs aylarında açan çiçekler çok hoş görünmekle birlikte kış aylarını yapraklı geçirmektedirler. Zambak bitkisinden yağ elde edildiğinde zambak yağı da bir şifa deposudur. Ayrıntılı bilgi için yazımızı okumanızı tavsiye ederiz.

Yasemin Saygın

Zambak, kokusu görünüşü ve birbirinden farklı pek çok türü ile tanınan mevsimlik bitkiler arasında yer almaktadır. Lily, Lis gibi çeşitli isimlerle bilinen bitki bilim dünyasında Lilium olarak tanınmaktadır. Hemen herkesin bildiği tanıdığı zambak türü Lilium Candidum isimli beyaz zambaktır. İri ve bir o kadar da göz alıcı bir görünüşe sahiptir.

Evler kadar bahçelerde de yetiştirilebilen zambak çiçeği, saksı bitkisi olarak satışa sunulmaktadır. Doğru bakıldığında uzun süre evinizde misafir olarak kalacaktır. Bu nedenle yetiştirme koşullarını bilmek, su isteğini ve güneş şartını takip etmek gerekmektedir.

[renkbox baslik="Menekşe Nedir? Çeşitleri ve Özellikleri Nelerdir?
" link="https://bilgihanem.com/menekse-nedir/" resim="https://bilgihanem.com/wp-content/uploads/2015/03/menekse-nedir-cesitleri-ve-ozellikleri.jpg" renk="mor" yenisekme="evet"][/renkbox]

Özel bir hikayeye sahip olan zambak bitkisi, köklü bir geçmişten gelmektedir. Yunan mitolojisinden, Mısır efsanelerine kadar dünyanın pek çok kültüründe zambağı görebilmek mümkündür. Dolayısıyla çok köklü ve eski bir bitki olduğunu söylemek doğru olacaktır.

Zambak Nedir?

Zambak Nedir?

Zambak bitkisi, Zambakgiller familyasından gelen mevsimlik çiçektir. Soğan köklü olan bitki dışarıdan bakıldığında dik gövdeli, uzun boylu, iri çiçekli görünmektedir. Kısa süre içerisinde hızlı büyüyen bir bitki olduğu için zambağın bakımı olumlu sonuç verebilmektedir.

İçerisinde şeker, tanen, iridin, iron ve kendi özel yağı bulunan zambağın bileşimi bu maddelerden oluşmaktadır. Çiçek olarak tercih edilen zambak bitkisi aynı zamanda yağ elde edilen özel şifa kaynağıdır. Zambak yağının pek çok hastalığa fayda sağladığı bilinmektedir. Dünyanın hemen her yerinde yetişebilme özelliğine sahip olan zambak çiçeği bilhassa Kafkaslar, Yemen ve Anadolu’da özellikli şekilde büyütülmektedir.

Zambak Çiçeğinin Özellikleri Nelerdir?

Zambak Bitkisinin Özellikleri

Halk arasına bataklık süseni veyahut kel baş olarak bilinen zambak bitkisi içerisindeki sarı detayı nedeniyle sarı süsen adını da almaktadır. Çok yıllık bir bitki olan zambak, dayanıklı ve sağlam bir yapıya sahiptir. Gerektiği gibi bakıldığında uzun yıllar evinizde kalabilecektir. Kökü yatay olarak gelişen bitkinin, kök içi mor veyahut kırmızı olmaktadır. Etli bir bitki olduğu bilinmektedir bunun yanında gövdesi ise oldukça uzun bir yapıya sahiptir.

Yaprakları kısa ve küt olan zambak bitkisinin alt yaprakları daha büyük ve genişçedir. Çiçek açtığında 4 ila 8 adet çiçeğin tek dal üzerinde bulunduğu bilinmektedir. Çoğunlukla beyaz, mor ve sarı renkte olan zambak çiçekleri birbirinden farklı tonlara da sahip olabilmektedir. 3 gözlü meyvesi bulunan zambak bitkisinin, onlarca türü olduğu bilinmektedir. Zambak çiçeğinin içeriğinde sarı renkli boyayıcı madde, %50 oranında nişasta, %9 oranında saf yağ ve çeşitli asitler bulunmaktadır.

Zambak Çiçeğinin Çeşitleri Nelerdir?

Zambak Çeşitleri

Zambak bitkisinin bilinen 110 kadar türü vardır. En rahat bulunan zambak çeşidi beyaz zambaktır. Beyaz zambağın özellikle kokusu nedeniyle çok tercih edildiği bilinmektedir. Onun hemen arkasından mor zambağın tercih edildiği görülmektedir. Mor zambak oldukça büyük bir çiçeğe sahiptir. Kimi zaman lila ve daha açık mor tonlarında olan bitki kimi zamanda oldukça koyu tonlarda görülmektedir. Türkiye sınırları içerisinde yetişen Trabzon zambağı ise Türkiye’ye özel farklı bir türdür.

Benekli zambak olarak bilinen zambak türü, dışarıdan turuncu olarak görünmektedir. Turuncu zemin üzerinde siyah siyah beneklere sahiptir. Aynı şekilde beyaz zemin üzerinde kahverengi benekleri olduğu da bilinmektedir. Bunların dışında katmerli, kırmızı, pembe zambak türleri de bulunmaktadır. Özellikle beyaz yapraklı olup içleri pembe ve mor renklere sahip olan zambaklar çokça tercih edilmektedir. İki renkli zambaklar, tek renklilere nazaran daha pahalı kabul edilmektedir.

Zambak Nasıl Yetiştirilir?

Zambak Nasıl Yetiştirilir?

Zambak bitkisini yetiştirebilmek için bakım şartlarını bilmek gerekmektedir. Bunun için öncelikle dikim kriterlerini bilmeli daha sonra ışığı ve suyu ayarlanmalıdır. Işık ve su istenildiği gibi ayarlandığında gübrelemeye geçilmeli ve doğru mevsimde gübreleme yapılmalıdır.

Zambak Nasıl Dikilir?

Zambak soğanı ekilirken öncesinde toprak işlenmelidir. Toprağın işlenmesi havalanması için önemlidir çünkü zambak köklerini saçaklar şeklinde büyütecektir. En uygun dikim zamanı ise sonbahar mevsimidir. Sonbaharda toprak, aranılan nem oranını yakalamış olacaktır. Saksıya dikim yapmak isterseniz bir adet soğan yeterli olacaktır. Bahçe içinse her 50 cm aralıkta bir adet zambak soğanı yerleştirmeniz gerekmektedir. Soğanı dik şekilde yerleştirdiğinizde üzerine tohumun biraz fazlası kadar toprak atmanız gerekmektedir.

Zambak Nasıl Gübrelenir?

Zambak çiçeği doğru zamanda gübrelendiğinde tohumlarının daha iri olduğu, çiçek kalitesinin çok daha güzel göründüğü dikkat çekmektedir. Henüz tohumlar dikilmeden önce gübreleme yapılırsa bitkinin daha güzel açacağı bilinmektedir. Soğan dikiminden 3 hafta önce gübreleme yapılmalı, toprakla beraber 30 cm derinlikte karıştırılmalıdır. Temel gübreleme yapıldığında soğanlar hızla sap çıkarmaya başlayacaktır. Sonrasında ise ayda 1 kez sıvı gübreleme yapılması önerilmektedir. Sonrasında çiçekler açtığında temel gübrelemeye geri dönülmelidir.

Zambak Nasıl Sulanır?

Zambak bakımı için önemli olan noktalardan bir diğeri sulamaktır. Bahçede bakım yapıyorsanız kışın ve erken bahar döneminde sulamanıza gerek yoktur. Sıcaklıkların yoğun olarak hissedildiği aylarda su ihtiyacını karşılamak ise oldukça önemlidir.

İlkbaharın sonlarına doğru sıcaklıklar arttığında yeterince sulamamak, yaprakların sararmasına sebebiyet verecektir. Bunun için bitkinin düzenli olarak sulanması gerekmektedir. Sulamanın özellikle damlatma usulü yapılması önerilmektedir. Çünkü fazla sulamak bitkinin köklerini oksijensiz bırakacaktır. Soğanın yanmasına neden olan bu duruma izin verilmemesi önemlidir.

Zambaklar sulanırken her seferinde aynı ölçüde sulanmalıdır. Bunun yanında kullanılan suyun sıcaklığı ise oda sıcaklığı ile aynı olmalıdır. Bilhassa kış mevsiminde çeşme suyu tercih edilmemelidir.

Zambak Çiçeği Nasıl Kesilir?

Zambağı yetiştirip büyüttüğünüzde kesmek için acele etmemelisiniz. Sağlıklı şekilde beslenmiş olan zambak çiçeği, ilkbahar mevsiminde açmaya başlayacaktır. Bu açma işlemi gerçekleştiğinde 2-3 adet çiçeğin açması beklenmelidir. Sonrasında sap yerden 15 cm yukarıdan makasla kesilmelidir. Sağlıklı bakılmış bir zambak 150 cm kadar uzayabilmektedir. Kesim sırasında gereken büyüklüğe ulaşmış olması özellikle önemlidir.

Zambak Çiçeğinin Kullanım Alanları Nelerdir?

Zambak Kullanım Alanları

Zambak genellikle 2 ayrı alanda kullanılmaktır. Bir tanesi, kökünün temizlenmesi ile çiçeğin kökünden faydalanılarak tercih edilen kullanımdır. Yumru topraktan çıkarıldıktan sonra güzelce temizlenir. Soğuk suyla yıkandıktan sonra havadar, açık bir alanda bırakılarak kurutulur. Daha sonra bir miktar suyla beraber kaynatılarak suyundan istifade edilir. İçilen su, bakteri ve bağırsak kurdu sorununa son verirken, haşlama olarak yendiğinde böbrek ve idrar iltihabına iyi gelmektedir.

Bir başka kullanım alanı ise yağından faydalanmaktır. Zambak yağı hem hastalıklara çok iyi gelen hem de cilt için fayda sağlayan bir yağdır. Bu nedenle kozmetik sektörü tarafından satışı çok yapılan yağlar arasında yer almaktadır.

Zambak Yağı Nedir?

Zambak Yağı Nedir?

Zambak bitkisi toplandıktan sonra yaprak ve çiçeklerinden elde edilen yağ, zambak yağı olarak bilinmektedir. Damıtılma işlemi yapıldıktan sonra yağın istenildiği gibi bolca üretildiği, saf zambak yağının faydalarıyla beraber satışa sunulduğu bilinmektedir. Bilhassa cilt sağlığı için tercih edilen zambak yağı birbirinden farklı pek çok alanda kullanılmaktadır.

İçerisinde reçine, uçucu yağ, iridin, demir, tanen bulunan zambak yağı; çok yönlü fayda sağlayan, şifalı bitkisel yağlar arasında sayılmaktadır. Zambak yağı dışarıdan temin edilebildiği gibi evde de özel olarak yapılabilmektedir.

Zambak Yağı Nasıl Elde Edilir?

Zambak yağını evde kendiniz elde etmek isterseniz oldukça basit tarifleri deneyip temin edebilirsiniz. Bunun için 4 avuç dolusu zambak çiçeğini toplamalısınız. Türleri aynı olursa elde edilen koku da bir o kadar güzel olacaktır. Lazım olan bir başka malzeme de 6 yemek kaşığı zeytinyağıdır.

Zambak Yağının Yapılışı;

Derin bir vazonun içerisine 6 kaşık zeytinyağını ilave etmelisiniz. Daha sonra 4 avuç zambağı bıçakla parçaladıktan sonra zeytinyağlı kavanozun içerisine atmalısınız. Kavanozun kapağını kapatıp hava almasına engel olmalısınız. Bu şekilde 2 hafta bekleyen kavanoz, güneş ışığının olduğu bir noktada bekletilmelidir. Daha sonra süre dolduğunda derince bir tencere içerisine su alıp kavanozla beraber kaynatmaya başlamalısınız. Kaynar suda 15 dakika bekleyen kavanozu, bir süre soğumaya bırakmalısınız. Soğuduktan sonra ağzını açmalı, tülbent yardımıyla güzelce süzmelisiniz. Elde ettiğiniz yağı cam kavanoza alarak rahatlıkla kullanabilirsiniz.

Zambak Yağı Nasıl Kullanılır?

Zambak yağı, düzenli olarak cilt masajında kullanılabilen bir yağdır. Yağın bitkisel ve saf zambak yağı olduğuna emin olmayı unutmamalısınız. Cildiniz için haftada bir kez zambak yağı masajı yaptırabilirsiniz. Kendi vücudunuza duş sonrasında uygulayabilir, rahatlatıcı etkisini görebilirsiniz.

Zambak yağı, vücuda uygulandığında tende yumuşama, kirlerden arınma ve kasları gevşetme özelliğine sahiptir. Özellikle kas ağrısından şikayet eden kişilerin zambak yağını düzenli olarak kullanmaları gerekmektedir. Yapılan masaj tüm vücuda etki edecektir. Yağı ayrıca cilt bakım ürünlerinizin içerisine karıştırarak da kullanabilirsiniz. Duş jelleri, el kremleri gibi pek çok ürünle bir arada kullanabilmektedir.

Zambak Yağının Faydaları Nelerdir?

Zambak yağı, masaj şeklinde kullanıldığında kan dolaşımını hızlandırma etkisine sahiptir. Metabolizmanın çalışma hızını arttırdığı için yağ yakımına katkı sağladığı bilinmektedir. Dolayısıyla zambak yağının zayıflamaya faydası olduğunu söylemek doğru olacaktır.

Öksürük ve balgam sorunu olan kişilere iyi gelen zambak yağı, öksürüğü söktürme etkisine sahiptir. Bununla beraber bronşite çok iyi geldiğini söylemek doğru olacaktır. Saç uzamasına katkısı olan zambak yağının haftada bir kez masajla saçlara sürülmesi önerilmektedir. Hızla uzattığı ve gürleştirmeye başladığı dikkat çekmektedir.

[renkbox baslik="Gelincik Çiçeği Nedir? Özellikleri ve Çeşitleri Nelerdir?
" link="https://bilgihanem.com/gelincik-cicegi-nedir/" resim="https://bilgihanem.com/wp-content/uploads/2017/03/gelincik-cicegi-nedir-ozellikleri-ve-cesitleri-nelerdir.jpg" renk="kirmizi" yenisekme="hayir"][/renkbox]

Zambak yağı özellikle baş ağrısı için önerilen bir yağdır. Etkili bir ağrı kesici olduğunu söylemek doğru olacaktır. Zambak yağının damlatıldığı su içildiğinde diş ağrısına, baş ve kas ağrısına iyi geldiği bilinmektedir. Bunun yanında regl sürecinde karın ağrısı çok olan bayanların zambak yağıyla rahatlamaları mümkündür. Sirke, bal ve zambak yağı karışımını burun ve baş çevrenize sürdüğünüzde kokusu ve tenin emdiği kadarıyla etkisini hissettirecektir.

Zambak yağı, gül suyu ile karıştırıldığında başarılı bir tonik ortaya çıkmaktadır. Bunun yanında düzenli olarak yüze sürülen yağ, botoks etkisi yaparak gerginliği, tazeliği arttırmaktadır. İyi bir nemlendirici olan zambak yağı, cildin taze ve canlı görünmesine yardımcı olmaktadır. Güneş lekeleri, sivilce izleri ve siyah noktalar zambak yağıyla beraber temizlenebilmektedir.

Zambak Çiçeğinin Tarihçesi

Zambak Bitkisinin Tarihçesi

Zambak bitkisi, milattan önce 1580 yıllarına kadar uzanan bir geçmişe sahiptir. İlk olarak Girit adasında keşfedildiği bilinmektedir. Yunan mitolojisinde önemli bir yere sahip olan zambağın dünyada açan ilk çiçek olduğu düşünülmektedir. Zeus’un oğlu Herkül’ün tanrı olmak için içtiği sütün dünyaya damlaması üzerine zambak çiçeğinin açtığına inanılmaktadır.

Zeus’un eşi Hera’nın sütü dünyaya damladığında zambak çiçeği oluştuğu için zambağa her zaman özel bir saygı duyulmuştur. Dolayısıyla asırlar süren bir medeniyete kök veren bitki olduğu duyurulmuştur.

Arap kültüründe gelinin tacına konulan zambak bitkisi, bekareti temsil ederken; İngiliz kültüründe en güzel kadınlara takılan özel bir çiçek olarak tanınmaktadır. Zambağın gönül acısını azalttığına inanıldığı için Çin kültüründe ölüm sonrası yakınlara armağan edildiği bilinmektedir.

Zambak çiçeği hem süs olarak yetiştirilen hem de kökünden ve çiçeğinden faydalanılan bir bitkidir. Zambak bitkisi birçok türden oluşmaktadır. Bu türlerden birkaçı sadece Türkiye'de bulunmaktadır.
Zambak yetiştiriciliği yapıyor musunuz? Püf noktalarınız nelerdir?
Zambağı şifa amacıyla kullandınız mı? Hangi rahatsızlığınız için tercih ettiniz?
Zambak bitkisini kullandığınızda yan etkileri ile karşılaştınız mı?
Zambak çiçeği birçok türe sahip, siz hangi türünü yetiştirmeyi öneriyorsunuz?
Zambak yağını hangi amaçla kullanmayı tavsiye edersiniz?
Zambak yağını evde yapmayı denediniz mi? Deneyiminizi paylaşır mısınız?



Okur Yorumları
  1. uzun suredir takip etmekteyim guzel bir paylaşim adil organizasyon

  2. Zambak çiçeği ile ilgili tüm bilgileri yazmışsınız, harika valla!