Kediotu Nedir? Nasıl Kullanılır? Faydaları ve Yan Etkileri Nelerdir?

Alternatif tedavilerde tercih edilen şifalı bitkilerin başında yer alan, tabiat ananın bize sunduğu her derde deva bitkilerden biri olan kediotunun; uykusuzluğa yardımcı olmak, sakinleştirmek ve yatıştırmak gibi başlıca faydaları vardır. Bunlarla birlikte sindirim sistemi ve kalp sağlığına olumlu etkileri, mikrop öldürücü ve enfeksiyon giderici olması daha az bilinen bazı yararlarındandır.

Uzmanlar tarafından tüketimi tavsiye edilen kediotunun kullanım şekli de zaman zaman merak konusu olmuştur. Çay olarak demlenildiğinde sağladığı yararlar sebebiyle tercih edilen bu bitkiyi gıda takviyesi olarak tüketmek de mümkündür. Ayrıca kapsülü ve hapı da bulunur, çeşitli tüketim biçimleri mevcuttur.

[renkbox baslik="Melisa Bitkisi Nedir? Nasıl Kullanılır? Faydaları ve Yan Etkileri Nelerdir?" link="https://bilgihanem.com/melisa-bitkisi-nedir-nasil-kullanilir/" resim="https://bilgihanem.com/wp-content/uploads/2016/03/melisa-otu-faydalari-hakkinda-bilgi.jpg" renk="mor" yenisekme="evet"][/renkbox]

Yoğun ve keskin kokusu sebebiyle kediler de bu ota ilgi duymaktadır. Bitkinin bulunduğu ortamlara dışarıdan gelen kediler kokudan etkilendiği için bitkiye zarar verebilmektedirler. Bu yüzden otun korunması gerekir. “Kediotu” ismi buradan gelmektedir. İnsan sağlığına oldukça faydalı bu bitkinin kullanım şekillerini ve yan etkilerini sizler için inceledik.

Kediotu Nedir?

Kediotugiller (Valerianaceae) familyasından, “Valeriana Officinalis” bilimsel adıyla bilinen, yaz aylarında pembe-beyaz hoş kokulu çiçekler açan, sağlığa çok faydalı şifalı bir bitkidir. Latincede valere adı, güçlü anlamına gelip bitkinin açan çiçekleri şemsiyeyi andırmaktadır. Halk arasında; cadı otu, hayvan otu, kokar kök gibi isimlerle bilinmektedir.

Çok yıllık ve aynı zamanda otsu olan bu bitkinin boyu genellikle 1.5-2 metre arasındadır. Avrupa ve Asya anavatanı olmakla birlikte, Kuzey Amerika’da da yetişir. Ülkemizde Karadeniz, Doğu Anadolu’nun (Erzurum-Kars) sulak yerlerinde, Marmara Bölgesi’nin Bursa-Uludağ yöresinde sıkça rastlanır. 10 kadar türü Türkiye’de bulunmakla birlikte, dünya üzerinde 300 civarında türü vardır. Bitkinin taze kısımları ya da kurutulmuş kökleri kullanıldığı için ülkemizde “kediotu kökü” olarak da tanınır.

Günümüzden yaklaşık 2000 yıl kadar önce Yunanlılar tarafından birçok hastalığa çözüm olarak kullanılan kediotu, kokusu sevilmese de o dönemlerde şifalarından dolayı değer görmüştür. Şimdiki zamanda ise bu bitki hala şifa kaynağıdır. Başta uykusuzluk olmak üzere çeşitli rahatsızlıklarda kullanılmaktadır. Ayrıca bu bitkinin çiçeklerinin 16. yüzyılda parfüm üretiminde kullanıldığı da bilinmektedir.

Bazı araştırmalar, kediotunun stresi azaltmada ve endişeli duyguları hafifletmede başarılı olduğunu öne sürmüştür. Bununla ilgili fareler üzerinde yapılan bir labirent deneyinde kediotu köküyle tedavi edilenler, edilmeyenlere göre önemli ölçüde daha az endişeli davranış sergilemişlerdir.

Kediotunun Yapısı Nasıldır? İçeriğinde Neler Bulunur?

Kediotunun toprak altındaki kısımları (rizom) ortalama 5 cm uzunluğunda, 2-3 cm çapındadır. Rizomların çevresinde bulunan 10 cm uzunluğunda ve 2-3 mm kalınlığındaki köklerin üzeri sarımsı bir kabukla kaplıdır. Bu bitkinin köklerinin kendine has, yoğun bir kokusu vardır. Kediler bu kokudan oldukça hoşlanırlar ve bu bitkiye ilgi duyup köklerini çıkarırlar.

Bu otta uçucu yağ, iridoitler, alakolitler bulunurken; uçucu yağında ise valerianikasit, valerenon, valerenal, hidroksivaleria nikasit ve bornilasetat bulunur. Kurulmuş kök ve rizomlarında da tanen, nişasta, şekerler ve uçucu yağ vardır.

Kediotu Nasıl Yetiştirilir?

Tohumla yetiştirilen kediotları Mart-Nisan aylarında seralara; Mayıs ayında ise fideler bahçe ya da tarlalara ekilir. Eylül ve Ekim aylarında sökülür, temizlenir ve kurutulur. Nem ve ışıktan korunması gerekir. Sıcaklığın 40 derece altında olmaması içeriğindeki faydalı yağların uçmadan muhafaza edilebilmesi açısından önemlidir.

60-70 cm arayla 5-7 cm derinlikteki toprağa ekilen tohumlar 7-15 günde çimlenmiş olur. Toprak sıcaklığı bu süreci etkileyebilir. Ayırma ise bir diğer üretme şeklidir. Kökler ilkbahar ya da sonbaharda bölünür.

İklim bakımından seçici olmayan bitki yarı gölge veya tam güneş alan yerlerde yetişebilir. Yarı gölge alanların tercih edilmesi daha iyi bir seçim olacaktır. Nemli ve humus bakımından zengin toprakları sever.

Kediotu Nasıl Kullanılır?

Kullanımı zaman içinde değişimlere uğrayan kediotu, tercihe göre farklı şekillerde kullanılabilir. Uyku sorunları, stres, sinirlilik, korku, endişe gibi ruhsal sorunlara çözüm olarak tüketilen kediotu çayı; 1 bardak sıcak suya 6-8 gram kuru bitki kökünün atılıp, 10 dakika demlenmesiyle elde edilir.

Bunların dışında kediotu kökü yağı, tentürü, drajesi ve ekstraktı ile ilaç içeriklerinde kullanılabilir. Bir başka yöntem olarak da sinirleri gevşetmek amacıyla banyo suyuna atılarak tenle temas etmesi sağlanır. Piyasada kediotu damıtılmasıyla yapılan esanslar da banyo suyunda kullanılabilir.

İki hafta ya da daha fazla kullanıldığında etkisini gösteren bu bitki, uykusuzluk için kullanılıyorsa yatmadan 1-2 saat önce veya günde en fazla 3 kez alınabilir. Uyku düzeni yerine oturduktan sonra da 2-6 hafta boyunca kullanımına devam edilmesi tavsiye edilir.

[renkbox baslik="Kuzukulağı Nedir? Nasıl Kullanılır? Faydaları ve Yan Etkileri Nelerdir?" link="https://bilgihanem.com/kuzukulagi-nedir-nasil-kullanilir/" resim="https://bilgihanem.com/wp-content/uploads/2019/02/kuzukulagi-nedir-nasil-kullanilir-faydalari-ve-yan-etkileri-nelerdir.jpg" renk="yesil" yenisekme="hayir"][/renkbox]

Kediotunu aktarlardan, internet üzerinden, doğal ürünler satan mağazalardan temin etmek mümkündür. Kapsül olarak veya toz halinde; özüt, çay, tentür olarak satılabilir. Melisa otu, sarı kantaron, şerbetçiotu ve limon balsamıyla da birlikte tüketilebilir.

Kediotunun Faydaları Nelerdir?

Tam bir sağlık dostu olan bu bitkinin faydalarını maddeleyecek olursak:

• Önceki kısımlarda da değindiğimiz gibi uykusuzluk problemine iyi bir çözümdür. Doğal uyku ilacı olarak bilinir.
• Uykuya dalmak için gereken süreyi azaltır ve uyku kalitesini artırır.
• Anksiyete bozukluklarına iyi gelir.
• Endişe ve kaygıyı azaltmaya yardımcı olur.
• Stres yönetimini sağlar.
• Sinir sistemini rahatlatıcı etkiye sahiptir.
• Panik atak rahatsızlığını önlediği yapılan araştırmalarca kanıtlanmıştır.
• Kalp ve damar sağlığı açısından oldukça faydalıdır.
• Kan damarlarını güçlendirip elastikliğini artırır.
• İdrar söktürücü ve tansiyon düşürücü özellikleri sayesinde kan basıncını düşürür.
• Rahatlatıcı etkisiyle adet kramplarının şiddetini azaltabilir.
• Doğal bir kas gevşetici sayıldığından adet dönemindeki rahim kasılmalarını rahatlatır.
• Migren ve baş ağrılarına iyi gelir.
• Depresyon ve asabiyet gibi ruhsal sorunlara yardımcıdır.
• Bel ağrısının azalmasında etkili olur.
• Epilepsi (sara) hastalığına iyi gelir.
• Göğüs ve karın ağrılarını yatıştırır.
• Erkeklerde sperm miktarını artırır.
• Kabızlığa iyi gelir.
• İdrar yollarını temizler.
• Vücuttaki yaraların iyileşmesini sağlar.
• Halsizlik ve yorgunluğu giderir.
• Böbrek taşı rahatsızlıklarında Doğu Anadolu’da bitkinin toprak üstündeki kısımları kaynatılarak içilir.
• Bağırsaklardaki ani sancılanmaları hafifletir.
• Gaz çıkaramama problemlerine karşı gaz söktürücü olarak kullanılır.
• Baş dönmelerini giderir.
• Akne ve sivilceleri giderir.
• Ateş düşürücü etkisi vardır.
• Midedeki şişkinlik problemlerine iyi bir çözümdür.
• Spazm çözücüdür.
• Diüretik etkisi sayesinde kalori yakımıyla kilo vermeye yardımcı olduğu düşünülmektedir.
• Mikropları öldürücü özelliği vardır.
• Vücutta salgılanan serotonini korumaya yardımcı olur.
• Çocuklarda hiperaktivite kontrolünü sağlar.
• Fibromiyalji rahatsızlığına iyi gelir.
• Erken menopoz semptomlarını hafifletir.
• Huzursuz bacak sendromunun azaltılmasında faydalıdır.
• Kanser tedavisi yorgunluk oranını artırdığı için kanser hastalarının yorgunluğunu azaltmaya yardımcıdır.
• Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB) denilen akıl hastalığından kaynaklı istenmeyen düşünceler ve takıntıları görmezden gelmeye yardımcı olur. Kişinin normal davranmasını sağlar.
• Uyuşturucu ve alkol bağımlılığında kediotu kökleri tedavi amaçlı kullanılabilir.
• Hazımsızlığın giderilmesine yardımcı olur.
• Bipolar bozukluğa iyi gelir.
• Parkinson hastalığına iyi gelir.

Kediotunun Yan Etkileri (Zararları) Nelerdir? 

Amerikan Bitki Ürünleri Kurumu tarafından bu bitkilere, birinci sınıf güvenlik notu verilmiştir. Birçok uyku ilacına göre avantajlıdır; çünkü bağımlılık yapmaz. Genel olarak güvenle tüketilebilir. Fakat bu özelliği ancak uygun dozlarda kullanıldığında geçerlidir. Kişiye ve alınan doza göre bazı yan etkiler gözlemlenebilir:

• Baş dönmesi, kaşıntı, midede ağrı, gündüz uyuşukluğu ve canlı rüyalar en belirgin yan etkilerindendir.
• Önerilen dozdan fazla alındığı takdirde görmede bulanıklık, huzursuzluk, baş ağrısı yaratabilir.
• Yine aşırı tüketiminde vücut kaslarında gevşeme, ellerde titreme görülebilir.
• Karaciğer hastaları kediotu kullanımında mutlaka bir uzmana danışmalıdır.
• Bazı antidepresanlarla, uyku ilaçlarıyla birlikte kullanıldığında aşırı uyku hali yapabilir.
• Kolesterol ve mantar ilacı kullananların da tüketmesi sakıncalı olabilir.
• Ciddi sağlık sorunları olanlar da bitkinin kullanımında mutlaka doktoruna danışmalıdır.
• Alkolle birlikte tüketilmemelidir.
• Kediotu uyuşukluğa neden olabileceğinden; özellikle araba kullanmak, uzun yola çıkmak, ağır makine kullanmak veya dikkat-uyanıklık gerektiren işlerin yapılması planlandığında alınması önerilmez.
• Hamile kadınlar ve emziren anneler kullanmamalıdır.
• 2-3 yaşın altındaki çocuklar kullanmamalıdır.
• Sürekli kullanımlarda 1 ay ara verilmesi önerilir.