Uranüs Gezegeni Hakkında Bilgi; Genel ve Fiziksel Özellikleri, Tarihçesi

Uranüs, Güneş Sistemi’nde en sonda bulunan Neptün’ün hemen önünde yer alan gezegendir. Güneş’e uzaklığı 16 – 22 astronomi birimidir, yani yaklaşık olarak 2.842.400.000 kilometredir. Dünya’dan daha büyük yapısı ile Uranüs’ün çapı, Jüpiter ve Satürn’den sonra üçüncü büyük gezegendir. Kütle açısından ise bu iki gezegen ve Neptün’den sonra dördüncü büyüktür.

Adını Yunan mitolojisindeki gökyüzü tanrısı Uranus’tan alan Uranüs, buz devleri sınıfına girmektedir. Kütlesi, Dünya’nın 15 katıyken; hacmi, 64 katıdır. En az fotojenik gezegendir. Uranüs, Güneş çevresindeki bir devrini 84 yılda tamamlamaktadır. Uydu anlamında da üçüncü en zengin gezegendir. Şimdiye kadar keşfedilmiş 27 uydusu vardır.

[renkbox baslik="Meteor Yağmuru Nedir? Nasıl Gerçekleşir?" link="https://bilgihanem.com/meteor-yagmuru-nedir/" resim="https://bilgihanem.com/wp-content/uploads/2016/07/meteor-yagmuru-nedir-nasil-gerceklesir.jpg" renk="mor" yenisekme="evet"][/renkbox]

Uranüs hiçbir zaman 6. kadirden daha parlak olamamaktadır. Bu yüzden çıplak gözle sadece çok açık ve temiz gökyüzü koşullarında görünebilmektedir. Ama bu görüntüde; küçük, sönük bir yıldız gibi görünmektedir. İstisna gezegenlerden birisidir. Bir ısı kaynağından yoksundur ve eksen eğikliği aşırıdır. Yüzeyinde hiçbir etkinlik yoktur ve ekvatoru ile kutbu arasında sıcaklık farklı yoktur.

Uranüs Gezegeninin Özellikleri Nelerdir?

Uranüs Güneş çevresindeki bir devrini 84 yılda tamamlamaktadır. Yani Uranüs’ün bir yılı, Dünya’da 85 yıldan fazladır. Hafifçe eliptik olan yörüngesi boyunca, Güneş’e uzaklığı 16-22 astronomi birimi yani yaklaşık olarak 2.842.400.000 km’dir.

Uranüs’ün en genel özellikleri şu şekildedir:

• Kütlesi, 86.810.300.000.000.000 milyar kilogramdır – Dünya’dan 14.536 kat daha ağır.
• Ekvator çapı, 51.118 kilometre ve kutup çapı, 49.946 kilometredir.
• Ekvatoral çevresi, 159.354,1 kilometredir.
• Gezegenin yerçekiminden kurtulmak için gereken hız, 21,3 km/s.
• Yörüngedeki hızı, 6,80 km/s.
• Yörünge uzaklığı, 19,22 AU ve Dünya’dan uzaklığı 18,21 AU’dur.
• Yörünge tamamlama süresi, 30.688,5 Dünya günüdür.
• En bilinen uyduları; Oberon, Titania, Miranda, Ariel, Umbriel’dir.
• Yüzey sıcaklığı -197 ⁰C

Uranüs Gezegeninin Fiziksel Özellikleri

Uranüs’ün kütlesi yaklaşık olarak Dünya’nın kütlesinin 15 katıdır. Hacmi ise; yaklaşık olarak 64 katı kadar olup, oldukça büyük bir gezegen olan Uranüs’ün çapı 50000 km civarındadır. Dünya çapının 12.765 km olması üzerinden hesaplama yapılırsa, Uranüs’ün ne kadar büyük olduğu daha iyi anlaşılır.

Uranüs’ün çevresinde bulunmakta olan keskin hatları bulunan, koyu renkli 13 adet halkanın bulunduğu tespit edilmiştir. Halkaların tümü 1 metre çapında, koyu renkli kayaya benzeyen parçalardan oluşmaktadır.

Uranüs gezegeninin kutup bölümü güneşe doğru bakar şekilde durarak, tekerlek gibi döner. Etrafında bulunan halkalar da gezegenle beraber dönmektedir. Gezegenin yörüngesi etrafında dönmesi, yaklaşık olarak 18 saat olarak hesaplanmış olup, dönme ekseni de olağandışıdır. Uranüs’ün eriyik halde bulunmakta olan ağır bir çekirdeği vardır.

Çekirdeğin çevresinde ise; suyun yanı sıra, metan ve amonyaktan oluşan birkaç bin santigrat derece sıcaklığında ve binlerce metre kalınlığında olan bir manto vardır. Bu aşırı sıcak mantonun, üzerindeki atmosferin ağırlığından kaynaklanmakta olan devasa basıncın etkisi ile kaynayamadığı ve bu nedenle de buranın elektriksel olarak iletken olduğu sanılmaktadır.

Uranüs, ışığı yansıtma özelliği çok yüksek olan gezegenlerden biridir. Büyük bir teleskopla bakıldığı zaman, mavimtırak kurşuni renkte, bir disk şeklinde görünür. Bu diskin üzerinde çeşitli kuşaklar vardır ve bu kuşaklar koyu renklidir.

Kozmik araştırmalar, gezegenin çok hafif elementlerden meydana geldiğini ortaya çıkartmıştır. Bu elementlerin çoğunu Hidrojen ve Helyum teşkil eder. Gezegenin atmosferinde de Hidrojen ve Helyum vardır. Gezegenin ve atmosferinin sıcaklığı -200 Santigrat derecedir.

Uranüs Gezegeninin Tarihçesi

Uranüs, 1781 yılında, William Herschel adında bir gök bilimci tarafından keşfedilmiştir. Uranüs’ün bilinen 27 tane uydusu vardır ve bu uydulara William Shakespeare ve Alexander Pope’un eserlerindeki karakterlerin isimleri verilmiştir.

Titania ve Oberon adı verilen ilk iki uydu, gezegenin keşfinden altı yıl sonra, 1787 yılında İngiliz astronom, William Hershel tarafından keşfedilmiştir. Bu keşifleri 1851 yılında William Lassel tarafından keşfedilen Ariel ve Umbriel takip etmiştir.

Gezegenin beş adet uydusu da gezegen olmak için gerekli olan minimum kütleye sahiptir ama Güneş’in etrafında dönmedikleri için cüce gezegen kategorisine alınmazlar. Kalan uydular 1985 yılından sonra, Voyager 2 uzay aracı ve dünya merkezli teleskoplar sayesinde keşfedilmiştir.

Uranüs Hakkında İlginç Bilgiler

Güneş Sistemi’ndeki en sert rüzgarlara sahip ikinci gezegendir. Saatte 1800 kilometre hızla esen rüzgarlara sahip olan Satürn’den sonra Uranüs ikinci en sert rüzgara sahip gezegendir. Rüzgarların hızı zaman zaman saniyede 250 metre veya saatte 900 kilometreye kadar ulaşabilmektedir.

Güneş etrafında yörüngede bir turu, 84 Dünya yılında tamamlamaktadır. Bunun nedeni, Güneş’e uzaklığı ve yörüngedeki hızıdır. Döngüsü nedeniyle kutuplarında 42 yıl gece ve gündüz yaşanmaktadır. Kendi ekseni etrafında dönüşü ise 17 saat 14 dakika sürmektedir. Yani 1 Dünya günü, 17 saattir.

Güneş Sistemi’ndeki tüm gezegenlerden farklı biçimde devasa eğik bir ekseni bulunmaktadır. Bu durum, bilim insanlarının dikkatini çekse de açıklanamamıştır. Bir dizi teori üretilmiştir. Bu teorilerden en çok kabul göreni ise uzak geçmişte yaklaşık olarak Dünya büyüklüğünde bir gezegenin Uranüs ile çarpışması sonucunda bu eğikliğin yaşandığıdır.

Buz devi olarak adlandırılmaktadır. Çünkü gezegenin, kaya ve demir çekirdeği çevreleyen buzlu mantoya sahip olduğu kabul edilmiştir. Üst atmosferinde ise soluk mavi renk veren amonyak ve metan buz kristalleri bulunmaktadır.

Güneş Sistemi’nde Satürn’den sonra en az yoğunluğa sahip gezegendir. Aynı zamanda Satürn’den sonra en belirgin halkalara sahiptir. 13 halkaya sahip olduğu bilinmektedir ve çok ince oldukları için teleskopla görülmeleri zordur.

Uranüs’ün halkaları ilk defa 1977 yılında James L. Elliot, Edward W. Dunham ve Jessica Mink tarafından fark edilmiştir. 1986 yılında ise Voyager 2 uzay aracı, görev yolunda iken bu halkalara ait görseller yakalayarak Dünya’ya yollamıştır. 2003 ve 2005 yıllarında ise iki dış halka Hubble Teleskobu tarafından tespit edilmiştir.

Bugüne kadar 27 uydusu tespit edilmiştir. Bunların büyükten küçüğe sıralaması şu şekildedir; Titania (1787), Oberon (1787), Umbriel (1851), Ariel (1851), Miranda (1948), Sycorax (1997), Puck (1985), Portia (1986), Juliet (1986), Belinda (1986), Cressida (1986), Caliban (1997), Rosalind (1986), Desdemona (1986), Bianca (1986), Prospero (1999), Setebos (1999), Ophelia (1986), Cordelia (1986), Stephano (1999), Perdita (1999), Mab (2003), Francisco (2003), Margaret (2003), Ferdinand (2003), Cupid (2003), Trinculo (2001).

Uranüs’e şimdiye kadar sadece bir uzay aracı ulaşabilmiştir. 1986 yılında gezegene 81.500 kilometre kadar yakın bir mesafeden geçen Voyager 2 uzay aracı, gezegenin halkalarının ve uygularının resmini elde ederek Dünya’ya yollamıştır.

Uranüs, az miktarda metan içeren, çoğunlukla moleküler hidrojen ve atomik helyumdan oluşan bir atmosfere sahiptir. Hiçbir hayatı destekleyemez ve Venüs gibi doğudan batıya döner. Ancak kendi etrafında dönmesi bakımından benzersizdir.

Uranüs’ün benzersiz yan dönüşü, tuhaf mevsimler için idealdir. Gezegenin kuzey kutbu kış mevsiminde 21 yıl, yaz mevsiminde 21 yıl, ilkbahar ve sonbaharda 42 yıl yaşamaktadır. Radyoaktif element uranyum, gezegenin keşfedilmesinden yalnızca sekiz yıl sonra 1789 yılında keşfedildiğinde Uranüs adını almıştır.

Küçük bir kayalık merkezin üstünde su, metan ve amonyak sıvılarından oluşmaktadır. Atmosferi Jüpiter ve Satürn gibi hidrojen ve helyumdan oluşur; ama aynı zamanda metan da vardır. Metan, Uranüs’ü mavi yapmaktadır.

Voyager 2, 1986 yılındaki uçuşunda sadece birkaç ayrı bulut, bir büyük karanlık nokta ve küçük bir karanlık nokta görse de yeni gözlemler, hızla değişen parlak noktalar da dahil olmak üzere ekinoksa yaklaşırken dinamik bulutlar gösterdiğini de ortaya koymaktadır.

Uranüs’ün gezegensel atmosferi, minimum -224,2 ⁰C sıcaklığı ile bazı yerleri Neptün’den daha soğuk hale getirmektedir. Bir buz devi olan Uranüs’te gerçek bir yüzey bulunmamaktadır. Çoğunlukla dönen sıvılardan oluşmaktadır.

Bir uzay aracı Uranüs’e inecek yere sahip olsa da atmosferi üzerinden atılmadan uçamayacaktır. Çünkü aşırı basınç ve sıcaklıklar metal bir uzay aracını tahrip edecektir.

[renkbox baslik="Ay Nedir? Özellikleri ve Hareketleri Nelerdir?" link="https://bilgihanem.com/ay-nedir/" resim="https://bilgihanem.com/wp-content/uploads/2016/01/ay-nedir-ozellikleri-hakkinda-bilinmeyen.jpg" renk="siyah" yenisekme="hayir"][/renkbox]

Uranüs, mavi-yeşil rengini atmosferindeki metan gazından almaktadır. Güneş ışığı atmosferden geçer ve Uranüs’ün bulut tepelerinin arkasına yansıtılır. Metan gazı ışığın kırmızı kısmını emer ve sonuçta mavi-yeşil renk alır.

Uranüs’ün alışılmadık, düzensiz şekilli bir manyetosferi bulunmaktadır. Manyetik alanlar genellikle bir gezegenin dönüşüyle aynı hizadadır. Ancak Uranüs’ün manyetik alanı devrilir; yani manyetik eksen gezegenin dönüş ekseninden yaklaşık 60 gerece eğrilir ve ayrıca gezegenin merkezinden üçte biri kadar kaydırılır.

Gezegendeki Auroralar, kutupsuz manyetik alan nedeniyle kutuplara uygun değildir. Güneşin karşısındaki Uranüs’ün arkasındaki manyetosfer kuyruğu milyonlarca mil uzaya uzanmaktadır. Manyetik alan çizgileri, Uranüs’ün yanlara doğru uzun bir tirbuşon şeklinde dönmesi ile bükülmektedir.