Hat Sanatı (Kaligrafi) Nedir? Nasıl Yapılır? Nerelerde Kullanılır?

Daha çok dekoratif amaçla kullanılan, bir görsel sanat olan hat farklı yazı sistemlerinde, farklı kültür ve coğrafyalarda yapılmıştır. Hat sanatının diğer adı da kaligrafidir.  Matbaanın bulunmasından sonra eski değerini koruyamayan hat sanatı günümüzde de son demlerini yaşamaktadır.

İşaretlere anlamlı, ahenkli ve hünerli bir şekilde biçim verilmesi sanatı olarak tanımlanan hat sanatında mürekkep, kalem, kağıt ve hokka gibi malzemeler kullanılmaktadır. Hat sanatında bu malzemeler içerisinde en önemli olanı kalemdir.

[renkbox baslik="Mozaik Sanatı Nedir? Nasıl Yapılır? Teknikleri Nelerdir?
" link="https://bilgihanem.com/mozaik-sanati-nedir-nasil-yapilir/" resim="https://bilgihanem.com/wp-content/uploads/2017/02/mozaik-nedir-nasil-yapilir-teknikleri-nelerdir.jpg" renk="yesil" yenisekme="evet"][/renkbox]

Kalem olarak ise kamış kullanılmaktadır. Kamış yontularak şekil verilir. Kamışın uç kısmı yazının inceliğine ve kalınlığına göre eğik tutulmak suretiyle yazılmaktadır. Osmanlı İmparatorluğu zamanında çok kullanılan hat sanatı usta – çırak ilişkileri ile gelişme göstermiştir. Hat sanatının dünyada ortaya çıkıp yaygınlaştığı dönemler tüm ülke ve coğrafyalarda, hemen hemen aynı sürece denk gelmektedir.

Hat Sanatı (Kaligrafi) Nedir?

Hat kelime olarak yazı ve çizgi anlamına gelmektedir. Hat sanatı ise en pratik anlamıyla belirli kurallar çerçevesinde yazılan, görsel zevke hitap eden yazı sanatı olarak bilinir. Hat sanatının yazımında hüsnühat ve kaligrafi yazı sistemleri kullanılmaktadır. Bu yazı sanatı genelde dekor amaçlı yapılır ve yalnızca görsellik için kullanılır. Bunun dışında hat sanatı ya da tekniği ile uzun yazılar yazılması hem çok zorlayıcı hem de zaman alıcı olacaktır. Ayrıca hat sanatı ile yazılan yazılarda belirli bir alfabe yoktur. Daha çok hat sanatında, sembolleri harfleştirerek, çeşitli şekillerde yazı yazma işlemi görülür ki bu da hat sanatı ile uzun yazılar yazmayı engeller.

Hat Sanatı Çeşitleri Nelerdir?

Günümüzde yaşanan teknolojik gelişmeler hat sanatını da etkilemiştir. Eskiden saatler harcanarak yapılan hat, artık bilgisayar yardımıyla dakikalar içerisinde hazırlanabilir. Değişimle birlikte gerçek hat ustalarının sayısı da oldukça azalmıştır ve gün geçtikçe de azalmaya devam etmektedir. Dünyada en çok bilinen hat sanatı çeşitleri:

• İslami hat sanatı
• Arap hat sanatı
• Pers hat sanatı
• Çin hat sanatı
• Batı hat sanatı

Hat Sanatı (Kaligrafi) Nasıl Yapılır?

Kaligrafi sanatı, tamamen sanatçıya bağlı bir çalışmadır. Önemli olan yazılacak şeyin belirlenmesidir. Sanatçı yazılacak kelimeyi kâğıda yerleştirdikten sonra o anki ruh haline göre sembolleştirecek ve sonucunda da hat sanatı ortaya çıkacaktır. İşte bu tam anlamıyla bir ustalık gerektiren hat sanatının en önemli özelliğidir. Bu özelliği dolayısıyla her yetenekli kişinin hat sanatı yapamaması açıklanmış olur.

Hat sanatında harflerin sembolleştirilmesi ya da sembolün harfe uygulanması yatar. Kişi bunu hayal dünyasında canlandıramaz ve canlandırdığı halde bunu kâğıda dökemezse hat sanatı amacına ulaşamamış olacaktır. Bu anlamda hat ustalarının önemi oldukça büyüktür. Herkesin yapabileceği bir şey olmayan hat sanatı, ustasından öğrenilmesi gereken bir zanaattır.

Kaligrafi yapmayı öğrenmek isteyen kişi ustayı iyice gözlemler, yetişir ve hayal dünyasını hat sanatı ile birleştirirse hat ustası olmaya aday olabilecektir. Bu açıdan bakıldığında hat sanatının kursu olamayacağı açıktır. Yani diğer sanat dallarında olduğu gibi, bir ay kursa gittim, öğrendim artık yapabilirim demek hat sanatında çok zordur. Gerçek bir hat ustası olabilmek için uzun bir uğraş ve emek gerekmektedir. Ve elbette ki o o ruha erişebilmek işin en önemli kısmıdır. Hat sanatı kişinin yetenekli, hayal gücünü özgürce dışa vurabilen bir kişilikte olmasını gerektirir ki hayal dünyasının kurulması bile bu kadar zorken dışa vurmak hiç de kolay değildir.

Hat Sanatı Nerelerde Kullanılır?

Hat sanatı matbaa öncesinde bölge içerisindeki kişiler arasında, özellikle resmi yazışmalarda kullanılan bir şeydi. Zamanla matbaa sayesinde yalnızca görsellik için kullanılabilecek bir dekora dönüştü. Artık evlerde yalnızca görsellik üzerine kullanılmaktadır. Ayrıca cami kapılarındaki isimlerde, eski kervansaray işlemelerinde kullanıldığı da görülmektedir. Günümüze kadar ayakta kalabilen, hemen hemen her türlü Osmanlı eserinde, özellikle camiler, kervansaraylar, hamamlar, minareler görülebilir. Yapılan eserlerde süsleme amaçlı kullanılmışlardır. Bu o eserin ne kadar değerli olduğuna da bir işaret olarak algılanmaktadır.

Hat Sanatının Tarihçesi

Hat sanatı günümüzde, yalnızca görsel şölen yaratmak adına kullanılır. Matbaanın bulunmasından önce ise; hat sanatının daha fazla kullanıldığı, hat sembolleri ile çok daha fazla yazılar yazıldığı görülmektedir. Özellikle önemli yazışmalar hat sanatı ile yapılmıştır ama hat sanatı yalnızca bulunduğu coğrafyaya ya da kültüre ait olduğundan geniş alanlarda etki edememiştir.

[renkbox baslik="Origami Nedir? Nasıl Yapılır? Türleri ve Tarihçesi
" link="https://bilgihanem.com/origami-nedir-nasil-yapilir/" resim="https://bilgihanem.com/wp-content/uploads/2016/02/origami-nedir-nasil-yapilir-turleri-ve-tarihcesi.jpg" renk="pembe" yenisekme="hayir"][/renkbox]

Hat sembolleri coğrafyaya ve bölgeye göre farklı şekillerde olabilir. Bu durum da hat sanatı ile yazılan bir yazının okunmasını engelleyebilecektir. Bu yüzden de hat sanatı matbaa öncesinde bile çok fazla kullanılan bir yazı olarak bilinmemektedir. Zaten zamanla matbaa ortaya çıkmıştır ve matbaanın yayılıp genişlemesine bağlı olarak hat sanatı yalnızca görsellik için yapılır hale gelmiştir.